Wordt het najaar het seizoen van Tax Justice? Met de inmiddels veel besproken advertentie van Oikos lijkt het daar wel op. Frank van der Linde pleit voor een wereldwijde sectorbrede campagne voor Tax Justice. Want ook Nederlanders zijn slachtoffer van Tax Injustice en er is geld zat voor armoedebestrijding als er eerlijk belasting wordt betaald. Van der Linde ziet zo’n campagne als een gouden kans voor de sector om én de armoede de wereld uit te helpen én het draagvlak voor armoedebestrijding te herstellen.

Voor velen van ons is gisteren het najaarsseizoen begonnen. Opgeladen door een welverdiende vakantie gaan velen er weer met frisse moed tegenaan. Genoeg te doen, want het gaat niet goed in de wereld. Na 2 jaar Syrië kunnen we ons nu voorbereiden op Egypte. Naast de headlines blijven uiteraard de oude vertrouwde problemen zoals de 1 miljard mensen die in armoede leven, klimaatverandering, wapenhandel. En nieuwe onderwerpen zoals obesitas in Afrika die de headlines (nog) niet bereiken, maar waar inmiddels wél meer mensen aan doodgaan dan aan honger.

Geld geld geld

Verder zal het najaarsseizoen draaien om geld. Weliswaar niet publiekelijk, maar de sector klaagt steen en been over slinkende budgetten voor armoedebestrijding, onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur etc. Of klagen ze eigenlijk over de budgetten voor hun eigen organisaties? Dat zou een stuk minder ethisch zijn, want het zou de sector toch echt niet moeten uitmaken of de eigen organisatie of een andere actor een probleem oplost.

Eerst maar even de mythe de wereld uit helpen (en eigenlijk weet de sector dat ook wel) dat er niet voldoende geld zou zijn voor armoedebestrijding, onderwijs, gezondheidszorg etc. Beste mensen, er is geld zat voor armoedebestrijding, onderwijs, gezondheidszorg etc., alleen het is daarvoor niet beschikbaar. De elite in de wereld beschikt over astronomische bedragen dat gedeeltelijk voor armoedebestrijding en dergelijke aangewend zou kunnen worden, namelijk als zij eerlijk belasting zouden betalen. Ik hoef jullie de details niet uit te leggen, want die zijn bij jullie algemeen bekend. De vraag is echter waarom de sector niet veel massaler inzet op eerlijke belasting, oftewel tax justice.

Half promille budget voor tax justice

De algemene reactie die ik krijg als ik oud collega’s hierop aanspreek, is dat ze wel degelijk veel aan tax injustice doen. In feite valt dat tegen. De Nederlandse sector beschikt dit jaar over een klein miljard euro aan budget. Daarvan wordt, als ik een hele hoge inschatting maak, hooguit een half promille voor tax justice ingezet, terwijl dáár het geld voor armoedebestrijding, onderwijs etc zit. Je zou toch verwachten dat je dan ook dáár primair op inzet. Als we nu effectief inzetten op tax injustice en we zijn in staat de elite een klein beetje meer belasting te laten betalen, dan vertigdubbelen de budgetten voor armoedebestrijding, gezondheidszorg en meer. Dan kunnen er scholen gebouwd worden, ziekenhuizen, wegen, en kan wereldwijd bijstand worden ingevoerd.

Filantropie geeft wereldwijde elite meer macht

Werkt dat wel zo? Het mooie aan filantropie is dat we goed kunnen zien hoeveel impact het geld van de elite kan hebben. Niet voor niets kijkt de sector jaloers naar de budgetten van Gates cum suis. Met hun miljarden krijgen zij ontzettend veel voor elkaar. Maar die miljarden worden nu op een zeer onethische wijze eerst onttrokken aan het systeem en vervolgens weer teruggegeven.

Peter Buffet (ja, de zoon van filantroop en zakenman Warren Buffet) schreef er een mooie op-ed over in de New York Times. Filantropie geeft de wereldwijde elite alleen maar meer macht. Want los van armoedebestrijding, onderwijs etc., gaat het ook om een herverdeling van de macht willen we armoede duurzaam oplossen. Daarover hebben Daron Acemoglu en James A. Robinson weer een mooi boek geschreven (Why Nations Fail).

Communiceren met burgers op kinderlijk niveau

Een argument dat ik vaak hoor om niet meer op tax justice in te zetten is dat de Nederlandse burger hier minder voor te interesseren is. Dat sluit aan op de discussie over interactie tussen de ontwikkelingsorganisaties en de burger. Toen ik twaalf jaar geleden de sector in stapte waren er al discussies over dat er anders moet worden gecommuniceerd met de burger: een reëel beeld laten zien en geen zielige kindjes. Toch blijft de sector met de burger communiceren op een kinderlijk niveau. Dat is ook wel begrijpelijk, zeker nu, want op korte termijn levert dat het meeste geld op. Maar deze manier van communiceren zorgt er ook voor dat we nooit de perverse relatie van hulpgevenden en hulpontvangenden doorbreken. Die relatie wordt overigens inmiddels wel doorbroken, maar niet dankzij de sector maar ondanks de sector. Domweg omdat de hulpontvangenden zich ontwikkelen (waarbij ook de vraag is of dat ‘dankzij’ of ‘ondanks’ de hulpgevenden gebeurt).

Voorts speelt nog dat de Nederlandse burger steeds minder oog heeft voor problemen in het buitenland, omdat de problemen in eigen land toenemen. Het hemd is nou eenmaal nader dan de rok.

De oplossing

We weten dat er genoeg geld is in de wereld voor armoedebestrijding, onderwijs, gezondheidszorg en dergelijke, en we weten waar dat geld zit. Er bestaat een grote urgentie om anders met de burger te gaan communiceren. De Nederlandse burger heeft bovendien al genoeg sores aan z’n eigen kop, is minder geïnteresseerd in problemen in andere landen en wordt steeds narcistischer. Dát alles geeft een gouden kans.

Een kans om massaal in te zetten op tax injustice als een mondiaal probleem! Zet een grote genoeg=genoeg campagne op waarbij de Nederlandse burger duidelijk wordt gemaakt dat het onacceptabel is dat hij/zij wel belasting moet betalen, en de elite van deze wereld niet. Ga veel verder dan bijvoorbeeld de huidige campagne van Oikos en benader Tax Injustice als een mondiaal probleem waar ook Nederlanders door lijden in plaats van slechts een OS probleem. Idealiter wordt zo’n campagne door het maatschappelijk middenveld wereldwijd opgezet. Verbind mensen hier en daar. Maak duidelijk dat mensen hier en daar getroffen worden door hetzelfde perverse huidige kapitalistische systeem. Kortom, praat niet meer over wij/zij, ontwikkelde landen en ontwikkelingslanden, maar praat over wij. Wij die samen met elkaar gaan werken aan een ander systeem. Wat mij betreft nog steeds een kapitalistisch systeem, maar wel een ander kapitalistisch systeem. Hoe dat systeem er in totaliteit precies uit moet zien is nog niet bekend, maar dat binnen dat systeem iedereen gewoon netjes belasting moet betalen mag duidelijk zijn.