Lucy Engelen, voorzitter van Partin vindt het hoogtijd dat de discussie over beeldvorming in de sector gevoerd wordt. In plaats van olie op het vuur gooien met initiatieven zoals de ‘Briljante Mislukking Awards’ moeten alle partijen samenwerken om het negatieve beeld te corrigeren dat in de media wordt geschetst over ontwikkellingssamenwerking. Engelen: ‘Samen werken aan de beeldvorming is misschien wel het belangrijkste wat ons de komende jaren te doen staat’. 

Onlangs zond de NCRV een documentaire uit, over een particulier initiatief van een jonge Nederlander. Zijn kleine handeltje in een Afrikaans land draaide op niets uit. Mislukt. Geld weg, jonge Nederlander bitter en teleurgesteld, kijkers thuis op de bank die zeggen ‘zie je wel.’ Die documentaire is slechts één voorbeeld. Goed nieuws is geen nieuws, zeggen journalisten. Journalistieke eer valt uitsluitend te behalen aan onthullingen, het aan de kaak stellen van misstanden en het plaatsen van vraagtekens.Daar zit wat in. De media hebben immers op dat gebied een taak.

Zelden gecorrigeerd

Zonder te willen stellen dat de media de oorzaak zijn van het toenemend cynisme over de effectiviteit van ontwikkelingssamenwerking, zijn ze wél -naar mijn mening- een zeer belangrijke factor. Doorslaggevend is echter dat het negatieve beeld dat de media voorschotelen (strijkstokken, gebrek aan effectiviteit) hoogst zelden wordt gecorrigeerd door de eigen ervaring van de nieuwsconsument.

Een voorbeeld: Jonge jongens van Marokkaanse afkomst komen voortdurend negatief in het nieuws, maar bij de meeste mensen wordt het sociale stigma in redelijke mate gecorrigeerd door subjectieve belevingen: de aardige jongen die zo vriendelijk helpt in de supermarkt, de student die zo hard werkt, de burgemeester van Rotterdam die ooit ook een jonge Marokkaan was, die leuke Ali B. De eigen waarneming van mensen brengt de nuance uiteindelijk wel aan. Maar de gemiddelde Nederlander staat op grote afstand van ontwikkelingssamenwerking. Er is over het algemeen geen sprake van een corrigerende ‘eigen waarneming’, laat staan van een ‘eigen ervaring’.

Briljante misser

Voor de sector ligt er daarom een belangrijke taak. Die is fundamenteel anders dan de journalistieke. In die zin vind ik de Award van het Instituut voor Briljante Mislukkingen (Partos) een serieuze kandidaat voor de eigen prijs. ‘Leren van fouten’ – daar kan niemand op tegen zijn, maar leer dan van die fouten door de uitwisseling daarover in enige mate binnenshuis te houden. De aanname dat de Briljante Misser in positieve zin bijdraagt aan het imago van de sector omdat men aan het publiek laat zien dat er ‘in ontwikkelingssamenwerking ook wel eens wat mis gaat’ en dat de award om die reden bijdraagt ‘aan de transparantie’ lijkt mij, om het zacht uit te drukken, heel kort door de bocht.  Is er ooit onderzocht of het brede publiek in staat is om de nuance (veel gaat goed, maar soms gaat er wat mis, en wel om de geschetste redenen) op te pikken?

Forse deuk

Ooit heb ik een meerdaagse marketing training gehad van de eminente Jay Curry, de winnaar van de eerste Dialoogmarketing Oeuvreprijs, samen met marketeers van bedrijven van naam en faam. Ook toen hebben we onze missers met elkaar gedeeld ‘ter lering (en vermaak!)’ maar wel nadat Curry met enig gevoel voor theater de deur had dichtgedaan en ons aan elkaar liet beloven dat onze verhalen niet verder zouden komen dan die dichte deur. Niet om geheimzinnig te doen, maar wel omdat een imago zomaar, door een roddel, een uitvergrote kleinigheid, een forse deuk kan oplopen.

Het duurt jaren voordat een naam is gevestigd, en vaak is er slechts één gefundeerd krantenbericht voor nodig om hem tot op de grond toe af te breken. De arme marketeers van de Rabobank bijvoorbeeld, kunnen met z’n allen wel naar huis.

Gezamenlijk belang

Toen Partin indertijd werd verzocht om de achterban te mobiliseren om een actieve rol (mee) te spelen bij de Briljante Misser Award, hebben we dat geweigerd. Waarom? Om de geschetste redenen. Zolang de media-aandacht voor ontwikkelingssamenwerking overwegend negatief is en de media liever focussen op sappige verhalen over mislukkingen dan op de successen, zien wij liever geen olie op het vuur. De slechte boodschap wordt onthouden, de al dan niet aangebrachte nuance komt niet over.

Toen Partin werd verzocht om mee te doen aan het Reframing-project, geinitïeerd door Wilde Ganzen, hebben we alles wat binnen onze bescheiden vermogen ligt gedaan om het initiatief te steunen. Nu de stap is gezet, hebben we de hoop dat de hele sector gaat samenwerken aan de verbetering van het imago van ontwikkelingssamenwerking, omdat het imago – onterecht – zo te lijden heeft gehad onder een niet aflatende negatieve pers en een publiek dat het vertrouwen heeft verloren omdat het eigenstandig niet in staat is om het geschetste beeld te corrigeren. Daar zijn onze organisaties bij nodig. Alle organisaties, groot en klein. Laten we vanaf nu vooral kijken naar het gezamenlijk belang.

Laten we alle Awards voor wat voor missers dan ook voorlopig afschaffen of tenminste de discussies daarover binnen de deur houden. Laten we vooral onze blik naar buiten richten: de realisering van de doelstelling van onze organisaties is in grote mate afhankelijk van gewone Nederlandse burgers en hun mening over ontwikkelingssamenwerking is daarbij van groot belang. Samen werken aan de beeldvorming is misschien wel het belangrijkste wat ons de komende jaren te doen staat.