De combinatie bedrijfsleven en duurzame ontwikkeling mag nog steeds op veel scepsis rekenen. En dat is onterecht, weet ook Marilou van Golstein Brouwers, algemeen directeur van Triodos Investment Management BV. Zij zet zich al jaren in voor het verminderen van de ongelijkheid in de wereld en stond aan de wieg van microkrediet fondsen in Nederland. ‘Hetgeen dat momenteel nog achterloop zijn de financiële aandeelhouders die mikken op korte termijn winsten. Dat botst met bedrijven die een duurzame oplossing hebben of een bijdrage aan een sociaal probleem willen leveren.’

De website van Vice Versa heeft de afgelopen weken volop in het teken gestaan van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s). Zo werd met kritische blik naar het werk van politici en beleidsmakers gekeken en werd de coherentie van het Nederlandse beleid ter discussie gesteld. Politici wezen op hun beurt vaak met een beschuldigende vinger naar de private sector. Er zou te veel worden overgelaten aan ‘de markt’ en verduurzaming van het bedrijfsleven zou aan betere regelgeving onderworpen moeten worden. Marilou van Golstein Brouwers ziet dat net iets anders. ‘De overheid hoeft niet nog meer controle op de markt uit te oefenen, maar moet een rol spelen in het creëren van een gelijk speelveld. Positieve veranderingen moeten juist gestimuleerd worden in plaats van constant negatieve aspecten te willen afstraffen. Door voorlopers in de markt te helpen kan een beweging  ontstaan waarin bedrijven elkaar aansteken mee te varen op de duurzame koers.’

Wat is voor u persoonlijk de waarde van duurzame ontwikkeling?

‘Ik heb altijd al willen bijdragen aan het verminderen van de ongelijkheid in de wereld. Na mijn studie economie heb ik eerst een aantal andere banen gehad waarna ik bij Triodos bank terecht ben gekomen. Bij Triodos bank heb ik gezien dat je met geld en investeringen kunt bijdragen aan positieve ontwikkelingen. Ook heb ik bijgedragen aan het opzetten van fondsen die in ontwikkelingslanden gingen financieren. Hiermee hebben we laten zien dat je op een zakelijke manier heel goed met sociale doelstellingen aan de slag kunt gaan. Ik vind sowieso dat sociale doelstellingen veel meer in het totale verband bekeken moeten worden, zoals nu gedaan is met de SDG’s. De grote doorbraak van de SDG’s vind ik dat het de eerste keer is dat op een holistische manier gekeken is naar problemen in de wereld. Het draagt echt bij aan een groter bewustzijn dat alles in de wereld samenhangt. Zo kan Europa wel armoede in ontwikkelingslanden willen oplossen, maar dat gaat niet zonder ook de klimaatproblemen hier aan te pakken. Hetzelfde geldt voor de ongelijkheid in de wereld. Mensen die bepaalde kansen niet kunnen krijgen in hun eigen land kiezen ervoor die kansen voor zichzelf te creëren in bijvoorbeeld West Europa. Dat probleem stopt dus ook niet bij de grens van ‘fort Europa’, maar dat moeten we met elkaar oplossen. Aan dat bewustzijn leveren de SDG’s een enorme bijdrage.’

‘Bij Triodos bank merken wij dat ook aan het feit dat we nu steeds meer klanten krijgen die bewust op zoek zijn naar duurzame investeringen. Mensen zijn gaan inzien dat het geld dat zij investeren of sparen ook gebruikt kan worden om positieve verandering te realiseren, en niet alleen om een zo hoog mogelijke spaarrente te krijgen. De SDG’s spreken heel veel mensen aan en zijn een grote bron van inspiratie.’

Welke bijdrage kan microfinanciering leveren aan het behalen van de SDG’s?

 ‘Heel concreet kan microfinanciering ervoor zorgen dat mensen meer controle over hun eigen leven krijgen. Niet alleen door middel van kredietleningen, maar ook door spaarmogelijkheden en betaalmogelijkheden. Op het moment dat personen beter toegang krijgen tot betaalmogelijkheden scheelt dat enorm veel tijd. Waar vrouwen eerst een dag moesten lopen naar een bank, kunnen wij het mogelijk maken dat zij betalingen nu via de mobiele telefoon doen. In dat geval draagt het dus bij aan het verbeteren van de positie van vrouwen. Ook levert microfinanciering een indirecte bijdragen aan andere SDG’s. Dit komt bijvoorbeeld tot uiting op het gebied van duurzame energie. Als een microfinanciële instelling een lening verstrekt aan een bedrijf dat zonnepanelen levert, zorgt dat indirect voor toegang tot schone energie. Microfinanciering kan dus raken aan een aantal doelen.’

‘Naast de specifieke financiële diensten, heeft Triodos ook oog voor andere doelstellingen. Zo ondersteunen we de verduurzaming van de bedrijfsvoering door microfinancieringsinstellingen advies te geven over kredietverlening. Onze fondsen zijn indirect verantwoordelijk voor de financiering van bedrijven in ontwikkelingslanden. Het is daarom ook onze verantwoordelijkheid om te onderzoeken wat het effect van ons werk is op bijvoorbeeld het milieu of de werkomstandigheden daar.’

‘Echter blijft financiële dienstverlening onder aan de streep wel een middel en niet de uiteindelijke oplossing. Het is een voorwaarde om andere doelen te bereiken. Naast geld is echter meer nodig, zoals technologie en kennis. Door financiële dienstverlening te combineren met andere diensten kunnen structurele veranderingen plaatsvinden. Dit zie je bijvoorbeeld bij het werk van PharmAccess in Afrika. Zij werken zowel aan het verbeteren van klinieken die gezondheidszorg aanbieden en tegelijkertijd regelen zij ook verzekeringen voor de mensen. Een interessante ontwikkeling die kansen biedt voor de toekomst.’

Hoe worden de financiële instellingen waar jullie mee werken geselecteerd? 

‘We kijken ten eerste naar de intentie en de missie van de instellingen zelf. Dat wil zeggen, of  het management sociale doelstellingen echt voorop heeft staan. De reden dat we dat heel expliciet beoordelen is dat op een bepaald moment microfinanciering werd gezien als een makkelijke manier om geld te verdienen. Er kwamen toen een aantal instellingen die heel erg gefocust waren op snelle groei en zo hoog mogelijke marges. In veel gevallen is dat ten koste gegaan van de mensen. Zij kregen teveel krediet en te hoge schulden die ze niet terug konden betalen. Daarom wordt het hele proces goed in de gaten gehouden zodat we kunnen checken dat instellingen niet te veel kredieten verstrekken. Microfinanciering moet wel een waarde toevoegen aan het leven van de mensen.’

Waar liggen de grootste uitdaging voor het verwezenlijken van de  SDG’s?

‘Het is heel belangrijk om de krachten te bundelen. Een groot deel van de SDG’s kan alleen gehaald worden door middel van partnerships. Dit wordt ook als zodanig erkend in SDG 17. Uiteindelijk moet het in een soort vijfhoek gebeuren, in Nederland wordt ook wel over de Dutch Diamond gesproken. Dat is de vijfhoek van overheid, bedrijven, kennis instellingen, financiële instellingen en NGO’s.’

‘De grootste uitdaging ligt momenteel niet bij bedrijven zelf maar bij de financiële aandeelhouders die blijven mikken op korte termijn winsten. Het is daarmee voor het bedrijfsleven lastig om zich anders op te stellen. Dat wil zeggen met een lange termijn visie die gepaard gaat met duurzame doelstellingen. De overheid kan hierin een rol spelen door koplopers op het gebied van verduurzaming de kans te geven voorop te blijven lopen en ze niet te laten afstraffen door de trend op de financiële markt. In die zin lost de markt ook niet alles op. In het algemeen is er nu nog steeds een gat tussen wat investeerders soms denken en willen versus wat de bedrijven zelf willen. De overheid zou op dat vlak in mijn ogen meer een faciliterende rol kunnen spelen. Wel ben ik er van overtuigd dat de veranderingen die nodig zijn alleen voor elkaar gekregen worden als bedrijven de eerste stappen zetten. Tegenwoordig zie je vaak dat politici zich laten leiden door korte termijn gevoelskwesties in plaats van zich bezig te houden met lange termijn beleid. Het is dus maar de vraag of de politiek een wezenlijke bijdrage kan leveren aan duurzame ontwikkeling. Daarentegen is er wel degelijk iets positiefs aan de gang binnen het bedrijfsleven.’

‘Daarnaast is het belangrijk om als mens coherent in het leven te staan. Ik zie nu nog te vaak dat de persoonlijke principes van politici of managers niet aansluiten bij de keuzes die zij maken bij hun werk, dat kan echt niet meer.’