Volgens Paul van den Berg kunnen de Verenigde Naties veel leren van de VVD, de partij die gespecialiseerd is in het bedenken van simpele slogans die in je hoofd blijven hangen. Hoe verpak je immers de 230 indicatoren van de Sustainable Development Goals die afgelopen week zijn vastgesteld in een simpele boodschap? Van den Berg daagt de ontwikkelingssector uit om alle SDG’s te verpakken in VVD-achtige slogans. Wedden dat ze dan gaan leven?

De VVD is de partij van de simpele, platte, slogans die toch in je hoofd blijven hangen en je aan het denken zetten. Voorbeelden zijn de klassiekers ‘Niet doorschuiven, maar aanpakken’, ‘Minder overheid is minder belasting’ en ‘meer straf en minder begrip voor criminelen.’

Grapjassen hebben een VVD slogan-generator bedacht (probeer hem op , waardoor je nu op internet een hoop parodieën ziet rondslingeren. Soms is het lastig om de echte slogan te onderscheiden van de parodie. Een aardige vind ik bijvoorbeeld ‘Ontwikkelingshulp: alleen voor banken’. Ik zie het Kamerlid Joost Taverne zo zeggen. Maar dat terzijde.

Hoe kom ik hierop? Afgelopen week heeft de VN de 230 indicatoren voor de SDG’s vastgesteld. 17 SDG’s met 169 doelstellingen krijgen dus 230 indicatoren om voortgang te meten. Een architectuur die de complexiteit van de MDG’s (ook al een ingewikkeld bouwwerk!) flink overstijgt. Dat doet ongetwijfeld recht aan de talloze dimensies van duurzame ontwikkeling die door de Global Goals worden bestreken, maar zelfs de beste VVD sloganbedenker zou moeite hebben om de universele duurzaamheid – en armoedebestrijdingsagenda in een rake oneliner te vatten, al zou ‘Een betere wereld begint bij veel geld verdienen’ vast in aanmerking zou komen.

Fascinerend betoog

Het is naar mijn mening goed om te luisteren naar mensen die vrij ver van je af staan qua wereldbeeld. Je leert er vaak veel meer van dan usual suspects aan te horen. En dat was de reden waarom ik recent twee uur geboeid geluisterd heb naar de voorzitter van de VVD verkiezingscommissie, Jan Anthonie Bruin. Die was uitgenodigd door het lobbyadviesbureau Schinkelshoek & Verhoog om aan een keur aan lobbyisten uit de doeken te doen hoe je invloed kunt uitoefenen op een verkiezingsprogramma. Dit in de aanloop naar de op 17 maart 2017 geplande Tweede Kamerverkiezingen.

Het was een fascinerend betoog. Bruin is een door de wol geverfde VVD bestuurder. In het dagelijks leven werkzaam als immunopatholoog in het LUMC. Daarnaast ook senator. En nu voor de derde keer op rij (2010,2012 en 2017) voorzitter van de VVD verkiezingscommissie. Het laatste deel van zijn verhaal betrof een onvervalste economische analyse volgens de liberale school, wat er op neer kwam dat snijden in de overheid en de zorg de Nederlandse economie het meeste heil brengen.

Over ontwikkelingssamenwerking sprak Bruin niet. Wel deelde hij mee dat het thema OS (samen met Buitenlandse Zaken, Europa, asiel & migratie) was ingedeeld in een subcommissie met de titel ‘overheid’. De VVD-logica volgend dat een zo klein mogelijke overheid het meest wenselijk is, kun je op je vingers natellen wat de voorstellen van de VVD over OS gaan zijn.

Criteria

Maar ik hing vooral aan de lippen van Bruin toen hij sprak over de criteria die de verkiezingscommissie had meegekregen van het hoofdbestuur:

1. Het verkiezingsprogram moet CPB-proof zijn. Met andere woorden: het programma moet als beste uit de bus komen bij de doorrekening van het CPB op de belangrijkste macro-economische indicatoren.
2. Het moet Kieswijzer-proof zijn. Oftewel, alle thematische categorieën die in Kieswijzers aan de orde komen, moeten in het programma worden opgenomen.

Net als bij de slogans: plat, maar effectief. Want, zo analyseerde Bruin, je wilt uiteindelijk komen bovendrijven in de Kieswijzers, die voor veel stemmers de enige voorbereiding zijn op verkiezingen. Wie leest er immers een heel verkiezingsprogramma, laat staan meerdere? En uiteindelijk is het verdict van het CPB de ammunitie voor de campagneperiode. ‘VVD, de banenmotor’, je hoort het Rutte zo weer roepen.

Uiteindelijk moet alles terug te brengen vallen tot simpele en ‘bewezen’ (want: door het CPB doorgerekend) claims. En voilà, de verkiezingscampagne is een makkie geworden. Je kunt immers de concurrentie genadeloos aanpakken op de vermeende schade die zij aan de economie veroorzaken met hun voorgestelde maatregelen.

Dit alles laat enerzijds zien hoe machtig het CPB is en anderzijds hoe het ‘economisme’ – waar GroenLinks voorman Jesse Klaver zo kritisch over is – in de komende maanden over ons zal worden uitgestrooid. D66, zo stond in de media deze week, is alvast begonnen met de campagne. Dus we kunnen een jaar met economische framing verwachten. Waar de VVD dus, als de strategie van Bruin en consorten werkt, opnieuw aan het langste eind gaat trekken.

Simpel en beeldend

Nu weer terug naar de SDGs. Wat leren we van de VVD?

Houd je boodschap simpel en maak het beeldend. Ik daag jullie uit om alle 17 SDG’s eens in VVD-achtige slogans om te zetten. Ik durf te wedden dat de SDG’s waarvan je tot dan toe geen idee had dat ze bestonden, plotseling gaan leven. Voorbeeld: SDG 14 ‘Infrastructure and innovation’. Vervang die door ‘130: ook op snelwegen beneden de Sahara’ en je vergeet SDG 14 nooit meer.

Verder: verlies jezelf niet in een logframe-jungle, die schijnzekerheid geeft in een wereld waarin steeds minder dingen zeker zijn. Doe als de VVD verkiezingscommissie en beperk je tot zaken die je wel zeker weet en waarop je ook nog eens invloed hebt. Leuk en aardig, 230 criteria, maar voor talloze landen ontbreken überhaupt de data om hiermee aan de slag te gaan. 72 van de 193 landen hebben sinds 2000 geen statistieken meer bijgehouden over het percentage van hun bevolking dat onder de armoedegrens leeft. Dus waarom niet beginnen met een veel kleinere set criteria waarvoor wel universele dekking bestaat? Het Sustainable Development Solutions Network (SDSN) stelde 39 indicatoren voor. Dat is nog steeds veel te veel volgens de VVD standaarden, maar je moet ergens beginnen.

Dwarsstraat

Tenslotte: Laat een CPB-achtige club landen langs de meetlat leggen om peer pressure te creëren en landen tot daden te bewegen in de komende 15 jaar. Je zou een permanente verkiezingscampagne willen hebben met positieve en negatieve framing. Dus dat Duitsland schamperend over Nederland zegt dat zij nog beter hebben gepresteerd op SDG 7 (hernieuwbare energie) en dat Nederland hierop nu zelfs door Togo is ingehaald, om maar eens een dwarsstraat te noemen.

Misschien maar eens de spindoctors van de VVD naar het VN Gebouw sturen voor wat frisse, tegendraadse energie. ‘De VN kan wel een beetje VVD gebruiken.’

Paul van den Berg is politiek adviseur en lobbyist van Cordaid.