Het COS Zuid-Holland is failliet. Eerder deze maand kwamen de COSsen (netwerk van regionale centra voor ontwikkelingssamenwerking) als verliezers uit de bus van de SBOS subsidieronde. Na die uitslag kondigde Dorothé Appels, directeur van COS Nederland, nog aan de strijdbijl uit de kast te halen. Het heeft het faillissement van COS Zuid Holland niet kunnen voorkomen. Vice Versa sprak met directielid Hans Bemelmans.

In een persbericht meldt COS Zuid-Holland dat het heeft ‘ervaren hoe het politieke klimaat in Nederland onderhevig is aan grote verschuivingen.’ Door deze politieke keuzes werd COS Zuid-Holland flink gekort in haar financiële middelen, waardoor zij niet meer in staat is haar missies te voltooien. ‘Er bleef geen andere weg dan faillissement aan te vragen.’

Aangeslagen?

‘Dat mag je wel zeggen. Het ging allemaal erg snel en het kwam als een mokerslag. Het personeel komt nu pas tot bezinning. In december kwam het besluit vanuit Rotterdam om internationale samenwerking niet meer te financieren. Later besloot Den Haag dit voorbeeld te volgen. Vervolgens kwam 15 januari de uitslag van de SBOS. Deze drie aspecten samen waren 70% van onze begroting. Hierdoor kunnen wij niet meer aan onze verplichtingen voldoen. We hebben vervolgens 28 januari ons faillissement aangevraagd. Als we dit alles bijvoorbeeld een jaar van tevoren hadden geweten, dan hadden we daar op kunnen inspelen.’

Waarom is het jammer dat het COS verdwijnt?

‘COS is uniek, in die zin dat ze wereldburgerschap wil bevorderen. Individuen, bedrijven, organisaties: allemaal kloppen ze bij de COS aan met hun initiatieven over internationale samenwerking. We keken dan samen met hen hoe we dit kunnen doen. We keken naar de kwaliteit van de activiteiten en het vraag en aanbod. Het COS trad op als een intermediair. We leven inmiddels in een global village. Draagvlak, oftewel wereldburgerschap is van grote relevantie. Internationale ontwikkelingen zijn ook in Nederland belangrijk.

Door de SBOS is ‘draagvlak’ onderuit gehaald. Ik ben benieuwd wat de peetvader, prins Claus, hiervan vindt. Nederland is 40 jaar bezig geweest een structuur op te bouwen: eerst was er de commissie Claus, later werd dat de NCDO en nu is het de SBOS. Door de SBOS wordt er nu een nieuwe structuur ingevoerd. De vraag is of dat verstandig is. Nieuw is niet altijd beter. De structuur, zoals we die in Nederland hebben, of hadden, zie je nergens anders. Wat Claus als initiatiefnemer is begonnen, is helemaal weggeveegd. Er wordt vaak als kritiek gegeven dat mensen die werken binnen de oude structuur al mondiaal genoeg zijn en dat organisaties zich ergens anders op moeten richten. Maar dat is niet waar. De COSsen hebben veel op de rails gezet. Natuurlijk kun je kritiek hebben op een COS. Je kunt het bijvoorbeeld niet eens zijn met de werkwijze. Maar wat er nu gebeurd is, is dat de hele werkwijze onderuit gehaald is. Dat is zorgelijk. En het klopt als men zegt dat COSsen niet altijd zichtbaar zijn. Een aantal jaren geleden bijvoorbeeld, hadden we nog drie communicatiemedewerkers. Maar daar was op een gegeven moment geen geld meer voor. Het geld dat we van het NCDO kregen, stopten we in projecten. Dan ben je niet altijd zichtbaar.’

Wat gebeurt er met de strijdbijl?                  

‘Ik zie het somber in. De COSsen werken namelijk samen onder de vereniging COS Nederland. De COSsen halen hun geld uit de SBOS, gemeenten, provincies en eigen werving vanuit de markt. Bij COS Zuid-Holland is de verhouding SBOS, gemeenten en provincies 70% tegenover 30% van de markt. Zij kregen dus plots 70% minder financiering en kunnen daarom niet blijven bestaan. Ik weet niet of dit verhoudingsgewijs hetzelfde is bij andere COSsen. Daarnaast kunnen andere COSsen nog wel gefinancierd worden uit gemeentes en provincies; dat ligt aan de gemeentes en provincies. Binnenkort zijn de provinciale verkiezingen. Wanneer er in de Eerste Kamer, die wordt gekozen door de provincies, een meerderheid is tegen draagvlakversterkende activiteiten, dan komen er nieuwe regels. Een goed voorbeeld hiervan vind ik de discussie rondom het LOGO South project van VNG international in december. Er werd toen een motie ingediend dat gemeenten zich verre van moeten houden van internationale samenwerking. Deze motie is toen niet gehaald, maar dat een dergelijke motie wordt ingediend is wel een signaal. We gaan hierbij weer terug naar de discussie van de jaren ’80.’

Kunnen de taken bij andere COSsen worden ondergebracht?

‘Nee, dat kan niet, omdat de COSsen provinciaal zijn georganiseerd en ook op deze manier gefinancierd worden. Het geld wat van de SBOS zou binnenkomen, zou wel voor andere COSsen kunnen worden ingezet, maar we hebben maar één van de zestien subsidies van de SBOS gekregen. Brabant bijvoorbeeld, kan het dus niet overnemen. Wie gaat dat namelijk bij COS Brabant betalen? Daarnaast kennen wij ook de organisaties en de mensen in de gemeente. Het netwerk is heel belangrijk. Bij overdracht neem je niet het netwerk over. Misschien wel het adressenbestand, maar dat is lang niet hetzelfde. Deze ontwikkeling is echt zorgelijk. Wat is aan het einde van het jaar het plaatje?’

Hoe moet het nu verder?

‘Het personeel staat nu op straat. De curator heeft vorige week 18 mensen op straat gezet. Ondertussen draait de directie nog overuren om dossiers aan de curator over te dragen. Ook hebben we op dit moment geen lopende projecten meer. Het is allemaal erg snel gegaan. 1 februari kregen we te horen dat we geen COS meer zijn, 4 februari stond het personeel op straat. De SBOS heeft het kind met het badwater weggegooid.’