Minister Ploumen vindt dat de energiebedrijven te weinig transparant zijn over hun inkoop, geen adequate bedrijfsprocessen kunnen laten zien en bovendien onvoldoende aanspreekbaar zijn op de resultaten ervan. Kortom, ze falen op alle fronten. Over het Europese initiatief ‘Better Coal’, waarmee de energiebedrijven hun verantwoordelijkheid willen gaan waarmaken, merkt zij op dat het qua geloofwaardigheid, transparantie, ‘geschillenbeslechtingsmechanisme’ en betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld nog onvoldoende is ontwikkeld.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is voor de regering een wezenlijk aspect van ondernemerschap, zoals verwoord in de Kabinetsvisie ‘MVO loont’. Maar dan wel op vrijwillige basis. Terwijl drie jaar praten in de Nederlandse Steenkooldialoog door energiebedrijven, mijnbouwbedrijven, non-gouvernementele organisaties, waaronder IKV Pax Christi, en vakbonden, te weinig heeft opgeleverd. Wat kan de minister doen met bedrijven die geen effectief mensenrechtenbeleid hebben en op grote schaal steenkolen blijven inkopen bij mijnbouwbedrijven in Colombia die in verband worden gebracht met grove mensenrechtenschendingen?

De minister gaat de energiebedrijven ‘scherp houden op hun vorderingen’. Dat is inderdaad nodig. Maar het is onduidelijk hoe dat tot verbetering zal leiden. Daarnaast is zij erop uit om afspraken te maken met de sector, waarbij de overheid ondersteunt en de sector beter invulling geeft aan de eigen  verantwoordelijkheid. De vaagheid van deze voornemens en het feit dat de minister niet bevestigt of de bedrijven wel nadere afspraken wíllen maken, bieden alleen weinig garanties op een goede afloop. Dit is des te zorgelijker nu de minister impliciet erkent dat de energiebedrijven hun due diligence1) verplichting niet nakomen ten aanzien van de mijnen waarbij zij inkopen.

IKV Pax Christi vreest dat de regering er niet aan ontkomt om enige dwang uit te oefenen. Gezien de ernst van de mensenrechtenschendingen binnen de invloedsfeer van mijnbouwbedrijven als Drummond en Glencore in Colombia, en het feit dat Nederlandse energiebedrijven zich hier niet of onvoldoende over verantwoorden in hun due diligence processen, valt er met vriendelijke verzoeken alleen niet veel te bereiken. Er moeten afdwingbare kaders komen voor bedrijven die zich niet aan de vereisten van verantwoordelijk gedrag houden. Er zijn duizenden slachtoffer van afpersing, moord, landroof en gedwongen ontheemding te betreuren. Onze zorg is dat zij zonder zeer overtuigende druk op de mijnbouwbedrijven geen genoegdoening en compensatie zullen krijgen. Die druk kan alleen van hun klanten komen: de Nederlandse energiebedrijven.

Minister Ploumen is op de goede weg. Ze kan daarbij de steun van een kritische Tweede Kamer goed gebruiken. In het Algemeen Overleg Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen van donderdag 19 september kunnen belangrijke stappen worden gezet.

1)     Due dilligence: bedrijven dienen de risico’s op negatieve maatschappelijke impact, met name ook op het gebied van mensenrechten, volgens OESO-richtlijnen in kaart te brengen.

Lees ook de Apprecatie van de minister van de steenkolendialoog: kamerbrief-met-appreciatie-steenkooldialoog