Maandag 13 december maakte Staatssecretaris Knapen bekend welke landen in 2011 getroffen zullen worden door de bezuiniging van 34% op de uitgaven voor algemene begrotingssteun. De drastische korting op deze hulpvorm – een verlaging van 128 naar 84 miljoen Euro in 2011 – lijkt volgens Martin van der Linde van Ecorys vooral te zijn ingegeven door de in Nederland gevoerde discussie over de politieke randvoorwaarden van het verlenen van begrotingssteun en door de wens te bezuinigen op het hulpbudget, maar nauwelijks door de resultaten van internationale studies en evaluaties over de effectiviteit van begrotingssteun. De bevindingen van die studies zijn over het algemeen positief.

Door Martin van der Linde (Ecorys)

Mijn collega’s Albert de Groot en Ferry Philipsen hebben reeds de sterke punten van algemene begrotingssteun uiteengezet (zie “Begrotingssteun als waardevol hulpinstrument”, Vice Versa 9 december) en hebben gepleit voor een landenspecifieke beoordeling welke combinatie van hulpvormen in een bepaald land de beste resultaten zou kunnen opleveren. In dit artikel zou ik een pleidooi willen houden voor sectorale begrotingssteun ten einde te voorkomen dat die hulpvorm hetzelfde lot zal zijn beschoren als algemene begrotingssteun.

Wat is sectorale begrotingsteun?

Met sectorale begrotingssteun wordt een sectorbreed ontwikkelingsprogramma ondersteund, uitgevoerd door het verantwoordelijke ministerie van het ontvangende land in samenwerking met maatschappelijke organisaties, de private sector en donoren. Een dergelijk sectorprogramma is gebaseerd op een beleidsdocument dat alle activiteiten en financieringsbronnen van de sector omvat en waarin duidelijk geformuleerde en meetbare doelen en resultaten zijn vastgelegd. Voorts is er een integrale sectorplanning die de activiteiten en het gebruik van financiële middelen van alle in de sector actieve organisaties omvat (overheid, donoren, maatschappelijke organisaties en de private sector). Jaarlijks vindt er een gezamenlijke beoordeling van de uitvoering van dat programma plaats op basis van de afgesproken doelen en resultaten. Organisatorische en institutionele problemen komen dan ook aan de orde, evenals eventueel noodzakelijke bijstellingen van het beleid.

Sectorale budgetsteun heeft zowel een inhoudelijke als een financiële component. De inhoudelijke component betreft de deelname aan de beleidsdialoog, de afspraken over het te voeren beleid en de te behalen doelen en resultaten en de deelname aan de jaarlijkse evaluatie. De financiële component betreft het bedrag dat door donoren wordt overgemaakt naar het Ministerie van Financiën van het ontvangende land als bijdrage aan de financiering van het sectorprogramma. Het gebruik van die financiële bijdrage kan zijn geoormerkt voor specifieke uitgaven of het kan een algemene financiële bijdrage zijn. In dat laatste geval is het verstandig afspraken te maken over de omvang van het overheidsbudget ten behoeve van de sector, waarin dan impliciet de begrotingssteun is opgenomen.

Resultaten van sectorale budgetsteun

Naast de hierboven genoemde jaarlijkse beoordelingen van de sectorprogramma’s zijn de afgelopen jaren een aantal diepgaandere evaluaties van sectorale budgetsteun uitgevoerd. Deze studies laten zien dat sectorale begrotingssteun veelal een duidelijk positief effect heeft op de integrale sectorplanning en een gecoördineerde uitvoering van het sectorbrede beleidsplan in vergelijking met een voorgaande periode waarin de sector werd ondersteund door een veelheid aan projecten die veelal slecht werden gecoördineerd.

Voorts blijkt dat met sectorale begrotingssteun de nationale overheid veel meer verantwoordelijkheid neemt voor de integrale sectorontwikkeling, terwijl tegelijkertijd de beheerskosten lager worden. Tot slot – en dat is het belangrijkste – : de resultaten van de sectorprogramma’s blijken in veel gevallen bevredigend tot goed te zijn en beter dan de resultaten die zeer waarschijnlijk behaald hadden kunnen worden met een serie projecten.

Tenslotte

Begrotingssteun is de belangrijkste innovatie op het terrein van ontwikkelingssamenwerking in de laatste tien jaar. Nederland behoort tot de groep van landen die een voortrekkersrol heeft vervuld bij het ontwikkelen en verfijnen van deze hulpvorm. Internationale studies en evaluaties hebben aangetoond dat deze hulpvorm in veel landen een effectieve bijdrage levert aan armoedebestrijding, verlaging van de beheerskosten van de hulpverlening en vergroting van de eigen verantwoordelijkheid van het ontvangende land voor het ontwikkelingsproces.

Het feit dat in bepaalde landen de politieke omstandigheden en de kwaliteit van het overheidsbestuur zodanig zijn dat geen budgetsteun kan worden verstrekt, mag geen reden zijn deze hulpvorm in algemene zin min of meer af te schrijven. Nederland moet per land blijven bezien wat de optimale mix van hulpvormen is en sectorale begrotingssteun is één van de opties, met name wanneer het gaat om ondersteuning van sectorbrede ontwikkelingsprogramma’s.

Martin van der Linde

Principal economist

Ecorys, Divisie Macro & Sector Policies