Afgelopen vrijdag presenteerde minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans de mensenrechtenbrief ´Respect en recht voor ieder mens´. ´De waarden blijven gelijk maar de wereld is veranderd en daarom moet Nederland met nieuwe innovatieve oplossingen komen´ stelt de commissie die de brief opstelde.

In de brief wordt het beleid op het gebied van mensenrechten dat het kabinet de komende jaren zal hanteren uiteengezet. De analyse en aanbevelingen van de brief bouwen op de naar eigen zeggen rijke Nederlandse mensenrechtentraditie. Het succes van organisaties als Amnesty International in Nederland en het ontwikkelde Nederlandse bewustzijn is voor de commissie een teken dat het onderwerp van mensenrechten in Nederland leeft. Vooral Lesbienne-, Homo, Biseksuele en Transgender (LGHT)rechten, gelijke rechten voor vrouwen, vrijheid van internet en godsdienst blijven de belangrijkste speerpunten in het Nederlandse beleid.

Veranderende wereld

Zoals minister Ploumen haar nota formuleerde in het kader van een ´veranderende wereld´, erkent ook Timmermans dat de mondiale verhoudingen dusdanig zijn veranderd dat er andere oplossingen moeten komen voor bestaande problemen. De Arabische Lente wordt in de brief hierbij als voorbeeld aangedragen, want hoe kan het immers dat er bij democratisch gekozen regeringen de mensenrechten zo worden geschonden? In dit soort situaties werkt volgens Timmermans het ´traditionele´ dialoog niet altijd meer en moet er naar nieuwe, innovatieve benaderingen worden gezocht.

Een van de innovatieve plannen van het ministerie is om strategische allianties te sluiten met opkomende niet-Westerse landen om de mensenrechtensituatie in andere landen bespreekbaar te maken. Nederland wil bijvoorbeeld samenwerken op het gebied van LHBT rechten met Brazilië en Cuba. Deze trilaterale aanpak stelt opkomende landen in staat zelf een prominente rol in te nemen in de mensenrechtendiscussie.

Daarnaast adviseert de brief om meer gebruik te maken van social media en andere digitale mogelijkheden. Zo heeft het ministerie een facebookpagina over mensenrechten gelanceerd met daarop ook de blog www.mensenrechtenwereldwijd.nl, waar ambassadeurs vertellen wat zij doen ter bevordering van mensenrechten. Ook is er met behulp van de Nederlandse overheid de StoryMaker app ontwikkeld, een telefoonapplicatie waarmee burgers zelf verslag kunnen doen van mensenrechtingenschendingen. Het idee is dat actuele beelden en verslagen van schendingen meer overtuigen en mensen tot actie aanzetten dan grootschalige onderzoeken en rapporten.

Economische diplomatie 

Ook maatschappelijk verantwoord ondernemen en een duurzame voedselketenbeheer vallen volgens de brief onder het verbeteren van mensenrechten. De regering wil, zoals ook al in de nota van Ploumen werd beschreven, economische diplomatie koppelen aan mensenrechten. Het bedrijfsleven moet hierin ook een zekere verantwoordelijkheid dragen voor het waarborgen van mensenrechten, vooral op het gebied van kinderarbeid en vakbondsvrijheid. Minister Timmermans benadrukt hierbij dat het belangrijk is om coherent samen te werken met het ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

Om dit internationale mensenrechtenbeleid effectief te maken moet Nederland zelf ook verantwoordelijkheid dragen en geloofwaardigheid uitstralen, want zoals het rapport stelt: ´wie anderen wil aanspreken over mensenrechten moet zelf ook bereid zijn te worden aangesproken´. Daarom zal Nederland openstaan voor discussie met andere landen over de stand van zaken op het gebied van mensenrechten in Nederland. Hiertoe zal er een nauwe samenwerking zijn met het nieuw ingestelde onafhankelijke College voor de rechten van de mens. Ook de mensenrechten in EU-lidstaten moeten volgens het rapport regelmatig onderzocht worden. In samenwerking met Duitsland, Finland en Denemarken zal Nederland hierop toezien.

Daarnaast pleit het rapport voor verdere bescherming van mensenrechtenverdedigers. Het Shelter City programma dat september 2012 in Den Haag hiervoor is opgesteld, waarbij mensenrechtenverdedigers tijdelijk in Nederland worden opgevangen moet volgens de commissie worden voortgezet.

Tot slot geeft de brief het belang aan van de bevordering van economische groei voor mensenrechten en spreekt de hoop uit dat mensenrechten expliciet worden geformuleerd  in de nieuwe, post-2015 Millennium Ontwikkelingsdoelen.