Het is in zwang om Afrika de schuld van alles te geven, inclusief het mislukken van de formatie. Politici en columnisten putten daarvoor rijkelijk aan alternatieven feiten, schrijft Ayaan Abukar in deze opiniebijdrage.

Te pas en te onpas wordt Afrika – het op een na grootste werelddeel, met 54 landen – erbij gehaald om angst te zaaien over migratie. Afrikanen zouden massaal naar Europa willen komen en een gevaar voor onze welvaart en veiligheid vormen. Geert Wilders alarmeerde over de massale instroom van ‘Afrikaanse islamisten’ en CDA-leider Sybrand Buma kon ons niet vaak genoeg waarschuwen voor de gevolgen van overbevolking in Afrika.

Toen de formatie mislukte vanwege principiële standpunten over migratie, was het wéér feest: de nationale politieke impasse was officieel de schuld van Afrika. Jesse Klaver zou volgens Trouw-columnist Sylvain Ephimenco zijn positie over Afrikaanse ‘oorlogsvluchtelingen’ moeten herzien.

Ephimenco bezocht voor zijn column de website Conflictenteller.nl en concludeerde op basis daarvan dat er te veel oorlogen in Afrika zijn. Het interactieve Conflictenteller.nl is bedoeld is om laagdrempelig informatie te verschaffen over conflicten en oorlogen wereldwijd – een soort Conflicten voor dummies.

De website is opgezet om jongeren bewust te maken van de oorzaken en gevolgen van conflicten, waar zij achtergrondinformatie kunnen vinden – het is een bron voor scholierenwerkstukken. Ephimenco laat er een magische rekenmethode op los en concludeert dat 506 miljoen Afrikanen oorlogsvluchteling zijn, onderweg naar Europa, en dat is wonderlijk.

Op zoek naar de ware cijfers

Om deze alternatieve feiten na te trekken bezocht ik zelf twee andere websites, die van de UNHCR (de VN-vluchtelingenorganisatie) en de Nederlandse Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Goochelen met de cijfers om mijn tegenargument te presenteren was verleidelijk, maar ik beperk me tot een paar getallen: van de top drie landen waar de meeste vluchtelingen vandaan komen, de top drie van vluchtelingen in Nederland per nationaliteit en de top drie waar de meeste vluchtelingen verblijven.

Wat opvalt is dat Syrië (let wel, geen Afrikaans land) bij de eerste twee lijsten op nummer één staat: maar liefst 32 procent van alle vluchtelingen ter wereld komt uit Syrië. En met zo’n tienduizend Syriërs in Nederland voert het ook de tweede lijst aan, gevolgd door Eritrea met 2.870 vluchtelingen (in 2016). Verder is in de top vijf asiellanden geen enkel Afrikaans land te vinden. Van de 67 miljoen vluchtelingen wereldwijd wordt meer dan tachtig procent opgevangen in eigen regio en reist niet verder – in de top drie van gastlanden vind je Turkije, Pakistan en Libanon, geen enkel Europees land. Dat is ook logisch, omdat 86 procent van de vluchtelingen in eigen regio blijft.

Ook de aanname dat er sprake is van een explosieve bevolkingsgroei, gevolgd door massamigratie, is nergens op gebaseerd. Uit verschillende internationale rapporten blijkt dat de meerderheid van de migratiestromen tussen landen in het Zuiden plaatsvindt.

Deze cijfers zijn algemeen bekend voor de geïnteresseerde. Toch koos Ephimenco ervoor om ze te negeren en zijn alternatieve feiten te baseren op een scholierensite, in een goedkope poging om het sentiment tegen de boeman Afrika aan te wakkeren.

Gegijzeld door ‘goed populisme’

De breuk tussen de partijen aan de onderhandelingstafel heeft weinig te maken met de loyaliteit van Jesse Klaver aan de fictieve 506 miljoen Afrikanen die onderweg naar Europa zouden zijn. Het verschil tussen GroenLinks aan de ene kant en VVD en CDA aan de andere is een fundamenteel verschil. De vraag of Nederland het vluchtelingenverdrag moet opzeggen gaat voorbij de realiteit van Afrikanen en raakt de kernwaarden van Nederland en Europa. Afspraken met schurkenstaten om migranten terug te sturen, ondergraven de Nederlandse rechtsstaat en lossen geen probleem op.

De breuk in de formatie is niet de schuld van Jesse Klaver, maar van de partijen van het ‘goede populisme’ die het proces gijzelen om symboolpolitiek te bedrijven.

Het is tragisch dat de formatie gestrand is door een probleem dat gecreëerd wordt door Wilders, zijn aanhang en populistische opiniemakers. En dat terwijl de geopolitieke verschuivingen, de constante dreiging van (cyber)terrorisme, conflicten in het Midden-Oosten, klimaatverandering en onrust in de rest van de wereld met de dag groter worden. Wat zegt dat over het huidige politieke leiderschap? Dolf Jansen beschreef het voortreffelijk: ‘De Nederlandse politiek is voornamelijk aan het navelstaren.’

Ayaan Abukar is politicoloog en expert op het gebied van Migratie & Ontwikkeling en Internationale Veiligheid. Voor Vice Versa schrijft ze columns en coördineert ze diverse journalistieke projecten.