Eigenlijk wilde ze in Irak zijn. Dat is waar het gebeurt. Waar verandering in de lucht hangt. Maar ze was deze week even in Nederland, Judit Neurink oud-redacteur en op dit moment correspondent in Irak voor het dagblad Trouw. Waarom? De presentatie van haar vierde boek: Mijn Iraakse familie.

Bijna drie jaar geleden vestigde ze zich in de Noord-Iraakse stad Suleymania waar ze het Independent Media Centre Kurdistan (IMCK) opgezet heeft en runt. Door het geven van trainingen aan Irakese journalisten draagt het centrum bij aan de ontwikkeling van democratie in Irak. ‘Voor een gezonde democratie is onafhankelijke journalistiek nodig. De controlerende rol die journalisten moeten spelen in het systeem ontbreekt in Irak. Veel media zijn partijmedia, ze schrijven wat de partij wil. Onafhankelijke journalisten hebben het moeilijk. Partijen zien niet in dat de mensen die deze journalisten bereiken en de verhalen die zij schrijven ook belangrijk zijn kunnen zijn voor hun partij. Deze journalisten laten de stem horen van de bevolking, naast al die media de boodschap van een partij laten horen.’

Revoluties Midden-Oosten

Wat er kan gebeuren als die stem van de bevolking niet gehoord wordt, laat de huidige onrust in het Midden-Oosten zien. Tunesië, Egypte en op dit moment beheerst nieuws over de revolutie in Libië de Nederlandse Media. Maar ook in Irak zijn er protesten vertelt Judit: ‘De eisen van de betogers in Irak verschillen in feite niet van die in andere landen: elektriciteit, stromend water, minder werkloosheid onder jongeren en de corruptie moet aangepakt worden. Toch kan ik mijn verhaal over Irak niet kwijt. Op dit moment gaat het in de Nederlandse media alleen maar over Libië. Het lijkt erop dat er van hype naar hype geschreven wordt. Over Egypte waar eerst constant over bericht werd, hoor je nu niets meer. Er is maar weinig aandacht voor wat er gaande is in andere landen. Wat dat betreft bieden de media in het Midden-Oosten een bredere blik op de ontwikkelingen.’

Signaal naar Egypte en Libië

Voorbeelden van die media zijn Al Arabia en Al Jazeera. Deze twee grote zenders doen ook in Irak uitgebreid verslag van wat er in het buitenland gaande is. De eerste reactie in Irak op de protesten in Egypte was: zij wel en wij niet. In Egypte is de verandering ingezet door de bevolking. In Irak heeft het Westen die verandering geforceerd alsof de mensen zelf de kracht niet zouden hebben om veranderingen te eisen en zelf beslissen welke kant het op moet met het land. De berichtgeving van twee grote zenders hebben mensen ertoe aangezet om te bedenken: wij kunnen dit ook.’ De protesten in Irak kunnen volgens Judit ook gezien worden als een signaal naar Egypte en Libië om te zorgen dat er een goed systeem komt. ‘Met de inval van Amerika is in Irak een verandering ingezet, wat op zich goed is, maar ze hebben het land ook een systeem opgelegd dat niet werkt. Daarom gaan mensen nu de straat op. Die ene verandering was niet genoeg.’

Bouwen aan mensen

Nu woont Judit dus alweer bijna drie jaar in Irak. ‘Het Midden-Oosten was mijn regio voor mijn werk als journaliste bij Trouw. Ik ging daar ongeveer vier keer per jaar heen en in die tijd zijn Irak en Iran mijn favoriete landen geworden. Er is daar zoveel gaande. Politieke ontwikkelingen, de mensen, er is een samenleving in ontwikkeling. Mijn Iraakse familie gaat over mensen die ik al vanaf 2003 ken. Toen kwam ik regelmatig in Irak voor het geven van journalistieke trainingen. Ik ben door hen zo hartelijk ontvangen. Ze laten mij toe in hun leven, we delen lief en leed met elkaar. Ik geef om deze mensen zoals ik om mijn familie geef. Zij vormen mijn familie in Irak.’  In haar boek vertelt ze ook over haar ervaringen met de Iraakse cultuur en over het  opzetten en runnen van het IMCK. Het centrum dat ze in 2008 opzette met behulp van fondsen van een  Nederlandse organisatie Press Now en een Koerdische organisatie.

‘Er gaan veel dingen goed, anders zat ik er niet meer. Maar het is moeilijk om een concreet voorbeeld te noemen. Als ik nu een timmerman zou trainen dan kon ik zeggen: kijk, hij kan nu een kast bouwen. Zo concreet kan ik het niet maken, je bouwt aan de kennis en kunde van mensen. Wat ik wel merk als ik een training geef, is dat ik niet meer op niveau nul hoef te beginnen. Cursisten weten wat een lead is, dat ze meerdere bronnen moeten gebruiken en dergelijke.’ Na even nadenken zei Judit: ‘Wat goed gaat is dat de meeste mensen zich realiseren dat er verandering nodig is en dat het echt ergens goed voor kan zijn.’  Met die verandering bedoelt ze de komst van een democratisch systeem in Irak. Goede, onafhankelijke journalistiek draagt daaraan bij door de bevolking een stem te geven.

De komst van het mediacentrum is een eerste stap, maar er moet ook nog veel gebeuren.

Judit noemde de mediasituatie in Irak. ‘In het noorden van Irak waar ik werk, is het met de persvrijheid relatief gesproken beter gesteld dan in andere delen van het land. Maar de bestaande perswet wordt niet gehandhaafd. Bij de protesten in Irak worden journalisten bijvoorbeeld in elkaar geslagen. En daarnaast, krijgen ze langere straffere, hogere boetes of worden ze in de cel gezet, wat volgens de perswet niet mag.’

Een dag na het interview ging Judit weer richting het warme Irak: ‘Het is zo koud hier in Nederland en ik mis mijn twee katten.’

‘Mijn Iraakse familie’
Judit Neurink
Uitgeverij De Geus B.V
ISBN 9789044517514
Prijs €18,90