Caecilia van Peski heeft zich het afgelopen jaar als VN-vrouwenvertegenwoordiger voor Nederland ingezet om de stem van vrouwen wereldwijd te laten horen. Ze sprak voor de Algemene Vergadering en ondernam een indrukwekkende reis naar Congo. Vandaag deel twee van een interview.

Gister kon op de site van Vice Versa gelezen worden hoe Caecilia van Peski tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties het belang van Resolutie 1325 van de VN-Veiligheidsraad (over vrouwen, vrede en veiligheid) en de fundamentele rol van vrouwen in besluitsvormingsprocessen benadrukte. Vandaag staat haar reis naar Congo centraal.

Tweedehands Europese pick-up trucks

Een belangrijk onderdeel van Van Peski’s vrouwenvertegenwoordigerschap was een reis naar Congo afgelopen september, georganiseerd door ICCO. Ze wilde met eigen ogen zien wat er daar was gebeurd.

Over Congo zegt ze: ‘Een beter voorbeeld van een fragiele staat kun je welhaast niet krijgen. Het deed me denken aan een slechte Hollywood film. Er heerst echt complete anarchie.’ Maar daarentegen is Oost-Congo ook een prachtig gebied, met mooie meren en prachtig glooiende hellingen. ‘Als je uitkijkt over het meer van Goma zou je waterski’s achter een  motorboot verwachten, maar in plaats daarvan rijden er tweedehands Europese pick-up trucks rond met twee tuinstoelen in de laadbak, met schroevendraaiers aan de wagen vastgezet. Mannen in allerlei verschillende soorten uniform zitten in de truck. Dat is dan het leger van Congo.’

Congo staat op het moment volop in de aandacht. Het land komt vooral in het nieuws met verhalen over vrouwen die slachtoffer zijn geworden van seksueel geweld. Maar Caecilia van Peski laat zich niet ‘verleiden’ voor nog een hartverscheurend verhaal over verkrachte vrouwen. Liever belicht ze dat andere aspect: van vrouwen die een ongelooflijke vechtlust en kracht hebben. Ze haalt een voorbeeld naar voren van een advocatencollectief (Dynamiques de Femmes Juristes, DFJ) dat pro deo slachtoffers van verkrachtingen verdedigt en een radiostation opgezet door vrouwen, dat programma’s uitzendt voor en door vrouwen met een specifieke boodschap over de rechten van de vrouw.

Als VN Vrouwenvertegenwoordiger draagt Van Peski haar steentje bij om dit soort initiatieven te ondersteunen. Die bijdrage kan soms heel eenvoudig zijn. ‘Ik was op een persconferentie met de lokale pers. Overheden, politie, de VN, NGO’s en lokale dorpshoofden waren daar allemaal vertegenwoordigd. Ik nam daar de stelling in dat radiostations, zoals het station dat gerund wordt door vrouwen, zonder beperkingen en in alle veiligheid hun werk zouden moeten kunnen doen. Als je oproept om geen barrières op te werpen, vorm je een cordon sanitaire om de beweging. Als niemand zoiets zegt, dan merkt straks ook niemand dat er een vrouwelijke journalist is verdwenen.’

Met charme je boodschap brengen

Tijdens haar bezoek aan Congo heeft ze met veel hoogwaardigheidsbekleders gesproken. Levendig doet de VN-vrouwenvertegenwoordiger uit de doeken hoe het er aan toe ging tijdens haar bezoek bij de gouverneur van Oost-Kivu, een provincie in Oost-Congo. ‘Eerst wordt je voorgesteld aan allemaal van die Afrikaanse mannetjes behangen met gouden kettingen en spelend met hun geweren. Dan komt er een man aan in een fout, glanzen pak met gouden tanden, en een volgende, en een volgende en denk je iedere keer, “dit is ‘m”, maar dan is het hem nog niet. Je word eerst aan al z’n ondergeschikten voorgesteld. Uiteindelijk komt dan de gouverneur zelf binnen en dan blijkt deze een zeer gedistingeerde heer, met prachtige Italiaanse schoenen en een deftig maatpak. Charmant ook, ik zou er voor kunnen vallen. Heeft hij daarbij ook nog aan de Humboldt Universiteit in Duitsland gestudeerd, een intelligente man. Dat is dan niet helemaal het cliché beeld wat je vooraf had bedacht, maar misschien is wat je ziet eigenlijk nog erger.’

De kunst is dan om belangrijke zaken diplomatiek aan te kaarten. ‘Je moet daar niet met je vingertje komen schudden. Je komt daar heel eerbiedwaardig binnen, ook al weet je best dat het een schurk is. Je moet je boodschap met charme brengen. Je noemt mooie voorbeelden van ontwikkelingsprojecten in het gebied en je geeft complimentjes over hoe mooi het landschap is. Dat je die week een vrouwelijke burgemeester hebt ontmoet en dat dat fantastisch is. En dat je denkt dat er vast meer vrouwelijke burgemeesters komen. Dan kan zo’n gouverneur moeilijk zeggen: nee, daar doen we niet aan. Eigenlijk een soort verleiden dus.’

Het is natuurlijk de vraag waar dit soort gesprekken toe leiden. Van Peski: ‘De gouverneur zal ’s avonds vast niet in zijn bed liggen en denken, “goh, die Van Peski, die zei me toch iets interessants!” Maar toch hoop je dat mensen zoals hij op een gegeven moment het licht gaan zien. Dat het niet de oplossing is om telkens weer aan je eigen vergaarde rijkdom vast te houden.’

De ‘gewone’ vrouw

Maar wat heeft ‘de gewone vrouw’ uit Congo nu aan VN-mechanismes zoals het vrouwenvertegenwoordigerschap en Resolutie 1325? Leeft het daar überhaupt? ‘In Congo zijn veel vrouwen goed op de hoogte van de Resolutie. Dat geeft op zichzelf het belang al aan. Maar kritisch zijn ze ook: mij vragen ze wat ze aan zo’n resolutie hebben, wat ik eraan ga doen. Als je dan midden tussen heel veel vrouwen zit, die het stuk voor stuk heel moeilijk hebben, dan is het moeilijk om daar antwoord op te geven. Toch, alleen al het feit dat Resolutie 1325 er is geeft een belangrijk signaal. De vrouwen daar hoeven hun situatie niet te accepteren. Het is een erkenning van hun situatie.’

Het belangrijkste wat je als vrouwenvertegenwoordiger kunt doen om hen te versterken is te zorgen dat hun namen genoemd worden, denkt Van Peski. ‘Je zorgt dat ze publiciteit krijgen, een gezicht en een naam. In Nederland kun je dan aan Nederlandse vrouwen laten zien wat daar gaande is, zodat er weer lobbygroepen ontstaan die voor hun rechten opkomen.’

Binnenkort zal er in Nederland een nieuwe vrouwenvertegenwoordiger gekozen worden. Aan haar de taak het werk van Van Peski voort te zetten.