Afgelopen vrijdag 30 januari maakte het Ministerie van Buitenlandse Zaken de strategische partnerschappen bekend. Wat zijn de gevolgen voor de afvallers? Wat zijn de plannen van de allianties die wel geselecteerd zijn? Vice Versa verzamelde een aantal reacties.

‘De lijst ziet er heel divers uit’, is de eerste reactie van Roelof van Laar (woordvoerder van Ontwikkelingssamenwerking van de PvdA). Op het eerste gezicht lijken alle belangrijke thema’s terug te komen in de lijst, volgens Van Laar. ‘Ik zag thema’s als eerlijke handel, milieu en kinderrechten. Alle herkenbare thema’s van de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking zitten er in.’

IUCN NL is één van de weinige organisaties die zich er gelukkig mee mag prijzen dat ze twee keer zijn geselecteerd en haalde zelfs een A-score. Maas Goote (algemeen directeur IUCN NL): ‘We zijn blij met de toekenning van de twee strategische partnerschappen, ook omdat we daarmee de krachten kunnen bundelen met sterke organisaties als WNF, Milieudefensie en Tropenbos. We zien het ook als erkenning dat ontwikkelingssamenwerking en natuur onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Behoud van biodiversiteit is een essentiële pijler van welzijn en een krachtige economie – hier, maar zeker ook in de zuidelijke landen. Duurzaamheid betekent versterking van ontwikkeling.’

Hoewel Solidaridad geen subsidie kreeg uit het voorgaande MFS-programma, is Solidaridad nu wel geselecteerd voor een strategisch partnerschap met het ministerie. Saskia Jongma (directeur Solidaridad): ‘We zijn ontzettend blij dat we bij de 25 strategische partnerschappen zitten. Vier jaar geleden was het inderdaad een teleurstelling dat we geen subsidie kregen, maar we zijn niet alleen afhankelijk van het ministerie. We zijn gewoon verder gegaan met ons werk, met het verduurzamen van productieketens. Dat heeft ook een nieuwe dynamiek opgeleverd en onze organisatie is er alleen maar sterker uitgekomen.’

… of misten er toch een aantal thema’s?

‘We wisten allemaal dat er veel aanvragers zouden afvallen, ook mensen met een goed programma’, zegt Kees van den Broek (directeur-bestuurder Liliane Fonds). Hij begrijpt alleen niet goed waarom voor de zoveelste keer inclusie voor mensen met een handicap niet op de beleidstafel belandt. ‘Terwijl de VN zich hierop juist gaat richten, ook met het oog op artikel 31. Vanuit het buitenlandbeleid zou de Nederlandse overheid daarom aandacht moet besteden aan het recht op inclusie. Wij vinden het dan ook belangrijk om op dit thema samen te werken met de overheid en begrijpen niet waarom deze keuze gemaakt is. Dit thema mag niet genegeerd worden.’

Vanwaar de afwijzing? ‘De focus van onze theory of change was te breed, vond het Ministerie. Dat bleek ook uit de commissiebespreking. Wij snappen dat we moeten aansluiten op de speerpunten. We wilden niet gelijk alles zelf besluiten, maar juist ook in overleg gaan met de zuidelijke partners. Daardoor werden we dus te breed en hebben we niet genoeg keuzes gemaakt. Daarnaast was onze track record niet indrukwekkend. Dat snappen we wel en dat klopt ook. Maar juist dit moment met de VN en de SDG’s wilden we de kansen aangrijpen om juist samen met de overheid hier aan te werken.’

Caroline Figuères, directeur van het International Institute of Communication and Development (IICD), is ook teleurgesteld. ‘Je kunt heel sterk zijn en kunnen aantonen dat je een gigantisch track record hebt, of je probeert iets te laten zien wat innovatief en bijzonder is, waarmee het ministerie ook een risico neemt. Het ministerie heeft gekozen voor de zekerheid van de grotere partijen.’

Het innovatieve thema waarvan Figuères het zonde vindt dat het ministerie dit (nog) niet vertaald naar beleid is ICT. ‘ICT, ook in de vorm van sociale media, is een veld wat volop in ontwikkeling is. Heel weinig mensen weten wat de consequentie hiervan is op lobby en advocacy. Hier wilden wij onderzoek naar doen, want wij denken dat dit heel belangrijk is voor de toekomst. ICT gaat de wereld veranderen.’

Toch heeft het ministerie niet geheel voor de veilige weg gekozen. Zo zijn twee van de drie thema’s waar Solidaridad zich op richt meer innovatief van aard. Jongma: ‘Op het thema transformeren van sectoren hebben we de meeste ervaring. Op dit thema hebben we dan ook een prachtig track record volgens de minister. De andere thema’s: inzetten op ruimtelijke ketens en investeringen, hebben meer een innovatieve kant. Ik denk dat ons voorstel een mooie mix is van een lang track record en meer innovatieve projecten en we zijn blij dat het ministerie daarin wil investeren.’

Geen reden om op te geven

Ondanks dat het Liliane Fonds niet geselecteerd is, wil Van den Broek de teleurstelling niet benadrukken. ‘We gaan sowieso door. Alleen moeten we nu zoeken naar andere manieren. We hebben nog steeds de ambitie om met de overheid samen te werken en we zijn volop bezig met het uitzoeken van de mogelijkheden. Zo praten we bijvoorbeeld met politici uit onze eigen netwerken over wat we kunnen doen om inclusie op de agenda te krijgen, waarbij we ook kijken naar de nieuwe millenniumdoelen.’ Het Liliane Fonds kijkt uiteraard naar andere partijen om mee samen te werken, maar dacht met een strategisch partnerschap meer te bereiken. Van den Broek: ‘We hadden gehoopt de krachten te bundelen met de kans op een vliegwieleffect.’

Ook het IICD had met een strategische partnerschap meer willen bereiken. Figuères: ‘Ja, we kunnen wel andere organisaties vinden om mee samen te werken maar daarmee kunnen we helaas niet onze plannen tot uitvoering brengen op een schaal waarop we hadden gehoopt.’

Een opvallende afvaller volgens Roelof van Laar is SPARK. ‘Dat is per definitie een organisatie die zich inzet op ondernemerschap, jongeren in fragiele staten en zoals ik kan zien zijn ze daarin erg succesvol. Ik vind het zelf jammer dat zij er niet bijzitten, dus daar gaan we nog naar kijken. De vorige keer hadden ze geloof ik de een na beste aanvraag van alle organisaties. Om er nu helemaal uit te vallen, dat is zeker opvallend.’

Yannick du Pont (directeur SPARK) vindt het ook erg jammer en gaf de volgende reactie: ‘De uitslag, de uitslag… we zijn niet door, we hebben het niet gehaald. Ik heb nog niet de hele lijst gezien maar SPARK zit er in ieder geval niet bij. Dat vinden we natuurlijk erg jammer, maar we gaan vrolijk verder met ons werk. Voor ons was dit een mooie kans om ons te verdiepen in lobby en advocacy, we hebben daar al wel wat ervaring in, maar kennelijk nog niet lang genoeg. Dat is erg jammer, maar dit was maar een klein stukje van het hele pakket zoals we het al jaren zagen. Dus in die zin: jammer maar helaas.”

Toch zal SPARK ook niet zomaar bij de pakken neerzitten. Du Pont: ‘Ik kan niet ontkennen dat dit een belangrijk fonds was, dit was een van de 63 aanvragen die we dit jaar hebben uitgezet. Het is wel de  grootste, maar goed, het is soms huilen, soms lachen. Deze keer helaas de teleurstelling. Maar we gaan met dezelfde energie door waar we mee bezig waren.’

Geselecteerd, maar het budget is nog onbekend

Ook al zijn de geselecteerde organisaties blij, er zijn toch wat gemengde gevoelens te bespeuren. Dit geldt met name voor de grote organisaties Hivos en Oxfam Novib.

Roman Baatenburg de Jong (Hivos): ‘Nu begint pas de volgende fase. Over een maand krijgen we een indicatie van het budget. Je weet dat je een stuk taart krijgt, maar je weet nog niet hoe groot dat stuk taart is.’ In ieder geval gaat Hivos erop achteruit, wat Baatenburg uitlegt met een simpele rekensom: ‘Per alliantie is er nu maximaal 20 miljoen euro beschikbaar. Met 25 allianties en 185 miljoen in de pot is dat behoorlijk dringen. En in het gunstigste geval ontvangen we straks 40% van het jaarlijkse budget dat we hadden.’

Overigens laat Baatenburg weten dat deze achteruitgang geen verrassing was. ‘We wisten dat dit eraan zat te komen. We zeggen wel, hoe je het ook beschouwt, dat er een stap terug wordt gedaan in de prioriteiten die de regering geeft aan het maatschappelijk middenveld.’

Ruud Huurman (Oxfam Novib) laat tevens weten blij te zijn dat Oxfam samen met SOMO geselecteerd is voor een strategisch partnerschap. ‘Daarin voeren we toch de kern van ons werk uit: het versterken van het maatschappelijk middenveld, inzetten op goed bestuur, het tegengaan van ongelijkheid, investeren in kleine boeren, etc.’ Maar de uitvoering van het programma is afhankelijk van het budget, vertelt Huurman: ‘We zijn nu wel geselecteerd maar het is nog onbekend hoeveel geld we krijgen. Pas als de bijdrage bekend is dan kunnen we meer zeggen over de details van het programma.’

Voor Oxfam betekent dit dat ze fors minder zullen ontvangen dan voorheen. Huurman: ‘Toen het nieuwe beleid bekend werd hebben we ook aangegeven dat we het betreuren dat Nederland een grote stap terug zet in het OS budget, zeker vergeleken met andere Europese landen. Dit betekent dat we forse ingrepen moeten doen wat ook ten koste zal gaan van het werk wat we doen.’