Jeroen Aerts

De Nederlandse coassistenten van artsen in de tropen kwamen in oktober vorig jaar in een negatief daglicht te staan door een artikel in Medisch Contact. Daarin stond dat Afrika geen proeftuin is voor coassistenten. Judith van de Kamp woont in Kumbo, Kameroen en tracht het beeld omtrent de beroepsgroep te nuanceren. Ook vraagt zij zich af waarom wij zoveel kritiek leveren op onze landgenoten en ‘zou het kunnen dat we moeite hebben met kritiek uiten jegens Afrikanen’?

Serious Request heeft volgens religiewetenschapper Brenda Bartelink ‘een onmiskenbaar religieus karakter’. Het neigt daarnaast snel naar ‘poverty porn’ ‘waarin de stereotype beelden worden gebruikt van arme, hopeloze en afhankelijk mensen om geld te werven voor charitatieve projecten’. Ze ziet daarom een rol weggelegd voor maatschappelijke organisaties die het gebruik van stereotypen en simplificaties zouden moeten bestrijden. Maar hiervoor hebben ze wel de steun nodig van de media, het bedrijfsleven en de overheid, aldus Bartelink.

De Kony 2012 hype bracht veel teweeg vorig jaar. Alle reden voor Caspar Lobbrecht om de balans op te maken. Wat zijn de gevolgen van de op YouTube 100 miljoen keer bekeken film? ‘Het slacktivisme van op massale schaal naar een filmpje van een half uur kijken en deze sharen, liken of retweeten verliest elke waarde wanneer niet tot activisme over wordt gegaan.’

In de eerste zitting van het nieuwe jaar besluit het parlement van Oeganda of homoseksualiteit voortaan met de doodstraf mag worden bestraft. Tijdens de musicalpremière van Talented Uganda Kuchos (TUK) een paar weken geleden in Kampalas Nationaal Theater liet de politie al blijken dat ze homoseksualiteit niet tolereert. Onze correspondent was erbij. Danser Bad Black(23): ‘Sinds mijn arrestatie voel ik mijn linkerduim niet meer.’

Manon Stravens zit voor ICCO in Bamako, Mali. Vooralsnog merkt ze weinig van de Franse interventie tegen de extremistische moslims in het noorden van het land. Wel merkt ze dat de Malinezen weer vertrouwen hebben in de toekomst en dat hun voormalige kolonisator, Frankrijk, erg populair is. ‘Ik zie nu overal Franse vlaggetjes; wapperend voorop brommertjes, bovenop taxi’s en samen met de Malinese vlag geplakt op de kiosk of de kapperswinkel’

De politiek in het Midden-Oosten werd lang gedomineerd door de olie. Maar nu water steeds schaarser wordt in de olierijke regio, kan dat leiden tot een verandering van het politieke landschap en zelfs tot regionale conflicten, zeggen experts.

Syrische vrouwen schreven de afgelopen maanden geschiedenis. De ‘iconen’ van de revolutie, zo werden ze genoemd. Ze doorbraken taboes en tradities en demonstreerden zij-aan-zij met mannen tegen het regime van president Assad, en voor vrouwenrechten. Toch laat Hivos in de nieuwe publicatie Women’s rights in Syria, A paradigm change? een waarschuwend geluid horen.

‘Onze menselijke drang om de wereld te begrijpen en ordenen, slaat regelmatig door naar in hokjes denken’, schrijft promovendus medische antropologie Judith van de Kamp. In haar nieuwe woonplaats Kumbo, Kameroen ontdekt ze dat ze soms neigt naar stereotyperingen. Maar hier wil ze niet aan meedoen: ‘Ik hoop dat ik met de manier waarop ik over mijn Kumbo-ervaringen schrijf, de stad eer aan doe, zonder deze te romantiseren of af te zeiken.’

Kritiek op ontwikkelingssamenwerking is niets nieuws. Van onze vaderlandse Linda Polman met De Crisiskaravaan tot Dambisa Moyo’s Dead Aid, zijn er voldoende auteurs die ons willen informeren over waar en hoe hulp tekort schiet. In Kenia kiezen Hussein Kurji en Salim Keshavjee voor een andere aanpak om een beeld van ontwikkelingssamenwerking te geven: met een komedieserie willen zij de goede en slechte kanten laten zien uit de sector in Kenia. Volgens Rianne Hartemink kan OS hierdoor ‘doordringen tot de populaire cultuur en meer jongeren en anderen buiten de sector bereiken’.

Terwijl het geroezemoes in de zaal verstomd, neemt Amma Asante het woord. De politicologe leidt het gesprek tussen Internationale Comité van het Rode Kruis-voorman Yves Daccord, generaal buiten dienst Peter van Uhm en onderzoeker en voormalig humanitair hulpverlener, Hugo Slim. Het is de 37ste Globaliseringslezing met deze keer als thema de definities van oorlog en de politiek van humanitaire hulp, hun verhouding tot elkaar en de mogelijke onderlinge spanning.

Mark Eyskens, de voormalig premier en minister van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking van België, is optimistisch over de voedselproblematiek naar aanleiding van een conferentie over ondervoeding op 5 december 2012 in het Brusselse Stadhuis. Eyskens ziet een duurzame en effectieve oplossing voor de voedselproblematiek niet langer als denkbeeldig. ‘Tijdens de conferentie stelden alle vertegenwoordigers van internationale organisaties, ngo’s en bedrijven met elkaar intensief en professioneel te willen samenwerken binnen de globale voedselketen.’

Marc Broere hekelde al verschillende malen het gebrek aan geïnspireerd leiderschap in de sector. In de kerstvakantie las hij een oud interview met voormalig Oxfam Novib directeur Sylvia Borren terug wat hem melancholiek maakte. Sylvia had wel de passie, visie en het lef dat de huidige directeuren in de sector helaas niet lijken te hebben of in ieder geval niet durven te etaleren.

Zondagmiddag 18 november gooide iemand van het Somalische Al-Shabaab een granaat in een bus in Nairobi. Journalist Jilke Tanis was een straat verderop, hoorde de explosie en was getuige van de chaos die volgde. ‘Ik voel me nog witter dan anders en wetend dat westerlingen vaker het doelwit waren van Al-Shabaab, hoop ik maar dat een mogelijke terrorist ons niet in het oog krijgt.’

Met een open brief hoopt Frank van der Linde de ontwikkelingssector op te schudden na twee weken vakantie. De sector moet volgens hem grootser durven denken, grootschalig de confrontatie aangaan met onze eigen overheid en het publiek in de volle breedte, en de eventuele consequenties daarvan aanvaarden.

Ontwikkelingseconome Ellen Mangnus heeft een fascinatie voor filosofie. Daarom legt ze in elke papieren Vice Versa actuele kwesties uit de ontwikkelingssector voor aan de knapste koppen uit de wereldgeschiedenis. In de zesde editie van Vice Versa van 2012 gaat ze te rade bij George Orwell. Volgens hem was er een belangrijke relatie tussen politieke taal en onderdrukkende ideologieën. Met zijn visie kijkt Mangnus vervolgens naar het regeerakkoord. ‘Wat betekenden de mooie woorden, zoals ‘modernisering’ van officiële ontwikkelingshulp en ‘investeringen’ in ontwikkelingslanden, in de realiteit?’

Judith van de Kamp is promovendus medische antropologie. Vanuit plattelandsstad Kumbo in Kameroen deelt ze geregeld haar belevenissen als antropoloog. Tijdens haar inburgering in de eerste weken van haar verblijf, krijgt ze last van een belemmerende factor: het moedergevoel. ‘Volledig opgaan in de massa is in Kameroen misschien sowieso een illusie, laat staan met een blanke baby.’

Bijzonder hoogleraar Ontwikkelingssamenwerking Paul Hoebink windt zich in zijn vaste column in de meest recente Vice Versa op over een korte samenvatting die oud-staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking Ben Knapen gaf over de geschiedenis van de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking. ‘Vier fouten in drie zinnen in een stukje geschiedenis, doet je toch minimaal afvragen of deze staatssecretaris wel op zijn plaats was.´

Manon Stravens heeft De Benedenrivier van Paul Theroux gelezen. Volgens Stravens ‘hangt het verhaal met Telegraaf-clichés aan elkaar’. Op het einde van haar recensie concludeert ze over Theroux na het lezen van haar boek: ‘Die man moet voorgoed van Afrika genezen zijn en misschien is dat maar goed ook.’

De ontwikkelingssector is het nieuwe jaar begonnen met in ieder geval één zekerheid: er komt geen nieuw medefinancieringsstelsel. Een grote vergissing, betoogt hoofdredacteur Marc Broere. Met het medefinancieringsstelsel is namelijk helemaal niets mis, integendeel zelfs. Wel met de manier waarop verschillende bewindspersonen er de afgelopen tien jaar mee om zijn gegaan.

Eline Huisman is onlangs in Nairobi, Kenia geweest en heeft daar een ware graffiti-revolutie aangetroffen. ‘Een foto is nooit genoeg om alle misstanden in dit land te vangen.’