Volgens Lau Schulpen (CIDIN, Radboud Universiteit Nijmegen) hebben ontwikkelingsorganisaties nu genoeg getreurd en moet er nu inhoudelijk verder worden gepraat. Sterker nog: hij analyseerde de uitslagen en kwam tot de conclusie dat 11 van de 19 allianties er financieel op vooruitgaan in vergelijking met MFS-1. Lees hier zijn analyse en bekijk het ‘lijstje van Schulpen.’

Het mailtje dat alle MFS-2 aanvragers op maandag 1 november rond 4 uur ’s middags in hun emailbox vonden zal ongetwijfeld hard zijn aangekomen. Dat geldt zeker voor de drie allianties die in de tweede ronde alsnog zijn afgewezen en gezamenlijk € 100 miljoen aan hun neus voorbij zagen gaan. Maar het zal ook opgaan voor de 19 wel goedgekeurde allianties. Die vroegen in totaal bijna € 2.9 miljard aan voor de periode 2011-2015 en kregen door het ministerie ruim € 2.1 miljard toegezegd (overigens met een ‘begrotingsvoorbehoud’). Gemiddeld krijgen de goedgekeurde allianties dus 73,6% van het door hun aangevraagd bedrag. Sommige allianties leveren meer in op hun aangevraagde bedrag. Plan Nederland krijgt maar 65%, terwijl de alliantie van Both Ends op 58% blijft steken. Het is dus allemaal treurnis, of toch niet?

In de handen klappen

Om te beginnen mogen de NGO’s in hun handen klappen dat er niet nu al fors is bezuinigd op het MFS-2. De nieuwe staatssecretaris heeft zich keurig gehouden aan het minimumbedrag van € 425 miljoen per jaar dat zijn voorganger voor het MFS-2 beschikbaar stelde. Daar komt nog bij dat iedereen op zijn tien vingers kon natellen dat er hoe dan ook fors gesneden zou moeten worden in de door de allianties aangevraagde bedragen. Als sector had men immers fors overvraagd. Alleen de allianties van de grote vier kwamen al boven € 400 miljoen per jaar uit. Dat er dus vooral ook fors gesneden is in de aanvragen van die grote vier is alleen al vanuit een verdelingsvraagstuk logisch – er moest immers ruimte worden gemaakt voor kleinere aanvragen. Bovendien: tot de individuele beoordelingsrapporten beschikbaar komen zullen we er van uit moeten gaan dat de grote vier ook wat steken hebben laten vallen in hun aanvraag (zoals overigens geldt voor feitelijk alle organisaties gezien het feit dat geen enkele alliantie uitsluitend is gekort met het generieke kortingspercentage van 11% dat is gebruikt om de balans tussen aangevraagd bedrag en beschikbaar bedrag in evenwicht te brengen).

Vertroebeld beeld

Belangrijker in de vraag of het allemaal treurnis is, is echter het feit dat een focus op aangevraagde en toegezegde bedragen het beeld vertroebelt. Indien we kijken naar het bedrag dat de individuele organisaties in de 19 goedgekeurde allianties in 2010 via TMF en MFS-1 (inclusief Jong en Vernieuwend) kregen van het ministerie en we vergelijken dat met het bedrag dat nu is toegezegd per jaar voor diezelfde allianties dan ontstaat een beduidend minder treurig beeld. Dan blijkt dat de allianties gemiddeld er slechts 18% op achteruit gaan. Van de 19 goedgekeurde allianties gaan 11 er feitelijk (fors) op vooruit en leveren de andere 8 (soms fors) in. De ICCO-alliantie en de IMPACT alliantie (onder leiding van Oxfam Novib) krijgen bijvoorbeeld in 2011 zo’n 35% minder dan in 2010.

Daartegenover staat dan weer de alliantie van ZOA Vluchtelingenzorg die er in 2011 maar liefst 79% op vooruit gaat in vergelijking met 2010. Of wat te denken van de Plan Nederland alliantie onder de titel Child Rights Alliance: in 2010 kregen de zes alliantiepartners gezamenlijk ruim € 602.000 van het ministerie. In 2011 zal dat stijgen naar € 11.7 miljoen (een stijging met 1.850%). En bij het Medisch Comité Nederland-Vietnam en haar partners zal helemaal de vlag zijn uitgegaan: zij stijgen van een luttele € 44.000 over 2010 naar een subsidiebedrag van ruim € 1.8 miljoen in 2011 (een stijging van ruim 4.000%).

Het beeld rondom de MFS-2 toezeggingen is dus een stuk genuanceerder dan op het eerste gezicht lijkt.

Tabel 1: Goedgekeurde allianties: veranderingen in subsidies 2010 – 2011 (in € ‘000, afgerond)

Noot:  Voor de totale subsidie 2010 zijn de toegezegde bedragen voor TMF en MFS-1 (inclusief Jong & Vernieuwend) gelijkelijk verdeeld over de jaren waarin het betreffende programma loopt. Bovendien is hierbij een verdeelsleutel toegepast om het feit dat sommige organisaties in meerdere allianties deelnemen te verdisconteren. Bij organisaties die zowel hoofdaanvrager zijn als partner is de 2010 subsidie voor die organisatie verdeeld door 5% aan elke alliantie toe te kennen waarbij de de organisatie als partner optreedt en de resterende gelden bij de alliantie waarbij de organisatie als hoofdaanvrager geldt. Bij organisaties die uitsluitend als partner optreden in meerdere allianties is het subsidiebedrag over 2010 gelijkelijk verdeeld over het aantal allianties. Uiteraard deint er rekening mee te worden gehouden dat deze verdeling niet conform de werkelijkheid is. Op dit moment is echter niet bekend hoe de exacte verdeling van gelden binnen de allianties plaats vindt om de simpele reden dat slechts een enkele alliantie openheid heeft gegeven over haar subsidieaanvraag.

Openheid

Tot slot: al dat gereken is natuurlijk leuk maar leidt ons ook af van de zaken waarom het echt zou moeten gaan. Zo zegt het niets over de wijze waarop het door het ministerie opgezette systeem heeft gefunctioneerd noch over de vraag of dat systeem niet zijn langste tijd heeft gehad of hoe het in toekomst verder moet. Bovendien zegt het nog niets over de effectiviteit van het werk van de nu goedgekeurde allianties. Heeft het systeem daadwerkelijk de beste organisaties geselecteerd? Het is te hopen dat de sector (en dan tellen we daar het ministerie bij) vanaf nu eens los kan komen van het gesteggel over geld en zich kan richten op de inhoud en daadwerkelijk een discussie aan zal gaan over de toekomstige rol van het (Nederlandse) maatschappelijk middenveld in ontwikkeling. Pas daarna kunnen we nadenken over de wijze waarop een toekomstig subsidiesysteem kan worden ingericht dat recht doet aan die visie.

Voor nu zouden de organisaties en het ministerie er goed aan doen om hun aanvragen (en daarmee hun plannen voor de toekomst) openbaar te maken. En als ze dan toch bezig zijn: voeg maar meteen de beoordelingsrapporten van het MFS-2 toe. In het huidige politieke en maatschappelijke klimaat rondom ontwikkelingssamenwerking past een dergelijke transparantie. Wat hebben we te verbergen?