Naar aanleiding van het artikel van Wiet Janssen ‘Drinkwaterprojecten leiden tot meer kinderondervoeding’, vandaag de reactie van Henk Holtslag, van stichting Connect International. ‘Water is een voorwaarde voor gezondheid en economische ontwikkeling.’

In zijn rapport “de ontwikkelingshulp moet radicaal anders” stelt Wiet Janssen dat drinkwaterprojecten leiden tot meer kinderondervoeding hetgeen zou blijken uit onderzoek in Ethiopië. De argumenten klinken logisch. Immers, als er water tappunten dichter bij huis komen hoeven moeders minder met water te sjouwen. Als ze daardoor fitter worden en daardoor  meer  kinderen krijgen zonder dat er extra voedsel (inkomen) komt  in dat gezin,  dan zal daar de kinderondervoeding toenemen.

Jo Smet van het IRC (International Water and Sanitation Centre) geeft soortgelijke voorbeelden.  Door water projecten in droge gebieden zoals Sahel, Karamoja, Turkana, Ogaden overleven veel mensen. Echter men verbouwt zelf (te) weinig voedsel en de draagkracht van het land is vaak onvoldoende om die mensen te voeden, dus voorziet  het WFP (World Food Programme) in voedsel.  Ons ingrijpen – gebaseerd op humanitaire gronden (schrijnende tv beelden)- is daar dus een korte termijn oplossing. Het is inderdaad water naar de zee dragen als drinkwater projecten in die gevallen niet gecombineerd worden met actie op gebied van voedselproductie, inkomen en…. family planning.

Vooral dat laatste wordt  steeds belangrijker in landen als Malawi, Uganda en Ethiopië waar arme gezinnen meer dan 6 kinderen hebben vooral op het platteland. Door de bevolkingsexplosie worden landoppervlaktes per familie snel kleiner en vaak zijn ze nu al te klein om van te overleven. Hier ligt dus een grote taak voor regeringen en ngo’s op het gebied van onderwijs en voorlichting!  Echter een belangrijke voorwaarde voor het verminderen van de bevolkingsgroei is economische ontwikkeling en daarvoor is water weer een voorwaarde niet alleen voor gezondheid maar juist ook voor inkomen. Een recente publicatie van de UN University geeft aan dat het verschaffen van drinkwater wellicht de meest kosten effectieve manier is om armoede te verminderen.

Water projecten kunnen wel degelijk economische ontwikkeling in gang zetten. Zo heeft Nederland, via SNV en PSO, 1 miljoen US$ geïnvesteerd in de introductie van lokaal gemaakte touwpompen in Nicaragua in de jaren ‘90. Het effect is dat het BNP van Nicaragua in de jaren daarna met ruim 100 Miljoen US$ is gestegen omdat families met een pomp 220US$ per jaar meer verdienen dan families zonder pomp op hun put.  (Onderzoek ICIDRI / Cesade bij 5000 families, 2004). Deze hulp blijkt ook duurzaam zoals bleek uit de IRC evaluatie waaruit bleek dat 90% van de touwpompen werkten omdat het eenvoudig en betaalbare technologie is.

Er zijn nu ruim 80.000 touwpompen in Nicaragua zelfstandig geproduceerd door een twintigtal bedrijfjes zonder tussenkomst van ngo’s.  We zien dezelfde tendens nu ook in Afrika waar al ruim 20.000 touwpompen geïnstalleerd zijn op putten tot 50 meter diep. Mits van goede kwaliteit blijft meer dan 80% van de pompen werken en inkomens van families met touwpompen verhogen met 100 US$ of meer. Waar water  kwaliteit een probleem is kan het water gezuiverd worden met nieuwe desinfectie of huishoud water filters voor een bedrag van rond 1 Euro per persoon per jaar.

Waar drinkwater projecten leiden tot meer ondervoeding zal dit moet verbeteren, maar ik neem aan dat ook de Hr Janssen het met me eens is dat water en sanitatie basis voorwaarden zijn om armoede te verminderen. Meer dan wie ook heeft Nederland ervaring op het gebied van water van grootschalige waterleiding systemen tot de kleinste huishoud water filter. Laten we dus de aanbeveling van het WRR rapport volgen en Nederlandse hulp grootschalig inzetten in veilig water voor gezondheid en meer water voor voedselproductie en inkomen. Met de geleerde lessen uit  het verleden en nieuwe duurzame technieken kunnen we ook de armsten bereiken en is de doelstelling,  “water voor iedereen” meer dan ooit mogelijk.

Henk Holtslag

Adviseur low cost water technologie

Connect International

“Providing Safe drinking water may be the most cost-effective action to reduce poverty”. UN University 2008.

Deze reactie is naar aanleiding van het artikel ‘Drinkwaterprojecten leiden tot meer kinderondervoeding’ van Wiet Janssen.