Internationale ontwikkelingsorganisatie Oxfam bracht gisteren het rapport ‘Whose Aid is it Anyway?’ naar buiten. In dit rapport stelt Oxfam dat ontwikkelingshulp op steeds grotere schaal geschaad wordt. Donoren gebruiken hulp in toenemende mate voor hun eigen politieke- en veiligheidsdoelstellingen, wat ontwikkelingshulp sterk beperkt.

Volgens Oxfam ondermijnt deze trend niet alleen humanitaire principes, maar ook de toewijding van donoren aan ontwikkelingshulp. Daarnaast heeft deze ontwikkeling grote gevolgen voor de meest kwetsbare mensen die getroffen zijn door conflicten of natuurrampen.

Snel scoren

Het Oxfam-rapport komt in een tijd dat er wereldwijd volop discussie wordt gevoerd over effectiviteit van ontwikkelingshulp. Ook in Nederland wordt gedebatteerd over de rol van eigenbelang in de ontwikkelingssector. Het huidige Kabinet wil hulp meer afstemmen op het Nederlands  eigenbelang. Deze ontwikkeling wil Oxfam door middel van het rapport aankaarten. Donorlanden willen steeds vaker snel scoren op politiek gebied door in conflictlanden de hearts and minds te winnen. Op deze manier worden politieke relaties veiliggesteld en veiligheidsrisico’s ingedamd. Gebieden die echter in hogere nood verkeren en waar geen nationale veiligheidscrises heersen worden overgeslagen. En dit brengt grote gevolgen met zich mee voor de toch al armoedige situatie van deze gebieden.

Bovendien heeft dit soort ‘snelle hulp’ bewezen ineffectief te zijn, zo wordt onderbouwd in het rapport. Samenvattend worden humanitaire nood, armoede en onveiligheid juist niet gereduceerd door hulp waarbij de donors veiligheid en militaire prioriteiten voorop staan. Hetzelfde geldt voor hulp die ontworpen is om op korte termijn te zorgen voor de acceptatie van de donoren, overheden en militaire eenheden in ontwikkelingslanden. Volgens het rapport helpt hulp sowieso niet wanneer deze gestoeld is op politieke of militaire samenwerking. Vaak is deze hulp niet effectief, zeer kostbaar en creëert het gevaarlijke situaties voor de hulpverleners. Tevens levert het op de lange termijn niets op.

Nederlands beleid

De conclusies uit ‘Whose Aid is it Anyway’ staan hiermee haaks op het beleid van staatssecretaris Ben Knapen. Zoals blijkt uit dit nieuwe beleid wil Knapen ontwikkelingshulp combineren met het Nederlands eigenbelang. In de kamerbrief stelt hij: ‘De ambitie is om de dingen te doen waar we een verschil kunnen maken, waar we eigen expertise kunnen benutten en ontwikkelen, en waar we een effectievere bijdrage leveren aan een gemeenschappelijk eigenbelang.’

Oxfam Novib, het Nederlandse lid van Oxfam, beaamt de conclusies in het rapport. De landen die geen veiligheidsrisico vormen of waar zich geen bodemschatten bevinden, zijn niet van belang voor de geldgevers. Algemeen directeur Farah Karimi vreest de Nederlandse herziene lijst van partnerlanden. Op de website van Oxfam Novib verklaart ze: ‘Ik ben bang dat vooral landen zoals Afghanistan en de bezette Palestijnse gebieden, die politiek strategisch belangrijk zijn, worden behouden ten koste van landen die vanuit geopolitieke redenen minder belangrijk zijn maar waar wel ontzettend veel armoede heerst. Denk aan Burundi en Jemen.’

Voor het volledige Oxfam-rapport klik hier.