INTERVIEW – Tijdens het online migratiedebat in oktober schreef Claudia Biegel een blog over ons verwrongen beeld van vluchtelingen. Vluchtelingen, volgens Biegel, zijn in onze ogen het liefst arm, dankbaar en getraumatiseerd. Gelukszoekers worden niet geaccepteerd. We ontkennen daarmee de miljoenen persoonlijke verhalen die helemaal niet zo zwart-wit zijn als wordt gesuggereerd door dat verwrongen beeld. Met haar nieuwste verhalenbundel Verbrande levens wil ze juist die persoonlijke verhalen benadrukken en zo de nuance weer terugbrengen in het debat. 

Wat bewoog je om deze verhalen te bundelen?

‘Ik schreef de eerste versie van deze verhalen direct na de Schipholbrand in 2005 omdat ik zo was getroffen door die gebeurtenis. Ik wilde breken met de anonimiteit rondom de slachtoffers, ze een eigen gezicht geven. Elk verhaal (het zijn er elf in totaal) speelt zich af in het herkomstland van een van de elf slachtoffers van de brand.’

Het zijn fictieve, maar realistische verhalen. Waar haalde je de inspiratie vandaan?

‘Ik heb jaren lang bij VluchtelingenWerk Nederland gewerkt als herkomstlanden specialist. Daarom ben ik goed op de hoogte van de situatie in herkomstlanden van vluchtelingen en de redenen waarom mensen asiel aanvragen in Nederland.’

Welk verhaal blijft jou het meest bij?

‘Het eerste dat me te binnen schiet is het verhaal van Anna, een jong naïef Roemeens meisje dat in de handen valt van een doortrapte vrouwenhandelaar. De gretigheid waarmee ze valt voor de eerste persoon in haar leven die echt aandacht aan haar besteedt snijdt me door de ziel.’

In de promotie van je boek komt de volgende quote van Ernst Ferstl (Oostenrijkse schrijver) voor: ‘Er zijn teveel vluchtelingen, zeggen de mensen. Er zijn te weinig mensen, zeggen de vluchtelingen.’ Wat zou je de media willen meegeven die schrijven over de stroom asielzoekers en de migratiehetze van dit moment?

‘Blijf de menselijkheid zien van de vluchtelingen ongeacht de aantallen. De ontmenselijking van ‘de ander’ is een van de eerste symptomen van het kankergezwel xenofobie.’

Een verwrongen beeld van vluchtelingen. Jouw gedachten in je blog weerklinken in de column van Maxim Februari (NRC, 24 november). Hij schrijft: ‘Wij zijn Charlie. Wij zijn de westerse professional. Wij zijn geen Noord-Afrikanen of Russen of Turken.’ Kortom, we identificeren ons met diegenen die in onze ogen ‘onze waarden’ aanhangen. Voor de vluchtelingen geldt dus ook dat ze zich voorbeeldig Westers moeten gedragen, zoals jij omschrijft. Wie op- of aanmerkingen durft te hebben is ondankbaar en, vooral sinds 13 november, potentieel gevaarlijk. Hoe kunnen we dit verwrongen beeld kenteren onder het Nederlandse en Europese publiek?

‘Nou…ben hier vrij pessimistisch over op dit moment. Het aantrekken van de economie is in ieder geval een mood changer, hoop ik. Maar de wereld is zo aan het veranderen dat mensen onzeker zijn en dat is een voedingsbodem voor angst en angst is weer een voedingsbodem voor xenofobie. In de nabije toekomst zie ik niet veel kentering. In de verre toekomst, heel ver, geloof ik dat de Arabische lente uiteindelijk zal zegevieren en dat er in het Midden Oosten een ware renaissance zal plaatsvinden die zijn weerga niet kent. Wat er daar nu gebeurt zie ik als de laatste stuiptrekkingen van een rigide uiterst patriarchale plattelandscultuur die op sterven na dood is.’

De bundel Verbrande levens is te koop in iedere boekhandel en is ook digitaal te bestellen. Het wordt uitgegeven door uitgeverij LetterRijn. De royalties van het boek komen ten gunste aan VluchtelingenWerk Nederland.