Wordt er in de landelijke dagbladen eigenlijk wel aandacht besteed aan ontwikkelingssamenwerking? Uit onderzoek van de afdeling journalistiek van de Universitat Autonoma de Barcelona naar de belangrijkste kranten in Spanje, Frankrijk en Groot-Brittannië, blijkt dat slechts 3,5 procent van de inhoud over ontwikkelingssamenwerking gaat.

OS als voorpaginanieuws?

In totaal zijn er negen Europese kranten onderzocht; de Spaanse ABC, El Pais, La Vanguardia, de Franse Le Figaro, Le Monde en Liberation, en de Britse Daily Telegraph, the Guardian en the Times. De onderzoekers concluderen dat centrumlinkse kranten eerder een bericht over internationale ontwikkelingssamenwerking op de voorpagina zetten in vergelijking met andere, meer rechtse kranten. Overigens gaat slechts 4,8 procent van het voorpaginanieuws over ontwikkelingssamenwerking. Hierbij komen voornamelijk thema’s als humanitaire hulp na een ramp, klimaatbescherming en global governance aan bod.

Daarnaast constateren de onderzoekers dat tachtig procent van alle berichtgeving over ontwikkelingssamenwerking in de dagbladen bestaat uit nieuwsartikelen. De overige twintig procent zijn redactionele commentaren. Als er wordt bericht over ontwikkelingssamenwerking zijn bestuur en democratie (31%), klimaatbescherming (21,9%) en global governance (18,2%) de meest voorkomende thema’s.

Nederlandse dagbladen

Hoe zit het met de berichtgeving over ontwikkelingssamenwerking in Nederland? Ondanks dat er vooralsnog geen onderzoek naar de Nederlandse dagbladen beschikbaar is, valt er wel iets te zeggen over de kwaliteit van de berichtgeving. Zo schreef journalist Frans Bieckmann in Vice Versa (2002): ‘De journalistiek over ontwikkelingslanden loopt ver achter bij de realiteit. Rampen en oorlogen overheersen de berichtgeving, verbanden worden nauwelijks gelegd en voor diepgang is geen tijd en geld.’ Ook Jaap Meijers, journalist, concludeert in zijn doctoraalscriptie naar de opvattingen van Nederlandse journalisten over ontwikkelingssamenwerking (2006), dat journalisten in Nederland door een gebrek aan kennis over de achtergronden van mondiale problemen minder aandacht besteden aan de context van ontwikkelingssamenwerking. ‘Journalisten vinden de problemen van ontwikkelingslanden vaak te ingewikkeld om er goed over te berichten’, aldus Meijers (p. 77).

‘Niet hun pakkie-an’

Uit zijn onderzoek blijkt bovendien dat de meeste redacteuren, hoofd- en eindredacteuren die Meijers heeft gesproken, van mening zijn dat ontwikkelingssamenwerking vooral een thema is voor specialisten. Zo zei één van de respondenten in het onderzoek van Meijers: ‘Het probleem is dat de meeste journalisten (…) niet over ontwikkelingssamenwerking als totaal schrijven, maar over een aspect daarvan, dat eruit pikken en andere aspecten verwaarlozen, niet kennen, niet interessant vinden. Dat is niet hun pakkie-an, daar moet de collega van het volgende bureau maar over schrijven.’

Het onderzoek naar de Spaanse, Franse en Britse dagbladen is uitgevoerd onder leiding van Marcial Murciano, hoogleraar Journalistiek en in samenwerking met Inter Press Service (IPS), de Spaanse organisatie voor Internationale Ontwikkelingssamenwerking (AECID) en de Information Research Group (GII) van de Universitat Autònoma de Barcelona (UAB).