‘De keuze voor de Argentijnse Jorge Mario Bergoglio als paus, kwam als een grote verrassing’, zo vertelt Piet Kuijper van Cordaid. Een mooie verrassing, dat wel. Kuijper hoopt dat deze paus in staat zal zijn om de harde lijn van zijn voorgangers te verbreken en dat hij armoedebestrijding weer tot prioriteit weet te maken. Als de aantijgingen van zijn rol tijdens het Junta-bewind echter waar blijken te zijn, dan heeft het Vaticaan wel een probleem.

Kuijper, binnen Cordaid verantwoordelijk voor de katholieke identiteit van de organisatie, was verrast met de uitkomst. ‘Ik ben toch wel een beetje de Vaticaan-kenner van Cordaid, maar ik had dit niet zien aankomen. Hij kwam niet op mijn lijstje met kanshebbers voor, noch op de tientallen andere lijstjes die ik onder ogen kreeg. Maar ik ben hier heel blij mee! Deze paus is een ontzettend bescheiden, bijna nederige man, maar tegelijkertijd is hij uitermate daadkrachtig. Ik heb goede hoop dat hij in staat zal zijn om het bestuursapparaat van het Vaticaan sterk te hervormen. Er hebben de afgelopen jaren natuurlijk verschillende schandalen gespeeld binnen de Katholieke kerk.  Hij zal transparantie en accountability weer vanzelfsprekend moeten maken.’

Geen wijzend vingertje

Toch zijn deze schandalen niet het enige probleem waarmee de nieuwe geestelijk leider geconfronteerd wordt. De harde lijn die zijn voorgangers voerden kwam hen op veel kritiek te staan. Kuijper heeft er het volste vertrouwen in dat dit onder paus Franciscus zal veranderen. ‘Hij wijkt niet af van de traditionele leer, maar wij verwachten dat hij deze leer – meer dan zijn voorgangers – weet te combineren met compassie. We hopen dat hij de harde lijn van de afgelopen jaren weet te breken. Daarin is de uitstraling van een paus heel belangrijk. Het heeft geen zin om alleen maar met een wijzend vingertje klaar te staan. Er is behoefte aan een echt geestelijk leider.’

Armoedebestrijding

Wat dat betreft zijn de verwachtingen niet alleen bij Cordaid hooggespannen. Verschillende media noemden de nieuwe paus al “de paus voor de armen”. De jezuïet steekt zijn bewogenheid voor armen niet onder stoelen of banken. Zoals Kuijper vertelt: ‘Hij leeft zelf bijna als een arme en hij getuigt al jarenlang de noodzaak van armoedebestrijding. Zo pleit hij er al lange tijd voor dat de wereld de schulden aan ontwikkelingslanden moet kwijtschelden. Onder de voorgaande pauzen zijn er verschillende documenten over armoedebestrijding geschreven. Bij Cordaid hebben wij dit altijd heel waardevol gevonden en we hopen dat dit onder deze paus nog meer aandacht gaat krijgen.’

Misschien wel het meest opvallend aan deze paus is dat er voor het eerst sinds de achtste eeuw een niet-Europese paus in het Vaticaan zetelt. Kuijper: ‘Ik denk dat de keuze voor een Argentijnse paus ook recht doet aan de ontwikkelingen die we in de wereld, en binnen de ontwikkelingssamenwerking, zien. Hij is afkomstig uit een voormalig ontwikkelingsland en ik denk dat hierdoor het zwaartepunt voor de Rooms-Katholieke kerk ook weer meer naar de derde wereld zal verschuiven.’

Juntabewind

Ondanks alle lofzangen hebben critici ook bij deze paus al de eerste smetten opgespeurd. Jorge Mario Bergoglio zou zich destijds nooit hebben uitgesproken tegen het Juntabewind en misschien zelfs mede-verantwoordelijk zijn voor de ontvoering van twee jezuïeten-priesters. Kuijper geeft toe: ‘Mocht het waar zijn dat hij hier schuldig aan is, dan heeft het Vaticaan een probleem.

‘Maar’, zo voegt hij er aan toe, ‘laten we nu eerst eens even afwachten. We zijn er ondertussen zo goed in geworden om heel snel te oordelen. Ik kan me voorstellen dat het heel moeilijk is om onder zo’n hardvochtige dictatuur een bisschop te zijn en ik weet niet wat ik in zo’n situatie zou hebben gedaan. Het is belangrijk dat er goed wordt uitgezocht wat er destijds is gebeurd, maar laten we tot die tijd niet te snel oordelen.’