Migrantenorganisatie SEVA Network Foundation bestaat dit jaar tien jaar en vierde onlangs haar jubileum. Vice Versa was aanwezig en sprak met SEVA directeur Radj Bhondoe. Volgens hem zijn migranten de grootste spelers op het terrein van ontwikkelingssamenwerking, maar worden ze nog te vaak gepasseerd.

Directeur Radj Bhondoe kijkt terug op 10 jaar SEVA: ‘10 jaar is een lange periode. Het gaat ontzettend snel, want je bent er elke dag mee bezig. Wat bij SEVA als constante terugkomt is het besef dat je als migrantenorganisatie een ongelooflijk belangrijke rol speelt in de armoedebestrijding. Dat leidt tot een stuk gedrevenheid en motivatie bij medewerkers en vrijwilligers om in die sector ook inhoudelijk veel meer te doen.’

Migranten zijn zeer actief in het geven van hulp naar landen van herkomst, vertelt Bhondoe. Iedere migrant is op zijn of haar manier bezig met thuis. Wat kun je als organisatie doen om dat proces te versterken en tegelijkertijd inhoudelijk georganiseerder te maken? vroeg Bhondoe zich jaren geleden af. Hij vond zijn antwoord in de oprichting van SEVA, een migrantenorganisatie die ondersteuning biedt in de vorm van technische en financiële assistentie aan migrantenondernemers, die in de herkomstlanden een bijdrage willen leveren aan armoedebestrijding.

Migrant als bruggenbouwer

SEVA richt zich op samenwerking met migrantenorganisaties en ondernemers met als gezamenlijke visie armoedebestrijding. Maar wat is eigenlijk de meerwaarde van migranten in armoedebestrijding? De migrant heeft een brugfunctie tussen Nederland en zijn of haar land van herkomst, volgens Bhondoe: ‘Een migrant is bekend met de situatie in een land van herkomst. Ze zijn gedreven, ze weten wat ze willen en waar vraag naar is, ze kennen de cultuur en meestal hebben ze zowel daar als hier netwerken opgebouwd. De migrant als hybride- mens kan verschillende werelden met elkaar combineren.’ Free flowen, zoals Bhondoe het noemt. Naast de grote geldstroom van migranten naar ‘thuislanden’, ook bekend als remittances, investeren migranten ook in ondernemingen in de landen van herkomst.

Vaak kloppen mensen bij SEVA aan die ‘iets’ willen doen in hun land van herkomst. Maar al snel vindt de confrontatie  plaats: waar haal ik het geld vandaan? Als het idee SEVA aanspreekt, kan een ondernemer geld lenen bij SEVA. Indien er groeipotentie is, bemiddelt SEVA naar een lening. Dit geld komt veelal uit samenwerkingen met andere organisaties.

Bhondoe haalt persoonlijk veel energie uit zijn werk. ‘Het opstarten van een kleine apotheek in Zuid-Sudan om mensen goedkope medicijnen te kunnen aanbieden; daar word ik warm van’, aldus Bhondoe.

Ondernemen met ‘social impact’

SEVA zoekt ondernemers die een grote social impact kunnen hebben. Dit zijn ondernemers die zich richten op die producten en diensten waar mensen in ontwikkelingslanden vaak geen toegang tot hebben. Denk hierbij aan de basisbehoeften voedsel, onderdak, onderwijs en water. ‘Als je deze goederen en diensten op een commercieel haalbare manier, dat wil zeggen betaalbaar voor de armen, kunt aanbieden als ondernemer heb je de basis voor armoedebestrijding’, volgens Bhondoe.  Hierbij word het kopen van deze goederen en diensten centraal gesteld, want als men iets koopt is men consument en kan men eisen stellen. Geld vragen voor bijvoorbeeld onderwijs zorgt ervoor dat ouders eisen kunnen stellen aan de kwaliteit. ‘Het geeft een stukje waardigheid’, vervolgt Bhondoe. ‘Het draait om samenwerking met arme mensen, om samen iets op te bouwen. Armoedebestrijding vanuit de insteek van ondernemerschap geeft duurzaamheid aan de activiteiten.’

Als voorbeeld noemt hij een fabriekje voor aardappelverwerking in een ruraal gebied waar ‘niks’ is. Zo’n fabriekje creëert werkgelegenheid. ‘De ondernemer gaat voorwaarden stellen aan de boer en de boer is tegelijkertijd zeker van afzet. De boer gaat beter produceren en neemt medewerkers in dienst. De ondernemer gaat exporteren of het in andere dorpen of steden verkopen. De doorwerking hiervan in de economie kan gigantisch uitpakken. Als de ondernemer winst maakt, is hij getriggerd om meer te investeren. Dat is het bijzondere aan ondernemerschap.’ Bhondoe benadrukt dat het stimuleren van ondernemerschap voor blijvende armoedebestrijding zorgt.

Migranten onzichtbaar

Tijdens de lezing die Bhondoe hield ter ere van tien jaar Seva in de drukke Christus Triumfatorkerk beklaagt Bhondoe zich er echter over dat migranten ondanks hun belangrijke rol in ontwikkelingssamenwerking, binnen het overheidsbeleid nog vaak gepasseerd worden. Bhondoe heeft hier vaak op gewezen, maar tevergeefs. ‘Migranten zijn denk ik de grootste spelers op het terrein van armoedebestrijding’, zo zegt Bhondoe. ‘De overheid mist vaak vernieuwende capaciteit, net zoals bij de grote gevestigde organisaties, het zogenaamde out-of-the-box denken.’ In de recente discussie over de bezuinigingen en de sector (waar Dhr. Bhondoe zich bewust uit heeft onthouden) is er niemand geweest die de rol van migranten heeft benadrukt. De Wereldbank heeft in tweetal rapporten aangegeven dat de bijdrage van migranten op het gebied van armoedebestrijding vele malen groter is dan alle ontwikkelingshulp bij elkaar’, weet Bhondoe te vertellen.’

Helaas komen migranten vrijwel niet voor in de discussie over de toekomst van de Ontwikkelingssamenwerking. Ook hebben particuliere fondsen, zoals de Nationale Postcodeloterij en stichting DOEN geen samenwerkingsverbanden met migrantenorganisaties. Jammer, vindt Bhondoe. Volgens hem moeten de gevestigde organisaties en de overheid, die te kampen hebben met teruglopende budgetten in tijden van financiele crisis, de Diaspora juist nu als mogelijkheid zien. SEVA probeert een kritische dialoog aan te gaan met de overheid en ngo’s als volwaardige partners, maar wil zichzelf ook zoveel mogelijk onafhankelijk van beide partijen opstellen.

Wat zijn de verwachtingen en wensen voor SEVA de komende tien jaar? Bhondoe vindt het belangrijk om ook in de steeds afnemende sector Seva overeind te houden en een vernieuwende rol te blijven spelen. Vooral de toegang tot kapitaal zal belangrijk worden in de toekomst: dat mensen en organisaties SEVA geld blijven toevertrouwen voor de doelen die ze nastreeft. ‘Deze manier van armoedebestrijding heeft zich bewezen en we willen daarin op gegeven moment een lead-functie hebben. We willen verder gaan in ons werk en de ondernemingen die we ondersteunen groter zien worden.’