IS-professionals moeten dagelijks culture verschillen in communicatie overbruggen. Dat gaat niet altijd van een leien dakje. Trainer, adviseur en coach Yvonne van der Pol steekt daarom de sector de helpende hand toe en richt zich deze week in vijf columns op intercultureel vakmanschap en meesterschap. In de vorige aflevering heeft Van der Pol geschreven over wat je moet kennen voor het vakmanschap. In deze aflevering kijkt ze naar wat je als professional moet kunnen. ‘Zet jezelf in een meer ontvangende stand, wees eens lui en zie wat dat oplevert.’

Communicatieve vaardigheden zijn onontbeerlijk voor de IS-professional. In intercultureel contact zijn altijd andere vanzelfsprekendheden in het geding die je niet zomaar opmerkt, zeker als het over lastige kwesties gaat. Daarom is een aandachtige houding cruciaal: ben je met onverdeelde aandacht in het hier en nu aanwezig? Raas je vluchtig door deze column heen of lees je ook werkelijk wat hier staat en laat je dat tot je doordringen? Daar gaat het in elk intercultureel contact in eerste instantie over. Of je nu een e-mail schrijft of een face-to-facegesprek voert: ben jij aanwezig?

Impliciete signalen opvangen

Als je de dingen met volle aandacht doet, voorkom je eerder misverstanden: je observeert beter en vangt ook meer signalen op. Nederland kent een cultuur van een lage context communicatie. Dit betekent dat directe heldere communicatie de norm is, dat eerlijke antwoorden verwacht worden en dat je doet wat je zegt. Je observatievermogen wordt in feite nauwelijks op de proef gesteld. De wereld bestaat echter voor ruim driekwart uit hoge context culturen waar veel informatie wordt vergaard uit de context. De communicatie is veel implicieter en indirecter. Sociaal wenselijke antwoorden zijn de norm. Daarbij is non-verbale communicatie van het grootste belang. Alles is informatie en dus niet alleen de gesproken woorden. De informatie uit de context kan zelfs als belangrijker beschouwd worden! Neem jij dit waar? Heb je door wat er gaande is?

Luiheid beloond

De alerte lezer is inmiddels opgevallen dat ik alleen nog maar heb geschreven over passieve communicatievaardigheden. Dat gaat over je aanwezigheid en observatievermogen. Je hebt in feite nog niets gedaan! En dat is precies de crux: we willen altijd zo graag doen, handelen en spreken. We zijn zo ingesteld op zenden dat we de vaardigheid ontvangen verwaarlozen. Door deze actiemodus investeren we vaak onvoldoende in onze relaties en missen we veel cruciale informatie. Dus zet jezelf in een meer ontvangende stand, wees lui en zie wat dat je oplevert.

Actief luisteren

Hierbij komt nóg een passieve vaardigheid: het luisteren. Het woord passief dekt echter absoluut de lading niet. De bedoelde vaardigheden vragen zelfs meer van ons dan de zogenoemde actieve vaardigheden. Luisteren is de moeilijkste en meest onderschatte vaardigheid. Hier kun je jezelf niet genoeg in trainen. Op het moment dat we ons meer openstellen, dan leren we past echt begrijpen. We gaan dan echt luisteren en lezen tijdens de correspondentie met de partner.

LSD

Dan moet er toch ook nog iets gezegd en uitgewisseld worden? Inderdaad, een aanwezige houding, signalen opvangen en actief luisteren vormen slechts de essentiële basis voor je interculturele vaardigheid. Het gesprek voeren, vragen stellen en afspraken maken complementeren deze vaardigheid. Het bekende trio luisteren, samenvatten en doorvragen (LSD) is heel goed intercultureel toe te passen. Let wel goed op hoe je vragen stelt. Zijn dat vooral gesloten of open vragen? Juist in een interculturele setting met andere waarden, normen en veronderstellingen van de gesprekspartners creëren open vragen ruimte. Gesloten vragen hebben als valkuil dat je alleen maar je eigen plaatje verder inkleurt. En daarmee mis je precies de cruciale informatie die buiten jouw referentiekader valt!

‘Niets is moeilijk voor hen die willen’, schrijft Van der Pol in haar volgende column. Na kennis en vaardigheden is het tijd voor het motivationele aspect van intercultureel vakmanschap. Lees het morgen op viceversaonline.nl!