Mag een journalist geld aannemen van een NGO om een artikel te schrijven over een ontwikkelingsland? Ja, betoogt Aline van Veen in haar scriptie voor de opleiding journalistiek. Ontwikkelingsjournalistiek is belangrijk om burgers te informeren en een stem te geven aan mensen die niet worden gehoord. Als daar binnen de media geen geld voor is, moet het ergens anders vandaan komen.

Dat journalisten subsidies aannemen is volgens Aline van Veen een noodzakelijk kwaad. Maar het mag alleen onder bepaalde voorwaarden. De journalist moet altijd onafhankelijk blijven en de organisatie die de subsidie verstrekt mag zich niet bemoeien met de inhoud van het artikel. Ontwikkelingsjournalistiek ligt Aline na aan het hart. Zij vindt het ontzettend belangrijk dat mensen weten wat er buiten hun eigen wereldje gebeurt.  Ze studeerde journalistiek en is nu bezig met een Master Internationale Betrekkingen.  Het raakvlak tussen die twee velden spreekt haar aan.

De discussie over het aannemen van subsidies blijft ingewikkeld. Want waar ligt de grens? En hoe bewaar je als journalist je onafhankelijkheid als je in zee gaat met een NGO? Vice Versa vroeg het Aline.

Van welke organisaties mag een journalist subsidie aannemen?

‘Journalisten moeten altijd hun onpartijdigheid en onafhankelijkheid kunnen waarborgen. De draagvlakorganisatie NCDO en het Postcodeloterij Fonds geven subsidie zonder dat ze zich bemoeien met de inhoud van een artikel. Zij stellen het geld van de overheid en particulieren beschikbaar en vragen niet om een positief verhaal over een bepaald ontwikkelingsproject. NGO’s zullen dat eerder doen. Daardoor kan er met subsidie van NGO’s gemakkelijker belangenverstrengeling optreden. Maar als de journalist zich bewust is van de valkuilen en toch een onafhankelijk stuk schrijft, is ook hier niks mis mee.

NCDO heeft de taak om bewustwording en draagvlak te creëren. Dat is niet de taak van een journalist. Leidt dat niet tot belangenverstrengeling?

‘Het NCDO komt zelf niet met de onderwerpen waar ze graag draagvlak voor wil zien. Een journalist komt altijd zelf met een idee en dat maakt een wezenlijk verschil. Het NCDO is een onafhankelijk fonds, net zoals er fondsen bestaan voor kunst en bijzondere mediaproducties. Kunstenaars die subsidie van de overheid krijgen zijn toch ook geen staatskunstenaars? Als een journalist een verhaal wil schrijven over bijvoorbeeld kindersterfte in Afrika, en het NCDO wil dit financieel steunen omdat zij dit ook belangrijk vind, dan komen beide partijen elkaar tegen. Dat betekent nog niet dat de journalist schrijft wat de overheid wil. Het leidt dus niet tot belangenverstrengeling.’

Wat is dan de belangrijkste taak van de ontwikkelingsjournalist?

‘Nederlandse burgers hebben recht op een onafhankelijk en kritisch verhaal over het werk van ontwikkelingsorganisaties en waar het ontwikkelingsbudget naartoe gaat. De belangrijkste taak van een journalist is dus het verschaffen van informatie, niet alleen over ontwikkelingssamenwerking, maar ook over wat zich buiten Nederland afspeelt. Dit heeft als bijkomend effect dat mensen bewust worden.’

Als een journalist met een NGO meegaat moet hij voorkomen dat hij een eenzijdig verhaal vertelt. Hoe vermijdt hij deze valkuil?

‘Een journalist mag gerust gebruik maken van de faciliteiten van een NGO, maar moet ervoor zorgen dat hij verder kijkt dan het verhaal van de ontwikkelingsorganisatie. Hij moet zichzelf goed kennen en kunnen beoordelen hoe onafhankelijk de bron is waar hij informatie van krijgt. Een goede journalist is daar volgens mij prima toe in staat.’

Mogen journalisten een tegenprestatie geven voor de subsidie? Bijvoorbeeld door het noemen van de naam van de organisatie die subsidie geeft?

‘Nee, nooit. Een journalist moet altijd de schijn van belangenverstrengeling tegengaan en die komt in gevaar als je voor geld gaat ‘name droppen’.  Een journalist verliest zijn geloofwaardigheid als hij reclame gaat maken voor een organisatie. Een subsidie mag alleen aan worden genomen als de organisatie absoluut niets te maken heeft met de inhoud van het artikel. Dan kan de naam van een organisatie wel voorbij komen in een artikel wanneer dit journalistiek relevant is, maar dus niet omdat een organisatie daarom vraagt.’

Aline schreef zelf een keer een artikel over Bosnië in het blad van CARE. De organisatie betaalde haar reis en verblijf. ‘Op dat moment kon ik geen onafhankelijke journalist zijn, ik schreef ook niet voor een onafhankelijk medium. Maar ik probeerde toch zoveel mogelijk  objectief te zijn.’

De hele scriptie van Aline is na te lezen op www.alinevanveen.nl