Een slimme fabriek om uitwerpselen te verwerken of een geavanceerd monitoringsysteem. Originele en vernieuwende projecten rondom water komen vaak juist in ontwikkelingslanden tot stand. In de waterspecial van Vice Versa die deze zomer verscheen worden zes voorbeelden uit het Zuiden uitgelicht.

1. Gifvrij drinken

In Bangladesh drinkt een derde van de bevolking water met arsenicum. Dit gif zit van nature in de bodem en heeft veel sterfte tot gevolg. Het project Sujol wil miljoenen mensen in Bangladesh schoon water verschaffen. Bijzonder is de combinatie van nieuwe technologie, social media en ondernemerschap. Zo is nu met succes de in Nederland ontwikkelde Cap-DI-technologie getest. Deze haalt niet alleen arsenicum uit het grondwater, maar ook zout. Het systeem produceert water tegen lage kosten, is milieuvriendelijk en van hoge kwaliteit.

‘Sociale media spelen hierbij een belangrijke rol’, zegt Md Irfan van Dhaka Ahsania Mission, een van de vele partners van het project. ‘Zo hebben wij onderzocht wat de bevolking wil en kan betalen voor schoon drinkwater. Het is belangrijk hun behoeften te begrijpen om ons product te kunnen marketen.’

Inmiddels zijn de eerste drie fabrieken operationeel, er staan tien nieuwe in de planning. Ook vinden er gesprekken plaats over microkredieten met de Bengaalse ngo BRAC. Dit zou een mogelijkheid bieden om op te schalen, aldus Frederik Claasen, directeur van de Nederlandse businessdeveloper Micro Water Facility (MWF), een van de partners in het project.

2. ‘Poepfabriek’ voor mest en energie

‘Twee uitdagingen hadden we toen we begonnen in de sloppenwijken van Ghana’, zegt Aart van den Beukel, directeur van stichting Safi Sana. ‘Kun je een publiek toilet bouwen en daar een business van maken? En hoe geef je uitwerpselen waarde?’ Nu, drie jaar later, heeft de stichting twee publieke toiletten gebouwd in een sloppenwijk van 240 duizend bewoners in Accra. Mensen kunnen tegen betaling op een schoon toilet hun behoefte doen, handen wassen en schoon drinkwater halen. In een ‘verwerkingsunit’, een soort fabriekje, worden de uitwerpselen vervolgens gemengd met organisch afval en verwerkt tot biogas en meststof. Het biogas wordt omgezet naar elektriciteit voor de bewoners van de sloppenwijken. De mest wordt verkocht aan lokale boeren, die te kampen hebben met hoge kunstmestprijzen en gebrek aan alternatieve grondstoffen voor de landbouw.

Het innovatieve aan Safi Sana is de grote schaal (dagelijks 25 ton afval) waarop de verwerking uiteindelijk moet gaan plaatsvinden. Omdat er haast geen grond meer beschikbaar is voor nieuwe toiletten werkt het project nu samen met lokale organisaties die al wc-gebouwen hebben staan. Bijzonder is verder dat dit project geïntegreerd drie grote problemen aanpakt van Afrikaanse landen: afvaloverschot, nutriëntentekort en energietekort.

3. Big brother voor drinkwater

Apps voor mobiele telefoons, het inzetten van Google maps en databases in de cloud. Het gebruik van nieuwe informatie- en communicatietechnologie (ICT) voor het monitoren van water is sterk in opkomst. Een voorbeeld is het SIASAR (Ruraal Water en Sanitatie Informatie Systeem), een systeem om drinkwater- en sanitatievoorzieningen te monitoren in een aantal landen in Centraal-Amerika.

Een ambtenaar gaat bijvoorbeeld alle watersystemen in een gemeente langs. Hij verzamelt allerlei gegevens, bijvoorbeeld over de waterkwaliteit, het onderhoud van de leidingen, en of de pomp het doet, en slaat die via zijn mobiele telefoon op in de cloud. Vervolgens kan de overheid beoordelen waar en hoe ze precies moet ingrijpen, bijvoorbeeld voor reparaties. Deze ‘big brother’ voor drinkwatersystemen werkt dankzij de mobiele telefoons tot in de kleinste dorpen op het platteland.

‘Wat SIASAR zo bijzonder maakt, is allereerst dat het op initiatief van de overheid van Panama is ontwikkeld, samen met de overheden van Honduras en Nicaragua’, zegt Stef Smits van het International Water and Sanitation Centre, dat een deel van de ontwikkeling van SIASAR steunt. ‘Door dit ownership maakt het systeem meer kans om op lange termijn goed te blijven functioneren.’

Ook de andere drie voorbeelden lezen? Neem dan nu een abonnement op Vice Versa en krijg de special over water toegestuurd! Ontvang bovendien een gratis boek cadeau.