FOTO: World Humanitarian Summit

Tijdens de slotconferentie van de Wereld Humanitaire Top spreken de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan en Secretaris-Generaal Ban Ki-moon van de Verenigde Naties hun ongenoegen uit over de afwezigheid van grote leiders op de top. Ze benadrukken de verantwoordelijkheid die iedereen moet nemen. Toch is de toon positief: over de samenwerkingen die gaan komen en de vele plannen die gesmeed zijn. Het was een unieke gebeurtenis. Alleen het EU-verdrag zorgt ineens nog voor een Turks wolkje aan de verder blauwe VN-hemel.

‘We kunnen onze ogen niet sluiten voor crises’, begint president Recep Tayyip Erdoğan zijn slottoespraak op de laatste persconferentie van de Wereld Humanitaire Top in Istanboel. ‘Er gaan onnodig mensenlevens verloren, en dat komt niet door een tekort aan hulpmiddelen maar door een tekort aan menselijke capabiliteit.’ Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-moon sluit zich daar bij aan: ‘Het gaat niet zo zeer om hulpmiddelen en geld, het gaat om politieke wil om hier iets aan te doen.’ De boodschap moge duidelijk zijn.

Beide heren betreuren de afwezigheid van leiders van de G7. Behalve president Angela Merkel van Duitsland was er niemand van de zes andere grote leiders. Ban benadrukt dat hun afwezigheid zeker geen excuus kan zijn om niet mee te werken aan oplossingen voor een beter humanitair systeem en hoopt dat zij wel hun verantwoordelijkheid nemen.

Unieke gebeurtenis

Verder is de toon positief. Er waren 173 landen present, met negenduizend deelnemers. In totaal hebben meer dan tienduizend mensen de top bijgewoond. ‘De top geeft veel mogelijkheden om verder uit te werken. De afloop van de top betekent niet dat onze verantwoordelijkheid stopt, sterker nog, deze is alleen maar groter geworden’, verkondigt Erdoğan. Hij hoopt dat de resultaten van deze top succesvol zullen zijn en dat de weg voor betere humanitaire actie nu geplaveid is.

Ban is trots op wat er bereikt is, hij voelde de positieve energie van alle mensen die hier bij elkaar waren om mee te werken aan een beter humanitair systeem. Het was een unieke gebeurtenis. Maar hij benadrukt ook dat het hier niet stopt. ‘En nu, actie! Vooruitkijken, monitoring van wat hier gebeurd is en vervolgens verder omzetten naar concrete acties. Ik hoop dat na deze Top staten zich meer betrokken voelen.’ Ook wil hij het niet bij deze Top laten, een vervolg is zeker niet uitgesloten.

FOTO: World Humanitarian Summit

Verantwoordelijkheid nemen

Erdoğan licht toe dat de Verenigde Naties de opvolging van hier gemaakte afspraken coördineert, maar dat Turkije zelf veel gaat doen. En sowieso al veel zelf doet, met name voor vluchtelingen uit Syrië. Hij onderstreept dat de grote, rijke landen voorop moeten lopen in het bieden van hulp aan de meest kwetsbare landen. Dat gebeurt nu nog te weinig.

De Turkse president benadrukt vervolgens dat niet alleen grote landen en leiders verantwoordelijkheid moeten nemen, maar ook andere partijen. Heel verrassend noemt hij dan de verantwoordelijkheid die de pers heeft in goede, eerlijke verslaglegging. Een opvallende uitspraak gezien de recente gebeurtenissen met journalisten die opgepakt werden in Turkije.

EU-verdrag

Tot zover over de Top. De sfeer op de conferentie slaat om als een Turkse journaliste doorvraagt over deze verantwoordelijkheid voor de pers en over de afspraken voor het EU-verdrag waaraan Turkije nog niet voldoet. Erdoğan reageert kortaf dat deze Top niet over dat verdrag gaat, maar dat hij toevallig in een sessie zat met de Duitse president en toen daarover gesproken heeft. Er is een aantal condities waaraan Turkije niet gaat voldoen, want het is onzin dat zij dat moet. Er zijn andere landen waarvan de inwoners bijvoorbeeld wel visumvrij kunnen reizen door Europa, en die voldoen ook niet aan allerlei criteria.

Dit levert een hoop vragen op aan de Turkse kant. Het onderwerp ligt gevoelig, de president gaat steeds norser praten en minder vriendelijk kijken. Hij maakt duidelijk dat de onderhandelingen nog bezig zijn en als ze er niet uitkomen komt er geen verdrag. Punt.

Over politieke wil, goede samenwerking en verantwoordelijkheid gesproken. Turkije was al een omstreden gastland voor het organiseren van deze top. Deze uitspraken verrassen eigenlijk niet heel erg, in dat opzicht.