BLOG – De onderhandelingen voor een Klimaatverdrag zijn in Parijs in volle gang. Begon de top met prachtige statements van staatshoofden om de wereld te redden van klimaatverandering, nu is het aan de onderhandelaars de schone taak om de ambities daarna te verwerken tot een breed gedragen Klimaatverdrag. Marita Hutjes (Oxfam Novib) zit in de regeringsdelegatie en geeft een kijkje achter de schermen.

Als ngo-vertegenwoordiger van de Nederlandse regeringsdelegatie doe ik twee weken lang mee aan dit onderhandelingsfenomeen. Doel vanuit Oxfam is om tot een ambitieus en bindend klimaatverdrag te komen dat de meest kwetsbaren op de wereld ruimte biedt om zich tegen klimaatverandering te beschermen. Klimaatverandering heeft een extra dimensie voor arme mensen. In Nederland kunnen we onze dijken ophogen tegen het wassende water en innovatieve producten bedenken. Of we importeren gewoon wat we nodig hebben. Maar dat ligt voor ontwikkelingslanden anders. De armsten hebben vaak weinig mogelijkheden om zich te weren tegen extreme droogte, overstromingen en stormen. En hoe voed je in die omstandigheden je familie, laat staan een land? De Wereldbank heeft onlangs gewaarschuwd dat verdere opwarming van de aarde al in 2030 honderd miljoen extra mensen de armoede in kan drijven.

Dagelijks krijg ik een update – met de andere ngo-vertegenwoordigers, de vrouwenvertegenwoordiger, jongerenvertegenwoordigers en de bedrijfslevenvertegenwoordiger – van de Nederlandse delegatie. Waar mogelijk werken we samen om nog wat te beïnvloeden in de onderhandelingen. En ik werk actief samen met de Oxfam-delegatie. Zelf volg ik vooral de onderhandelingen over klimaatfinanciering. En wat wil het toeval, Staatssecretaris Sharon Dijksma, heeft namens de EU juist op dit onderwerp de leiding gekregen.

Wat staat er op de agenda in Parijs?

Er zijn heikele punten waar de ministers in Parijs over moeten besluiten. Op hoeveel graden opwarming van de aarde willen we uitkomen? Wat doen we om ons aan de gevolgen van klimaatverandering, die al voelbaar is op verschillende plekken in de wereld, aan te passen. En wie gaat daar voor betalen?

Cijfers

Alle landen in de wereld zullen hun uitstoot van broeikasgassen moeten beperken, willen we op maximaal 2°C opwarming van de aarde uitkomen. De kwetsbare landen, waaronder de kleine eilandenstaten, die zich hebben georganiseerd als het Climate Vulnerable Forum, willen zelfs onder de 1,5 °C blijven. Zo’n 160 landen hebben al aangegeven welke klimaatmaatregelen ze willen nemen, in zogenaamde INDC’s. Maar als je die ambities optelt, komen we nog steeds uit op een opwarming van de aarde van rond de 3 °C. Veel ontwikkelingslanden hebben duidelijk aangegeven dat ze steun nodig hebben van rijke landen om hun klimaatuitstoot te beperken. Anders gaat het ze niet lukken om maatregelen te nemen. Daarbovenop dat het ook veel geld kost om je te wapenen tegen klimaatverandering. Nog afgezien van de menselijk kosten en doden heeft Oxfam berekend dat als de aarde met 3°C opwarmt deze kosten voor ontwikkelingslanden kunnen oplopen tot 800 miljard dollar en dat de economische schade zelfs 1,7 triljoen dollar per jaar kan bedragen.

In Kopenhagen is in 2009 afgesproken dat rijke landen in 2020 honderd miljard dollar aan klimaatfinanciering beschikbaar stellen. Uit een recent OESO rapport blijkt dat er in 2013 en 2014 gemiddeld 62 miljard dollar aan klimaatfinanciering van ontwikkelde landen naar ontwikkelingslanden stroomde, zowel uit publieke middelen als vanuit de private sector. Maar slechts 16 procent van dit bedrag had als doel landen te helpen zich tegen klimaatverandering te wapenen. Terwijl dit juist essentieel is voor het bereiken van de meest kwetsbare mensen.

De strijd 

Waar gaat het nu eigenlijk over in Parijs. Moeten zich ontwikkelende landen (zoals Brazilië en Mexico), die voorheen niet gerekend werden tot rijke landen, onder dezelfde voorwaarden als de rijke landen meebetalen aan klimaatverandering, of niet? Het gaat om het doorbreken van de ‘Fire Wall’ die er voorheen tussen ontwikkelde en ontwikkelingslanden was. En hoe zorg je ervoor dat er meer geld beschikbaar komt? Want iedereen is het er mee eens dat er meer geld nodig is.

Een ander belangrijk punt van debat is hoezeer de afspraken juridisch bindend worden. De VS bijvoorbeeld wil koste wat kost voorkomen dat ze de verplichting krijgen om voor klimaatschade te betalen. Ook het mechanisme om de ambities van landen rondom beperking van uitstoot – en de daaraan gekoppelde de financiering – ligt op tafel. Eigenlijk zou hier al voor 2020 werk gemaakt van moet worden. Maar ook hier lijken veel landen zich nu niet aan te willen branden.

Wat zijn de vooruitzichten voor het akkoord in Parijs? 

Nu de laatste week van de onderhandelingen in Parijs in is gegaan, wordt de druk opgevoerd. Het lijkt erop dat de oplossing voor het pijnpunt van de Fire Wall naderbij komt. De opkomende economieën willen wel bijdragen na 2020, alleen niet op dezelfde voet als ontwikkelde landen. Voor de VS lijkt het al acceptabel dat dit op vrijwillige basis gebeurt, maar de EU ziet nog graag een meer verplichtend karakter. Maar toch, een akkoord over klimaatfinanciering zou binnen bereik moeten liggen.

Of hierbij ook nog expliciet wordt gepoogd om meer geld voor de meest kwetsbaren beschikbaar te maken, is veel minder zeker. En – na een week onderhandelen – is de duidelijke taal dat de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen moet stoppen, van de tafel verdwenen. Er wordt nu in veel vagere termen gesproken over hoe de beperking van uitstoot van broeikasgassen na 2020 eruit moet zien.

Dit Klimaatverdrag zal de wereld niet compleet veranderen, is mijn gevoel. Maar er zal zeker een akkoord uit komen. En daarmee zullen we verder moeten werken. Uiteindelijk zal het er om spannen of in het Klimaatakkoord vooral de belangen van de grootste vervuilers de boventoon voeren, of dat ook rekening gehouden wordt met de meest kwetsbaren mensen en landen op de wereld. De uitkomst zal over een paar dagen bekend zijn.