BLOG – De meesten van ons associëren de Italiaanse maffia met een spannende film of moordaanslagen in Sicilië in de jaren negentig. Sanne de Boer, die vanuit Zuid-Italië aan vakblad Vice Versa bijdraagt, betoogt hier echter dat de maffia iets anders is, waarover ten onrechte nog veel te veel – in alle talen – gezwegen wordt. En dat hier volgens haar een taak voor de Nederlandse ontwikkelingssector is weggelegd.

Het Italiaanse spandoek op de foto gaat over omerta, de beruchte zwijgplicht van de maffia die deze onaantastbaar maakt. ‘Stilte is gelijk aan maffia’, staat er in het Italiaans op het doek. Ik moet hier de laatste tijd vaak aan denken als ik langs Nederlandse bloemenstalletjes loop. Onlangs bleek namelijk dat de Italiaanse maffia, de Calabrese ’ndrangheta om precies te zijn, jarenlang lucratieve zaken heeft gedaan rond de Aalsmeerse bloemenveiling. Witwassen, cocaïne-export, oplichting en een ternauwernood voorkomen moord op een veilingmedewerker: activiteiten van de maffia in Nederland, die een paar krantenstukken opleverden en verder… stilte.

Dat komt de ’ndrangheta mooi uit. Geen slapende honden wakker maken, denken de Calabrese maffiosi. Laat ze maar in de waan dat we alleen maar in het arme Zuid-Italië bezig zijn met afpersing en moord, terwijl wij van Australië tot Afrika en ook in rijke Noord-Europese landen onze illegale handel met de meest winstgevende legale bedrijfssectoren combineren.



Tegenhanger van ontwikkeling

Terwijl de Italiaanse maffia’s (waarvan de Calabrese ’ndrangheta tegenwoordig de machtigste is, maar waar ook de Siciliaanse cosa nostra en de Napolitaanse camorra toe behoren) hun invloed in binnen- en buitenland uitbreiden, gaat het met Italië steeds slechter. Zo slecht dat afgestudeerden massaal het land verlaten, de eeuwenoude culturele pracht afbrokkelt en het land moet oppassen om geen schim te worden van ‘il Bel Paese’ dat een bevoorrecht deel van de wereldbevolking van vakantie kent.

Maffia is namelijk de absolute tegenhanger van ontwikkeling. Ik heb dat met eigen ogen gezien. Jaren geleden viel ik voor de schoonheid van Calabrië en ik heb er als freelance journalist lange periodes gewoond en gewerkt. Ik leerde de ambigue kracht van stilte kennen: handig voor mijn eigen concentratie, maar vooral ook voor de ongestoorde groei van de Calabrese maffia. De streek was al arm, maar werd in de loop der jaren nóg armer. Verontwaardigd herkende ik als freelance eindredacteur van Vice Versa de kern van veel van de in Afrika, Azië en Zuid-Amerika beschreven ontwikkelingsproblematiek in wat ik dagelijks in Calabrië meemaakte. Dit gebeurde in alle stilte, in Europa!

Een Amerikaanse consul noemde Calabrië zelfs een ‘falende staat, als het niet deel zou zijn van Italië’, zo bleek uit Wikileaks-documenten. Vanwege de overheersing van de maffia moeten de mensen het hier doen met corruptie en slecht bestuur. De regering laat de streek, die toch al weggestopt is in de teen van de laars, het liefst links liggen, op zeer sporadische excuusbezoeken na. Bij een van die bezoeken aan Calabrië nam de voormalige UNHCR-woordvoerder, politica Laura Boldrini, het woord ‘conflictgebied’ in de mond. Hier werd met Kalasjnikovs geschoten op burgemeesters en ondernemers, hier werden mensen met dezelfde soort doodsangst en geweld geconfronteerd als in meer in het oog springende brandhaarden van de wereld.

Maffia-vrouwen



Dat vrouwen in dit conflict tussen maffia en staat (of liever: tussen maffia en vredelievende burgers) een bijzondere rol kunnen vervullen, heb ik besproken in verschillende reportages. Zo interviewde ik voor Opzij een succesvolle vrouwelijke Italiaanse maffiajager, die het liefst samenwerkt met ex-maffia-vrouwen omdat hun ‘huis-tuin-en-keuken’-informatie soms vele malen waardevoller blijkt dan die van hun mannen, vaders en broers (die hen als straf voor samenwerking met justitie volgens de regels van de ’ndangheta overigens eigenhandig moeten vermoorden). Voor Nieuwsuur maakte ik een reportage over een groep Italiaanse moeders die strijdt tegen grootschalige kankerverwekkende illegale vuilstort, die overigens tot op de dag van vandaag in stand gehouden wordt door de verwevenheid van maffia en overheidsinstituties. En voor VPRO Speeches interviewde ik Rosaria Costa-Schifani, die haar man verloor bij een bomaanslag door de Siciliaanse maffia en met haar onverschrokken begrafenistoespraak de daders op de knieën dwong.

Er is op deze plek geen ruimte voor de talloze voorbeelden van de dappere inspanningen van Italiaanse vrouwen – én mannen – om de maffiose stand van zaken te keren. Wel zou ik ontwikkelingsorganisaties die zich bekommeren om mens en milieu op het hart willen drukken eens te gaan praten met deze Italianen. Ze zullen niet alleen klagen over de ontwrichtende effecten van de maffia op hun eigen maatschappij, maar ook wijzen op maffiose belangen bij de actuele wereldproblematiek (denk aan mensensmokkel en wapenhandel) en de economische schade voor Europa. Misschien levert het jullie nieuwe campagne-ideeën op die het belang van ontwikkelingswerk onverwacht dicht bij de Nederlandse burger brengen. Ook bedrijven in ons eigen Aalsmeer gingen door de ’ndrangeheta failliet. Die combinatie van (eigen)belangen op het gebied van handel en ontwikkeling zou toch ook minister Ploumen moeten aanspreken?

Sanne de Boer is eindredacteur van vakblad Vice Versa en werkt als freelance journalist onder andere vanuit Zuid-Italië voor diverse Nederlandse media.

Neem contact op met haar op als u meer wilt weten: scmdeboer[at]icloud.com

Deze blog werd gemaakt in het kader van de Masterclass Vrouwen, Vrede en Veiligheid, georganiseerd door Vice Versa & Lokaal Mondiaal. In deze Masterclass leren jonge professionals campagne voeren op het thema Vrouwen, Vrede & Veiligheid. Lees de overige blogs hier.