Busan maakt een lastige start. Op de eerste dag van de vierde conferentie over hulpeffectiviteit, lijkt het erop dat een globaal partnerschap er niet meer in zit. China kan de huidige concept verklaring niet accepteren en dreigt het proces uit te stappen.

Terwijl de donoren en partnerlanden de afgelopen maanden keihard gewerkt hebben om een verklaring te krijgen die China zou kunnen accepteren, haakt dit land op het laatste moment af. Het inclusieve partnerschap, wat Busan zo graag had willen bereiken, lijkt in gevaar.

Maandag vonden de laatste onderhandelingen plaats over het Busan Outcome Document, een concept slotverklaring voor Busan. Grote afwezigen waren China en Frankrijk. Waarschijnlijk heeft Frankrijk tot op het laatst China willen proberen over te halen, maar tot nu toe tevergeefs. Maandagavond kwam de Chinese delegatie aan met de boodschap dat ze het huidige document niet kunnen bekrachtigen.

Nieuw partnerschap

Van het begin af aan was wel duidelijk dat China zich niet zou scharen achter de voltallige principes van Parijs (2005) en Accra (2008), waar de donoren van de landen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en partnerlanden afspraken maakten over het effectiever maken van de hulp. Het land, evenals andere nieuwe donoren als India en Brazilië, voelt er weinig voor mee te doen aan een verklaring dat voortbouwt op een in hun ogen westers initiatief. China geeft op haar eigen manier hulp en vindt dat de principes van Parijs en Accra in haar huidige vorm en bewoordingen niet voor Zuid-Zuid samenwerking toepasbaar zijn. Zo geeft China steevast haar opdrachten voor ontwikkelingsprojecten aan haar eigen bedrijven, terwijl dat westerse donoren in Parijs en Accra hadden afgesproken geen gebonden hulp meer te geven.

Om China toch mee te laten doen in de discussies over hulpeffectiviteit, was de inzet om enkele gemeenschappelijke principes te formuleren waar zowel nieuwe als oude donoren elkaar konden vinden. Donoren hebben er de afgelopen weken alles aan gedaan om China binnen boord te houden.  En ook Zuid Korea, gastland van de conferentie, was er zeer op gebrand China in Busan te kunnen verwelkomen. Zuid Korea had graag herinnerd willen worden als het land waar nieuwe Aziatische donoren en traditionele donoren zich elkaar zouden vinden in een nieuw partnerschap.

Mensenrechten

Volgens analysten heeft de sterke wil om consensus te bereiken er toe geleid dat er nu een zwakke concept verklaring ligt, met veel vage taal en weinig concrete commitments. Ngo’s denken dat China er debet aan is  dat de verwijzingen naar mensenrechten en een gunstig klimaat voor de civiele maatschappij minimaal zijn.

Dat zal voor niets geweest zijn, als China bij haar huidige standpunt blijft. Finland heeft, tot nu toe als enige land, voorgesteld om toch een rechtenbenadering voor ontwikkeling te benadrukken in de eerste paragraaf. China is immers niet meer binnen boord, en dus kunnen de mensenrechten weer terugkomen. Maar op veel enthousiasme kan dit voorstel niet rekenen. Het zou beteken dat het hele document weer voor heronderhandeling vatbaar is, en daar hebben de sherpa’s logischerwijs na maandenland werken, geen trek in.

Volgens The Guardian willen ook Brazilië en India niet meer meedoen.  Op dit moment is Groot Brittannië in China om toch nog te proberen het land over de streep te trekken. Het forum zal nog twee dagen duren. De spannende vraag is nu of China toch nog op zal komen dagen of niet.

Selma Zijlstra reist met hulp van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek naar Busan om voor Vice Versa verslag te doen van de hulpconferentie.