Om de nieuwe Sustainable Development Goals te behalen, zijn veel verschillende en nieuwe bronnen van financiering nodig. In ons online debat kwamen de verschillende vormen van financiering aan de orde en keken we vooruit naar waar de discussies in Addis Abeba over zullen gaan. Als afsluiting van Raising the Game een overzicht van de verschillende onderwerpen van discussie.

Van 13 tot 16 juli zullen wereldleiders in Addis Abeba gaan beslissen hoe de nieuwe ontwikkelingsagenda gaat worden gefinancierd. Eén ding is duidelijk: om de Sustainable Development Goals (SDGs) te behalen, zijn veel verschillende en nieuwe bronnen van financiering nodig. In ons online debat kwamen de verschillende vormen van financiering aan de orde en keken we vooruit naar waar de discussies in Addis Abeba over zullen gaan. De meningen zijn vaak verdeeld, en de discussie liep hevig op, ook tijdens het Raising the Game live-debat in de Balie (lees hier het verslag en bekijk het debat hier terug). Als afsluiting van Raising the Game een overzicht van de verschillende onderwerpen van discussie: de rol van de private sector, het financiële systeem en schulden, belastingen, hulp en klimaatfinanciering.

Finance for Development

Waar gaat het nu eigenlijk om gaat tijdens de Finance for Development top in Addis Abeba? Lees de achtergrondartikelen:

• ‘Met de nieuwe ontwikkelingsagenda moet iedereen ontwikkelen’
• ‘Eerste de rekening, dat het hoofdgerecht’
• ‘Zeven inzichten uit Kopenhagen’ 

En lees hier hoe het er ondertussen voorstaat met de onderhandelingen voor Addis Abeba.

Private sector

De Sustainable Development Goals kunnen niet door de publieke sector alleen worden betaald. In de nieuwe agenda is ook een plek voor de private sector. De vraag in Addis Abeba is hoe een overheid kan en moet ingrijpen als een bedrijf een grote rol speelt in ontwikkelingskwesties, en wat voor voorwaarden daaraan verbonden zijn. Aan de ene kant wordt er vol vertrouwen naar de private sector gekeken, maar aan de andere kant zijn er ook veel voorbeelden waarbij projecten met de private sector zijn misgegaan en de overheid voor de kosten moest opdraaien, of waarbij mensenrechten zijn geschonden. Hoe kunnen de positieve en de negatieve kant bij elkaar worden gebracht? Lees de artikelen hier terug:

• ‘Private sector: hosanna en wantrouwen in één pakket.’
• Mathieu Vervynckt (Eurodad) schrijft in ‘Financiering voor ontwikkeling of privaat belang?’: ‘De uitbesteding van ontwikkelingssamenwerking aan de private sector gaat gepaard met een schrijnend gebrek aan bewijsmateriaal over de ware ontwikkelingsimpact, transparantie, accountability en beslissingsrecht voor ontwikkelingslanden.’
• Nicolas Mombrial, hoofd van het Oxfam International kantoor in Washington, deelde met ons zijn zorgen over de Wereldbank.
• Bertrand Badré, uitvoerend en financieel directeur van de Wereldbank, reageert op Mombrial: ‘We zijn doeners, dat betekent dat we risico’s nemen. Het grootste risico is geen risico nemen.’
• ‘Naming en shaming’: hoe wordt er door bedrijven gereageerd op rapportages over mensenrechtenschendingen?
• Interview met FMO-directeur Nanno Kleiterp: over de rol van ontwikkelingsbanken en de kritiek op de financiering van de Barro Blanco dam in Panama: ‘We gaan door met samenwerken, tenzij het bedrijf het wel heel bont maakt’.
• Suzan van der Meij (MVO Platform): ‘Het is naïef om bedrijven alleen op te roepen tot maatschappelijk verantwoord gedrag zonder het stellen van harde voorwaarden.’
• SOMO beargumenteert dat bedrijven wettelijke aansprakelijk moeten zijn voor verantwoordelijkheid van hun keten; zo kunnen nieuwe schandalen worden voorkomen.
• Podcast met Bhumika Muchhala, vertegenwoordiger van het Third World Network (TWN) bij de VN in New York, die zich grote zorgen over de macht die nog altijd bij de rijke landen ligt, én over de macht van de transnationale bedrijven.
• Food for thought: hoe zit het eigenlijk met het midden- en kleinbedrijf in ontwikkelingslanden? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat zij toegang tot financiering krijgen?
• De onderhandelingstafel: wat zou jìj meenemen naar Addis Abeba? Over leefbaar loon, rapportages, transparantie en toezicht: ‘We hebben juist hulp nodig om de capaciteit van regeringen te versterken, zodat deze regeringen beter met de private sector om kunnen gaan.’

 

Het financiële systeem en schulden

Het betalen van de nieuwe doelen vergt een verandering van financiële systemen, zodat alternatieve bronnen van financiering beschikbaar worden. De nieuwe agenda is er één voor iedereen, inclusiviteit is het toverwoord. Maar die inclusiviteit is nog niet altijd aanwezig in de grote internationale organisaties die de wereldwijde financiële regels bepalen. Bij bijvoorbeeld de Wereldbank en het IMF zijn de stemverhoudingen namelijk zo ingericht dat ontwikkelingslanden weinig te zeggen hebben. Hoe zou dit moeten worden aangepakt en wat moet er nog meer veranderen in het internationale financiële systeem?Daarnaast dreigt er een nieuwe schuldencrisis voor ontwikkelingslanden. Veel ontwikkelingslanden vinden daarom dat er een internationale rechtbank moet komen om met dit soort schuldenproblemen om te gaan. Maar hoe en of dit zo moet, daar verschillen de meningen over. Lees hier alle artikelen terug:

Over het financiële systeem:

• Voorbeschouwing: ‘Ontwikkelingslanden aan tafel!’
• Ex CDA-politica Kathleen Ferrier ziet de oprichting van the Asian Infrastructure Investment Bank als exemplarisch voor de verschuiving in de globale financiële machtsverhoudingen, en volgens haar zal dit ook een rol gaan spelen in het behalen van de Sustainable Development Goals.
• Esmé Berkhout van Oxfam Novib: ‘Een verschuiving van macht is nodig, Ontwikkelingslanden en burgers wereldwijd moeten veel meer zeggenschap krijgen over onder meer ons financiële systeem en het belastingsysteem,’
• Rolph van der Hoeven, hoogleraar Werkgelegenheid en Ontwikkelingseconomie aan het Institute of Social Studies in Den Haag: ‘De FFD-agenda mist concrete voorstellen voor bestrijding inkomensongelijkheid, de tijd dringt om dat recht te zetten!’
• David Hillman, directeur van het Britse Stamp Out Poverty, over waarom de belasting op financiële transacties een goed idee is.
• Food for Thought over een ander geldsysteem. Luuk de Waal Malefijt van Stichting Ons Geld: ‘Als we ons huidige geldsysteem veranderen, gaan alle issues waar men zich binnen ontwikkelingssamenwerking mee bezig houdt er heel anders uitzien.’

 

Over schulden:

• Voorbeschouwing: ‘Waarom ontwikkelingslanden weer in een nieuwe schuldencrisis terecht dreigen te komen’.
• Voorbeschouwing: ‘Gaat een nieuwe schuldenrechtbank in de VN schuldencrises oplossen?’
• Interview Sweder van Wijnbergen, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam: ‘Ik zou aarzelend zijn met weer een nieuwe VN organisatie optuigen. Dat wordt snel een hele dure praatclub waar consultants prachtig goud aan verdienen, maar waar weinig gebeurt.’
• Onderhandelingstafel: over schuldenkwijtschelding en een VN orgaan voor schuldenafhandeling, met onder andere Judith Sargentini (GroenLinks) en Fanwell Bokosi (Afrodad). ‘In plaats van prioriteit te geven aan schulden, moet de internationale gemeenschap prioriteit geven aan de SDG’s.’

 

Belastingen

Belasting heffen is volgens velen dé manier om de ontwikkelingsdoelen te financieren. Maar dan moet je ze wel kúnnen heffen. Jaarlijks lopen ontwikkelingslanden echter 100 tot 300 miljard dollar mis vanwege belastingontwijking. Belastingen zijn dan ook één van de belangrijkste onderwerpen op de Financing for Development agenda. De rol van Nederland is hierin een interessante kwestie, omdat ons land door velen als belastingparadijs wordt gezien. De vraag is hoe belastingontwijking kan worden aangepakt en wie dat moet doen. Zo loopt er al een proces binnen de OESO, maar hier hebben ontwikkelingslanden nauwelijks inspraak. Zij willen dan ook een orgaan bij de VN die belastingontwijking aanpakt en waar ieder land een gelijkwaardige stem heeft. Maar de meningen verschillen over of dit de beste manier is. Lees de artikelen hier terug:

• De voorbeschouwing: ‘Belasting – hoe maken we het eerlijker?’
• Francis Weyzig, beleidsadviseur Tax Justice en economische ongelijkheid bij Oxfam Novib, zet de belangrijkste punten over belastingontwijking op een rij en geeft een aantal concrete aanbevelingen aan minister Ploumen.
• Nils Langemeijer van de Directie Duurzame Economische Ontwikkeling van het Ministerie van Buitenlandse Zaken vindt dat de strijd tegen belastingontwijking een gezamenlijke strijd van ontwikkelde landen en ontwikkelingslanden is, omdat iedereen jaarlijks miljoenen misloopt.
• Arjen Tillema, voorzitter van Transparency International Nederland, beargumenteert in zijn blog waarom transparantie en corruptiebestrijding essentieel zijn voor het behalen van de SDG’s.
• Tom Cardamone van Global Financial Integrity over trade misinvoicing, een fenomeen waardoor ontwikkelingslanden jaarlijks veel inkomsten mislopen, maar dat eigenlijk makkelijk zou kunnen worden aangepakt.
• Podcast van Desire Assogbavi van Oxfam International, die pleit voor het belang van de private sector, een eerlijker internationaal belastingstelsel en een kritische kijk op internationale geldstromen.
• Stef Smits en Catarina Fonsesca van IRC laten in ‘Belasting voor Water!’ zien dat het behalen van het Sustainable Development Goal voor water en sanitaire voorzieningen een verschuiving zal vereisen in de manier waarop de sector wordt gefinancierd, en dat belasting hier een grote rol in moet spelen.
• Food for thought: Is een antimisbruik clausule wel genoeg om meer belastinginkomsten te genereren van multinationals? Hoe kijken die bedrijven eigenlijk naar de vele herzieningen?

 

Nederland en belastingen:

• Interview met Sweder van Wijnbergen, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam: ‘Schelden op de multinationals is een goed excuus om niets te hoeven doen, maar als je het echt wilt oplossen, moet je bij je eigen overheid beginnen.’
• Belastingadviseur Jos Peters legt uit hoe Minister Ploumen nu internationale belastingontwijking gaat bestrijden door belastingverdragen te ‘actualiseren’ en bespreekt of dit gaat werken.
• Interview met Alvin Mosioma, directeur van Tax Justice Afrika, die vindt dat Nederland brievenbusconstructies aan moet pakken om incoherent beleid tegen te gaan.
• Verslag: ‘Algemeen overleg internationaal fiscaal beleid: Nederland herziet belastingverdrag met vijf ontwikkelingslanden.’
• Giuseppe van der Helm en Maaike van Diepen van Tax Justice met een reactie op het algemeen overleg en over struisvogelpolitiek in Nederlands belastingparadijs.

 

Zou belastingontwijking binnen de OESO of de VN moeten worden aangepakt?

• Interview met Koen Davidse, directeur Multilaterale Instellingen en Mensenrechten bij het ministerie van Buitenlandse Zaken en speciaal gezant voor de post 2015-agenda: ‘Ik weet niet of het optuigen van een nieuw internationaal belastingforum de weg is.’
• Volgens Tove Maria Ryding, tax justice coordinator voor Eurodad, het European Network on Debt and Development uit Brussel, is de EU er niet meer op tegen dat belastingen binnen de VN worden besproken.
• De onderhandelingstafel: over belastingontwijking, de OESO en het beleid van minister Ploumen.‘De agenda van de OESO is zeer in het belang van ontwikkelingslanden.’

 

Handel

Handel wordt vaak gezien als instrument dat leidt tot ontwikkeling, maar de vraag is of iedereen profiteert van vrijhandel en of het echt helpt in armoedebestrijding. In Addis Abeba zal de vraag zijn hoe handel zo kan worden gedaan dat het extra geld oplevert voor ontwikkelingslanden. De WTO heeft al jaren moeite om ervoor te zorgen dat handel voordelig voor iedereen is, en ondertussen komen er nu steeds meer regionale en bilaterale verdragen, zoals de EPA’s en TTIP. Dit zorgt voor een wildgroei aan regels en zorgen over wat voor effect deze verdragen heeft voor ontwikkelingslanden. Lees de artikelen hier terug:

• De voorbeschouwing: ‘Doorbreekt Addis de handel-is-ontwikkeling-mantra?’
• Interview met de Oegandese wetenschapper en activist Yash Tandon, die Europa en de VS oproept om te stoppen handel in te zetten als ontwikkelingsinstrument; het maakt Afrika volgens hem kapot. ‘Handel is geen oorlog met bommen en drones, maar kan net zo dodelijk zijn.’
• Huub Scheele ging namens BothEnds naar Mongolië en zag daar dat niet iedereen profiteert van handel.
• De onderhandelingstafel, over regionale handel in Afrika, de effecten van TTIP en de EPA’s en hoe handel een positieve impact voor ontwikkeling zou kunnen hebben.

 

Hulp

Nu er voor de Sustainable Development Goals naar verschillende nieuwe vormen van financiering wordt gekeken, komt de vraag naar voren wat dan nog de rol is van ontwikkelingshulp. De EU voldoet nog altijd niet aan de doelstelling om tenminste 0,7 procent van het bruto nationaal inkomen te besteden aan ontwikkelingssamenwerking. Ook brengt de EU de internationale ambitie om tenminste de helft van alle hulp aan de minst ontwikkelde landen te geven in gevaar. Hoe zit het met die beloftes en waarom is hulp belangrijk om de Sustainable Development Goals te halen? Lees de artikelen hier terug:

• ‘Hulp in Addis Abeba; beloftes en percentages.’
• Interview met Homi Kharas, onderzoeker bij het Brookings Institute, die vindt dat minstens de helft van de hulp naar de minst ontwikkelde landen moet gaan.
• Interview met Romilly Greenhill, onderzoeker bij het Overseas Development Institute: ‘Zonder hulp kunnen we de Sustainable Development Goals wel vergeten.’
• Is hulp in de vorm van ontwikkelingsgeld nog wel nodig? Woord en Daad, ActionAid, SNV World, ICCO en Hirda leggen uit waarom het antwoord op deze vraag ‘Ja!’ is.
• Simone Filippini, directeur van Cordaid, vindt dat we in het finance for development debat de fragiele staten niet moeten vergeten.
• Podcast van Alison Cook (Save the Children), die ervoor pleit om in Addis, maar ook bij de andere belangrijke conferenties die dit en volgend jaar worden gehouden, vooral ook te denken aan de belangen van de meest kwetsbare groepen.
• Ondertussen in Nederland: Wat is de rol van het ontwikkelingsgeld bij het aanpakken van de vluchtelingencrisis, hoe wordt het Nederlandse debat over de financiering van ontwikkeling gevoerd en wat is de rol van Nederland op internationaal niveau?

 

Klimaatfinanciering

Klimaatverandering is onlosmakelijk verbonden met de nieuwe ontwikkelingsagenda. De grote vraag is of ontwikkelingsgeld moet worden ingezet om de gevolgen van klimaatverandering te bestrijden of te verzachten. Soms gaan klimaatadaptatie en armoedebestrijding samen, maar er is ook angst dat steeds meer ontwikkelingsgeld naar grote klimaatmitigatie projecten gaat in bijvoorbeeld middeninkomenslanden waar nauwelijks een ontwikkelingselement inzit. Daarnaast speelt ook de kwestie of en hoe de private sector mee moet betalen aan klimaatmaatregelen. Lees de artikelen hier terug:

• ‘Klimaatfinanciering: een strijd om definities.’
• Maxime Hofman, Policy Advisor Food and Climate Justice bij Oxfam Novib, met vijf redenen waarom het klimaat ons nog duur komt te staan.
• Onderzoeker milieurecht Margreet Wewerinke verwacht dat als vervuilende landen hun verplichtingen voor klimaatfinanciering niet nakomen, ontwikkelingslanden in de toekomst vaker naar de rechter zullen gaan om hun rechten op te eisen en een schadevergoeding te eisen voor klimaatschade.
• Food for thought: Kan Nederland van Indonesië leren als het gaat om subsidies voor fossiele brandstoffen?
• De onderhandelingstafel, over de rol van klimaatfinanciering voor het behalen van de Sustainable Development Goals en hoe de private sector te betrekken bij klimaatfinanciering.

 

En hoe kijkt Farah Karimi, directeur van Oxfam Novib, terug op het Raising the Game debat en hoe kijkt zij vooruit naar Addis Abeba? Lees het hier.