De verkiezingscampagne is volop aan de gang. Deze week bespreekt Evert-Jan Brouwer het programma van een partij die er dramatisch voorstaat in de peilingen: de PvdA. Nu kun je zeggen: verliezers komen niet aan de onderhandelingstafel, dus dit programma is niet relevant. Toch neemt Evert-Jan het sociaal-democratisch manifest gewoon serieus. Immers, ook als de PvdA oppositiepartij zou worden, kunnen ze een betekenisvolle rol spelen.

Tsja, daar zit ik dan met het PvdA-programma voor me. Ik denk in de eerste plaats aan Diederik Samsom. De beste man heeft sinds 2012 met een steen op zijn maag gelopen,
vanwege de kennelijk onontkoombare 1 miljard bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. Zal pijnlijk geweest zijn, vier jaar lang met zo’n steen te moeten rondlopen. Vervolgens denk ik aan Lilianne Ploumen. Zij gaat niet met ‘van hulp naar handel’ de verkiezingen in, maar met ‘She Decides’. In de stijl van Trump kiest ze voor polarisatie. Dat had anders gekund. En ten slotte denk ik aan Roelof van Laar, scheidend PvdA-Kamerlid, die onlangs een wet door de Tweede Kamer sleepte die bedrijven beboet als ze producten kopen die met kinderarbeid gemaakt zijn. Hij werd onlangs vereerd met de ‘Meest Faire Fractie Award 2012-2016’.

Mixed feelings dus. Ik zet me er over heen en begin dapper aan de 65 pagina’s tekst.

De PvdA wil een verbonden samenleving. Dat is de rode draad door het verkiezingsprogramma. Op het gebied van duurzaamheid merk je dat ze Nederland héél netjes willen achterlaten voor toekomstige generaties. Hun grootste troef is de Klimaatwet, een initiatief samen met GroenLinks. Het betreft een wet met concrete doelen tot 2050. Dan moet de Nederlandse economie zo ongeveer klimaatneutraal draaien. De wet kan al op steun rekenen van ChristenUnie, D66 en SP. De Klimaatwet laat zien dat het de PvdA menens is op dit terrein. Ze leggen de lat hoger dan de Energieagenda die een beperkte duur heeft en die sowieso tekort schiet om de Nederlandse beloftes in het kader van het Verdrag van Parijs na te komen.

Een ander idee dat mij aanspreekt is het voorrang geven aan coöperaties van burgers die in hernieuwbare energie investeren. Wil Nederland échte voortgang maken op dit gebied, dan is burgerparticipatie in de overgang naar duurzame energie misschien wel effectiever dan mega-investeringen door projectontwikkelaars.

Over de Europese Unie zijn de sociaaldemocraten positiever dan menig andere partij. De EU was er teveel voor de markt, te weinig voor de mensen – open deur. De EU moet zelfs zij aan zij staan met de burgers – kun je moeilijk tegen zijn. Echter, dit mooie uitgangspunt wordt niet concreet gemaakt. Geen uitspraken over beperking van de EU tot kerntaken, hervorming van Parlement of Commissie of wat ook. Geen voorstellen over meer transparantie en verantwoording. Het blijft gissen hoe die EU nou dichter bij de burger zou komen onder PvdA-bewind. Als je de Europa-paragraaf kritisch leest, lijkt de PvdA eerder door te gaan op de oude voet: ‘nu geen tijd voor grote federalistische stappen’ (dus wel voor kleine?); het Stabiliteits- en Groeipact soepeler toepassen (daar is Dijsselbloem-in-functie het niet mee eens); de deur open voor verdere uitbreiding van de EU, zelfs met Turkije!

Mag ik een kleine voorspelling doen? Met dit verhaal komt Lodewijk niet weg uit de wijkgebouwtjes van de kiesverenigingen in Leiden, Amsterdam of Nijmegen. Wat ik dan wel weer frappant vind, is dat Bert Koenders, ‘our man on the Apenrots’, zijn eigen partij rechts inhaalt in het Algemeen Dagblad met een voorstel aan Donald Trump om het Europees Parlement te halveren. Laat dat idee nou net niet in het verkiezingsprogramma staan: van 3 PvdA-Eurparlementariërs naar 1,5. Zou Koenders afwillen van Jongerius, van Piri of van Tang – u kent ze toch nog wel?

Dan nog ontwikkelingssamenwerking. Die paragraaf is weer een stuk beter. Ik bekijk hem ook niet in zijn isolement: op diverse terreinen, waaronder het handelsbeleid en de bevordering van duurzame mondiale waardeketens, zie ik dat de PvdA rekening wil houden met effecten op ontwikkelingslanden. Dat was natuurlijk de reden dat Van Laar de al genoemde prijs in ontvangst mocht nemen. Die gun ik hem persoonlijk van harte. Het idee voor de invoering van de ‘eerlijkste wet’ komt, zo vermoed ik, ook bij hem vandaan: een wet die iedere nieuwe wet toetst op het effect op ontwikkelingslanden. Voor dat idee proef ik ook steun bij andere partijen.

Nog enkele highlights uit deze paragraaf: de PvdA wil terug naar 0,7% van ons BNP voor ‘zuivere’ ontwikkelingssamenwerking. Wat ik vooral waardeer is dat ze de rekening voor de opvang van asielzoekers en voor aanpak van het klimaat niet doorsturen naar ontwikkelingslanden. Die uitgaven willen ze uit een andere pot dekken. Best revolutionair. Het zou voor de PvdA een breuk zijn met de achterliggende jaren als ze op dit punt woord houden. Mooi is ook dat de PvdA gezond-kritisch door wil met de inzet van de private sector voor ontwikkeling; geen internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen als window dressing, maar als serieuze praktijk waar op toegezien wordt. Ook de passage over migratie en ontwikkeling mag er zijn: geen ontwikkelingssamenwerking om mensen weg te houden uit Europa, maar wel om hun toekomstkansen elders te vergroten.

Afsluitend: Lastig hoor, een partij beoordelen die goede ideeën heeft, maar de afgelopen vier jaar ook best vuile handen maakte. Net als bij de VVD heb ik bij de PvdA gemengde gevoelens, maar dan vooral over Europa: Is de PvdA realistisch genoeg? Als het daarentegen gaat om klimaatbeleid en ontwikkelingssamenwerking, verdienen hun ideeën zeker een kans.