Dat Kabinet Rutte flink zou gaan snijden in het budget voor de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking, was al voor het uitlekken van de Miljoenennota duidelijk.  Ook de reactie van PVV-voorman Wilders dat de bezuiniging van 900 miljoen op de ‘linkse hobby’ ontwikkelingssamenwerking  niet voldoende was, is weinig verrassend. Maar wat vinden de spelers in de sector van de Miljoenennota? Vice Versa maakte een rondgang.

Zoals Paul van de Berg, politiek adviseur van Cordaid, afgelopen zondag al vaststelde, kan het bedrijfsleven haast niets anders dan tevreden zijn met het ontwikkelingsbeleid van staatssecretaris Knapen. De keuze van de bezuinigingen binnen het ontwikkelingsbeleid van Kabinet Rutte geven aan dat de private sector een centrale rol gaat innemen en dat de nadruk nu op de productieve sector in plaats van de sociale sector ligt.

PUM Netherlands senior experts (PUM) staat positief tegenover de commerciële focus van de bezuinigen. De organisatie zet zich in voor de versterking van ondernemers in ontwikkelingslanden en ziet het bedrijfsleven als een instrument om economische vooruitgang te boeken. PUM is dan ook verheugd dat Knapen de private sector nu centraal stelt. Over de opgelegde landenlijst met potentiële partnerlanden is de organisatie echter  minder te spreken. Ook het veelvuldig terugkomen van het ‘eigen belang’ in Knapen’s beleid stemt de organisatie ontevreden: ‘Het belang van de mensen dáár staat uiteraard voorop’, aldus PUM.

Peter Bongaerts van MKB Nederland spreekt vergenoegd over de nieuwe koers van het Nederlandse ontwikkelingsbeleid. Hij ziet de nadruk die het Kabinet op het nationaal belang legt niet per sé als negatief: ‘We moeten inzicht in onze eigen krachten krijgen en deze benutten. Het is goed dat het kabinet dit ook inziet en een omslag heeft gemaakt’, aldus Bongaerts. Voorlopig kijkt MKB vooral uit naar de brieven die de Tweede Kamer nog tegoed heeft van Knapen. Hieruit zal blijken hoe de staatssecretaris de rol van het bedrijfsleven binnen de ontwikkelingssector gaat invullen en in hoeverre dit wordt afgestemd op de onlangs gepubliceerde SER-rapportage.

Maatschappelijk middenveld minder gelukkig

De ontwikkelingsorganisaties zijn duidelijk minder te spreken over de bezuinigingen. De prominente nadruk op het bedrijfsleven en het eigen commerciële belang is een veelgehoorde klacht. Oxfam Novib en Hivos laten beide weten niet gelukkig te zijn met de Miljoenennota. Via haar website laat Oxfam Novib weten de bezuinigingen ‘onevenredig zwaar en onverantwoord’ te vinden. Hoewel de organisatie de prominente rol van het bedrijfsleven niet als negatief ervaart, is extra financiering op dit gebied onnodig. Bovendien komen de bezuinigingen zeer ongelegen. ‘De mensen in ontwikkelingslanden worden al zwaar getroffen door de financieel-economische crisis en de stijgende voedselprijzen’’, aldus Oxfam Novib.

Ook Hivos laat via haar website weten dat ze niet erg onder de indruk is van de Miljoenennota.  ‘Het zijn veel positieve woorden maar een strategische visie op de langere termijn ontbreekt’, meent de organisatie. De nadruk op het nationaal belang wijst Hivos af als tunnelvisie-denken, want ‘ontwikkelingssamenwerking dient bij te dragen aan structurele welvaart en ontwikkeling in ontwikkelingslanden. Dáár dus en niet in de eerste plaats hier.’

Be-More oprichter Michel Groenenstijn is meer te spreken over Knapen’s focus op eigen belang, mits het in lijn is met de uiteindelijke doelstelling van de overheid of organisatie. ‘Als economische ontwikkeling een boost is voor een ontwikkelingsland om zelf armoede aan te pakken, en wij daar als Nederland van profiteren, dan heb je de ideale wederkerige motivatie gevonden,’ aldus Groenenstijn.

Partos-directeur Alexander Kohnstamm heeft een andere visie op het beleid van Knapen. ‘Het kabinet heeft een beperkte opvatting van het Nederlandse belang door slechts te wijzen op het commercieel belang voor Nederland’, vindt Kohnstamm. De Partos-directeur, die ‘uiteraard tégen de bezuinigingen is’, vindt het wel positief dat het Kabinet nu in lijn met haar eigen regeringsverklaring  het belang van een sterk maatschappelijk middenveld erkent en het een voorwaarde voor een duurzame economische ontwikkeling noemt. Wel gaat Kohnstamm ervoor waken dat de lof die de ontwikkelingsorganisaties en hun partners krijgen toegezwaaid niet verzand in slechts loze complimenten.

Be-More oprichter Groenenstijn hoopt overigens dat het maatschappelijk middenveld ook de positieve kant van de bezuinigingen inziet. Hoewel het korten op ontwikkelingshulp volgens hem ‘jammer’ is en naar verhouding  te fors, hoopt hij dat de bezuinigingen de creatieve geest van ontwikkelingsorganisaties prikkelt om op een andere manier geld en middelen binnen te halen. ‘Vaak ontstaan de beste ideeën in tijden dat het slecht gaat,’ aldus Groenenstijn.

Woelig Den Haag

De Algemene Beschouwingen zijn inmiddels bezig in Den Haag. Dit weerhield oppositiepartij  D66’er niet van om een tegenbegroting te maken waarin de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking flink worden teruggebracht . ‘Het korten op de ontwikkelingssamenwerking is de eerste prooi van het Kabinet’s kortetermijndenken’, vindt  D66-woordvoerder Wassila Hachchi.  De Miljoenennota geeft volgens haar blijk van een onsamenhangende mondiale visie waarbij staatssecretaris Knapen duidelijk te veel nadruk op het bedrijfsleven legt. Hachchi wil daarom opheldering over de voorwaarden van de bedrijfssubsidies en heeft het doel om het Kabinet aan te sturen op een beter  gebalanceerd beleid tussen het maatschappelijk middenveld, overheid en bedrijfsleven. ‘Met slechts de bevordering van economische groei komen we er niet,’aldus Hachchi. Tot slot stoort ook Hachchi zich aan het veelvuldig genoemde nationaal belang, want hoewel ontwikkelingssamenwerking bijdraagt aan de Nederlandse veiligheid en welvaart legt dit Kabinet te veel nadruk op haar eigen gewin.

Ook de PvdA is het niet eens met Knapen’s bezuinigen. ‘Ruim 1 miljard bezuinigen op de allerarmste in deze wereld. Schandelijk!’ twitterde PvdA-lid Sjoera Dikkers afgelopen week. Tijdens de eerste dag van de Algemenen Beschouwingen liet D66-leider Alexander Pechtold echter weten dat hij ‘zwaar teleurgesteld’ was dat de PvdA Knapen’s bezuinigingen nauwelijks terugdraait in haar eigen tegenbegroting. ‘Dit is de keuze die wij hebben gemaakt. Dat gaat ons ook aan het hart. Maar in het licht van de mogelijkheden die wij zagen, hebben we gemeend het zo te moeten doen’, reageerde PvdA-leider Job Cohen. PVV-voorman Geert Wilders liet overigens afgelopen weekend al weten dat er wat de PVV betreft nog meer op de ‘linkse hobby’ ontwikkelingssamenwerking kan worden bezuinigd.

CDA-lid Kathleen Ferrier liet afgelopen weekend via BNR radio weten dat een bezuiniging van 900 miljoen wel degelijk genoeg is en ontwikkelingshulp ook in belang van de Nederlandse samenleving is. Ferrier liet Vice Versa weten dat de sector een moeizame operatie tegemoet gaat, want de terugkeer naar de 0.7%-norm binnen twee jaar is, zeker in combinatie met de economische crisis, zwaar. ‘Het is geen fijne tijd,’ verzucht het CDA-lid. Dit maakt overigens niet dat Ferrier stil zit. Het CDA-lid diende eerder een motie in waarin ze de regering vroeg om gesubsidieerde ontwikkelingsorganisaties te wijzen op de eisen voor transparantie, goed bestuur en beloning. De komende tijd gaat Ferrier zich ook actief inzetten voor meer coherentie binnen het ontwikkelingsbeleid en de verduurzaming ervan en het beleid van de regering.  Het transitieproces van de landen die niet langer op Nederlandse hulp kunnen rekenen gaat zij eveneens nauwlettend in de gaten houden.

Ondertussen zit ook Staatssecretaris Knapen niet stil. De NOS meldde gister op haar website dat de Staatssecretaris een eventuele extra korting op de ontwikkelingshulp niet uitsluit. ‘Onder druk wordt alles vloeibaar’, aldus Knapen.

Kortom het gaat een woelige tijd worden in Den Haag, dus houdt de Vice Versa website goed in de gaten om volledig op de hoogte te blijven.