Na Plan geeft ook Unicef een reactie op de stelling van Wiet Janssen dat kinderen uit arme families niets leren op school waarmee ze geld kunnen verdienen. Ook Unicef is het niet eens met de wetenschapper. ‘De stelling van Wiet Janssen is te simpel gesteld.’

Onderwijs is een basisrecht voor alle kinderen. Het is vastgelegd in het Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind, en wereldwijde toegang tot basisonderwijs voor álle kinderen is één van de millenniumdoelen. En dat is niet voor niets. Educatie is de sleutel tot ontwikkeling.

Nog altijd gaan 101 miljoen kinderen in de basisschoolleeftijd niet naar school. Simpelweg omdat er niet voldaan wordt aan de basisvoorwaarden voor goed onderwijs. Ouders kunnen het niet betalen, er zijn geen leraren, de kinderen moeten werken, of het is te onveilig voor ze om de afstand naar de school af te leggen. UNICEF werkt er hard aan om die situatie te verbeteren, want zij die wel de mogelijkheid hebben om naar school te gaan, leren er niet alleen rekenen, lezen en schrijven, maar krijgen er ook informatie over bijvoorbeeld hygiëne, goede voeding, ziektes en seksuele voorlichting. Kennis die niet alleen nodig is voor een diploma, of een baan, maar ook om een goed en gezond leven te kunnen leiden.

En daarom is de stelling van Wiet Janssen te simpel gesteld. Het grootste probleem is dat het niet ingaat op de bredere functies van het onderwijs. Want naar school gaan om geld te kunnen verdienen is ontzettend belangrijk, maar onderwijs biedt veel meer. Het is een voorwaarde voor duurzame ontwikkeling én het opbouwen van een democratische samenleving. En dat laat Janssen hier volledig buiten beschouwing.

De school is dé plek om de eigenwaarde van kinderen te stimuleren. Onderwijs geeft ze de mogelijkheid om na te denken, om zelf keuzes te maken en een eigen mening te vormen. Schoolgaande kinderen leren zichzelf verdedigen en voor hun rechten opkomen. Dat maakt dat ze steviger in het leven kunnen staan.  Het biedt ze toegang tot een volwaardige deelname in de maatschappij zonder afhankelijk te zijn van anderen, en samen met een diploma vergroot dat de kans op goed betaald werk onder goede arbeidsomstandigheden. Kortom, het biedt betere kansen op werk.

Vooral onderwijs voor meisjes is cruciaal. Als een meisje onderwijs volgt, heeft dat niet alleen een positief effect op haar eigen ontwikkeling, maar ook op haar omgeving en op de volgende generatie. Uit onderzoek blijkt dat ieder jaar dat moeders onderwijs hebben gevolgd, de kindersterfte onder de 5 jaar met 5 tot 10 procent vermindert. Het is de sleutel tot ontwikkeling van een hele familie of gemeenschap. Daarbij doen opgeleide vrouwen extra moeite om ook voor hun kinderen goed onderwijs mogelijk te maken.

En ook los van de inhoudelijke rol helpt onderwijs in het socialisatieproces bij kinderen. In fragiele staten speelt educatie een belangrijke rol in de bescherming van kinderen tegen kinderhandel, kinderarbeid en bij het verwerken van trauma’s.

De kwaliteit van onderwijs is in veel landen een probleem. Daar kunnen we helaas niet omheen. En Janssen heeft gelijk: het is noodzaak om het onderwijs (zeker op middelbaar niveau) in veel landen beter aan te laten sluiten aan de lokale arbeidsmarkt. Innovatie en het creëren van specifieke competenties, die relevant zijn voor de productieve sectoren in een land, moeten daarbij duidelijker naar voren komen. Maar wie stelt dat kinderen uit arme families op school niets leren waarmee ze geld kunnen verdienen, gaat echt te kort door de bocht.

Jan Bouke Wijbrandi, algemeen directeur van UNICEF.