Uit een nieuw rapport van Oxfam Novib en IKV Pax Christi blijkt dat vijftien Nederlandse banken en pensioenfondsen onverminderd blijven investeren in twee bedrijven die communicatieapparatuur leverden aan het regime van Assad. Het rapport volgt op een eerder rapport uit juli vorig jaar waarin de situatie al aan de kaak werd gesteld. In de zes tussenliggende maanden lijken de betrokken partijen weinig aan hun beleid te hebben veranderd.

Roos Boer werkt voor IKV Pax Christi als beleidsmedewerker Veiligheid en Ontwapening. Zij vertelt: ‘Wat betreft de investeringen is er weinig veranderd, maar de betreffende banken en pensioenfondsen, onder wie ABN Amro, Aegon, ING, Delta Lloyd en het Shell Pensioenfonds, zijn wel het gesprek aangegaan met beide bedrijven. Dit is wel een positieve ontwikkeling.’

De bedrijven in kwestie zijn het Italiaanse defensieconcern Finmeccanica en het Amerikaanse ICT-bedrijf NetApp. Beide bedrijven leverden communicatieapparatuur –onder meer luchtcontrole-radarsystemen en mobiele communicatieapparatuur voor de Syrische politie- aan het regime van Assad. ‘Op zich niet strafbaar,’ zo verklaart Boer. ‘Want de spullen werden geleverd voordat de EU en de VS embargo’s instelden voor leveranties aan Syrie.’

Niet strafbaar, wel onwenselijk
Dit maakt de leveringen juridisch gezien niet strafbaar, maar wel onwenselijk. Boer: ‘Bedrijven die communicatieapparatuur maken zijn vaak op zich geen verkeerde bedrijven, het is niet alsof ze clusterbommen produceren. Het gaat hier om communicatiemateriaal dat niet schadelijk is tenzij het in de verkeerde handen belandt. Het regime van Assad kon de geleverde apparatuur echter wel gebruiken om de Syrische bevolking te onderdrukken. Als bedrijf moet je niet aan dictatoriale regimes willen leveren.’

Boer is dan ook verbaasd over het tempo waarin de betrokken Nederlandse partijen de zaak behandelen. ‘Het Spoorwegpensioenfonds heeft als enige de investeringen in Finmeccanica stopgezet. Het is een half jaar geleden dat we ons eerste rapport hebben gepubliceerd – en we mogen er vanuit gaan dat zij zich ook voor die tijd hebben geïnformeerd over de bedrijven waar ze in investeren. Dan is het teleurstellend om te zien dat er zo weinig concrete resultaten zijn. Wat ons betreft hadden de Nederlandse financiële instellingen al lang hun grenzen moeten trekken en had de gespreksfase al afgerond moeten zijn.’

Eigen verantwoordelijkheid
Volgens Boer hebben de Nederlandse partijen de verantwoordelijkheid volledig in eigen handen. ‘Het is de verantwoordelijkheid van deze financiële instellingen om zelf met een pro-actiever beleid te komen. Zij moeten zelf sectorwijd actie ondernemen. Daarbij is eigen verantwoordelijkheid het kernbegrip: het gaat er niet alleen om wat wettelijk is toegestaan, maar ook om wat vanuit ethisch oogpunt wenselijk is.’

Dat wil niet zeggen dat de Nederlandse overheid en de internationale gemeenschap zich hier verder niet mee bemoeien. Zo heeft de Amerikaanse overheid een onderzoek ingesteld naar NetApp wat momenteel nog steeds gaande is. Wat de resultaten van dit onderzoek zijn is nog even afwachten, maar in de tussentijd investeren de Nederlandse instellingen gewoon verder.

Reactie ING
In reactie op het rapport zegt de ING: ‘Ons aandeel in de defensiesector is zeer gering, maar wij realiseren ons dat er veel gevoeligheden rondom deze sector zijn. Dit nemen wij uiteraard zeer serieus. We staan open voor de suggesties van IKV Pax Christi en Oxfam Novib, en we zullen onderzoeken of we ons beleid verder moeten en kunnen uitbreiden naar producenten van technologie voor het monitoren van (internet)communicatie.

ING zal contact zoeken met de betrokken bedrijven om hun verhaal te horen en het gesprek aan te gaan. ING financiert geen defensieactiviteiten in- of naar Syrië, Bahrein, Jemen, Libië of Saoedi Arabië. We financieren geen wapenexport naar landen waar mensenrechten worden geschonden, of waar de wapens tegen de eigen bevolking gebruikt zullen worden. Het verbod dat de Europese Unie en de Verenigde Staten in 2012 hebben ingesteld met betrekking tot het leveren van communicatie systemen aan Syrië en Iran wordt door ING gevolgd.