VERSLAG – Donderdag 12 november organiseerden Vice Versa en Lokaalmondiaal in het kader van het Women, Peace and Security project van Oxfam Novib een symposium. Het was de afsluiting van de Masterclass Storytelling: zestien deelnemers waren uitgedaagd om binnen twee maanden een campagne te ontwikkelen over vrouwen in conflictgebieden. De intieme sfeer in het Huis in Utrecht bleek de perfecte plek voor de prikkelende ideeën en discussies over de toegevoegde waarde van storytelling in het agenderen van de rollen van vrouwen in vrede en veiligheid.

Marc Broere, hoofdredacteur Vice Versa, heet het publiek welkom in de theaterzaal. Zijn pleidooi voor het creëren van ruimte voor de verhalenverteller binnen ontwikkelingsorganisaties krijgt veel bijval. De diepgang in een persoonlijk verhaal schetst soms heel krachtig juist het grotere verhaal, zoals hij zelf ondervond in de Filipijnen. De strijd om land tussen de lokale bevolking en grootgrondbezitters kwam toen internationaal onder de aandacht, waardoor het grotere mondiale issue, namelijk landgrabbing, ook werd geagendeerd. Zonder dat persoonlijker verhaal was dat niet op zo’n grote schaal mogelijk geweest.

Het agenderen van de posities van vrouwen in conflictgebieden

Storytelling, dus het vertellen van het persoonlijke of lokale verhaal als afspiegeling van een groter probleem, gebruiken als effectief wapen; hoe waren de deelnemers van de Masterclass daarin geslaagd? Host Jelte Sondij nodigt de groepjes één voor één uit om over hun campagnes te vertellen. Belangrijk was dat de rollen van vrouwen in conflictgebieden werden belicht. Zoals project manager Elleke van Uhm introduceert: ‘Sinds de resolutie 1325 in het jaar 2000 werd aangenomen door de VN Veiligheidsraad is er nog weinig verbetering gekomen in de positie van vrouwen in conflictgebieden. Ze worden nog steeds nauwelijks betrokken bij vrede en veiligheidsoperaties. Storytelling kan een goed middel zijn om dat te agenderen. De deelnemers hebben tijdens de vier trainingsdagen inhoudelijk veel geleerd over dit thema en praktisch de skills opgedaan om een sterke campagne te ontwikkelen. Die campagnes zijn in zes weken voorbereid en gelijk gelanceerd. En ik ben nu al heel trots op de resultaten!’

Voor we gaan luisteren naar de eerste twee groepen, spreekt Laila Ait Baali van WO=MEN over haar visie op het Nederlands actieplan om resolutie 1325 te kunnen implementeren. ‘Vrouwen’, begon ze, ‘zijn agents of change, niet alleen slachtoffers. Ze horen bij alle facetten van vrede en veiligheid betrokken te worden. Alleen dan kan duurzame vrede worden gerealiseerd. En we zijn er nog lang niet.’ Ze vertelt over haar ervaringen van de implementatie van dit actieplan in Syrië en Mali. ‘Vrouwen in Mali worden meer dan ooit betrokken bij het maken van een vredesakkoord; uit Syrië kwam echter een bedroevend rapport: beide partijen gebruiken seksueel geweld tegen vrouwen om de tegenstander psychisch uit te schakelen. Ondanks deze gruwelijkheden zijn er dappere vrouwen, verenigd in het Syrian Women’s Forum for Peace, die eisen te worden gehoord aan de onderhandelingstafel. Ik was geschokt toen ik in reactie daarop een Nederlandse politicus hoorde zeggen dat vrouwen in Syrië helemaal niet betrokken moesten worden bij de vredesonderhandelingen. Campagnes zoals deze zijn dus essentieel om die politici te laten luisteren.’

Idealis

De groep ‘Idealis,’ bestaande uit Brigitte Borm, Remi Goossens, Diana Minnaert, en Fritzi Reijerman, presenteert hun campagne als eerste. Hun thema was wapenhandel, en de heftige impact die het vooral heeft op vrouwen. De deelnemers vonden het onvoorstelbaar dat er in Nederland zoveel verzekeringsmaatschappijen investeren in wapenhandel. Een ‘eerlijke’ verzekeraar bestond eigenlijk niet. Tijd voor verandering! In december willen ze ‘Idealis’ lanceren als een eerlijk alternatief voor de huidige verzekeraars met hun controversiële investeringsbeleid.

Het panel bestaande uit Siebe Anbeek, storyteller van Hivos, en Berit Soolsma, campaigner bij Greenpeace, is enthousiast over de positieve vibe en de professionele beeldvorming, maar merkt ook op dat het persoonlijke verhaal nog sterker naar voren zou kunnen komen in de campagne. En, geeft het publiek aan, bij Idealis werd de rol van vrouwen niet extra geagendeerd. Als ze ook nog meer aandacht zouden besteden aan het handelingsperspectief voor hun doelgroep, zou de campagne nog effectiever kunnen worden.

#women of syria

De tweede presentatie is van ‘#women of syria’. De groep, bestaande uit Elisa Asscheman, Sanne de Boer, Wennie Waeij en Eline Wijnen, wil met persoonlijke verhalen en illustraties aandacht genereren voor de werkelijke huidige situatie van de dagelijkse levens van vrouwen in Syrië. De verhalen verzamelden ze via het Syrian Women Network en verpakken ze in bondige, toegankelijke stukjes met prachtige illustraties om zo het bredere Nederlandse publiek, en daarbij ook de non-usual suspects, te kunnen bereiken.

Jacco Vlastuin, campaigner bij Oxfam Novib, geeft zijn feedback vanuit het panel. ‘Ik vond het steengoede verhalen die ik echt voelde in mijn onderbuik, een goed teken. De non-usual suspects bereiken willen we allemaal, maar dat lukt bijna niemand. Jullie content is heel sterk, maar moet eerst gepopulariseerd worden. Het is daarbij belangrijk je te houden aan de regels van de media die je gebruikt.’ Leila Jaffar, intercultureel communicatiedeskundige en het tweede panellid van deze ronde, voegt toe dat het goed is om de vrouw niet alleen als slachtoffer neer te zetten. ‘Daarnaast,’ zegt ze, ‘slaagt #women of syria in het genereren van empathie en bewustwording, maar wat komt er daarna? Vlastuin bevestigt: ‘Alleen informeren is niet genoeg. Er moet iets uit voort komen.’

Best Foodies Forever

Na de lunch gingen we verder met de derde en vierde presentatie. De derde campagne richtte zich op landgrabbing, en het grotere effect op vrouwen. Margot Bolwerk, Fenna Flietstra, en Emma Vogt bedachten dat ze het simpel en positief wilden houden om het complexe vraagstuk behapbaar te maken. Het doel was om bewustzijn te creëren: veel mensen hadden er nog niet eerder van gehoord maar als ze het uitgelegd kregen, wilde 86 procent van de mensen dat het stopte, volgens een onderzoek van NCDO.

Hun ‘Best Foodies Forever’ campagne moest dus bewustwording creeren. Het verhaal van Eva uit Mozambique zou daarvoor het beste kunnen zorgen. Soolsma schuift aan als panellid: ‘De campagne is sterk omdat het toegankelijk en positief is: het is makkelijk om je aan te sluiten. Maar er mag nog wel meer overtuiging uit spreken. Dit is een eerste stap naar de oplossing van het probleem.’

Verscheurd

De vierde groep, bestaande uit Alexander de Geus, Imke van Schaaijk, Silke Spierings en Yvette Zeelenberg, hadden een concreter handelingsperspectief: door hun petitie aan te bieden aan Ban Ki-moon willen ze direct impact hebben op het beleid van de VN over seksueel misbruik door VN soldaten in vredesmissies. De zeer krachtige beeldtaal van hun campagne ‘Verscheurd’ moest mensen overtuigen de petitie te tekenen.

En met succes: het panel was onder de indruk. Jaffar: ‘Het beeld is erg krachtig en met het woord ‘verscheurd’ kun je eindeloos variëren. Het is ook goed dat jullie zo’n duidelijk einddoel hebben in jullie campagne.’ Vlastuin: ‘Het complexe verhaal – wie is er nu schuldig? – had nog sterker gemaakt kunnen worden door de lokale perspectieven beter uit te lichten. En het is een gemiste kans dat jullie niet geclaimd hebben dat door jullie campagne Ban Ki-moon afgelopen week aangaf maatregelen te willen nemen.’ De zaal gniffelt mee met de groep.

Art is the lie that enables us to realise the truth.

Voordat de campagnes en de voor- en nadelen van storytelling met het gehele panel worden besproken vertelt Saskia Stolz, eigenaar van Sazza en Power of Art House, over nieuwe vormen van campagne voeren waarbij persoonlijke verhalen vaak centraal staan. Ze laat zien hoe haar #movingpeople campagne duizenden heeft bereikt en hoe kunst in de publieke ruimte mensen kan ontluisteren en kan prikkelen.

Een kort, inspirerend intermezzo dat energie gaf voor het laatste onderdeel: het slotdebat met het voltallige panel. De discussie gaat van start met een korte toelichting van de type frameworks die campagne-ontwikkelaars gebruiken om hun boodschap over te brengen. Zo is het slim om een duidelijk winnaar en schurk tegenover elkaar te zetten. Soolsma: ‘Houd het verhaal simpel en duidelijk zodat mensen zich makkelijk kunnen identificeren. Ze moeten meteen doorhebben: zo zit het en hierom is het belangrijk.’ Jaffar en Anbeek merken wel op dat niet alle onderwerpen zich voor dat framework lenen. Het gevaar zou zijn dat die de complexiteit teniet wordt gedaan.

De discussie verplaatst zich dan naar het verschil tussen een campaigner en een storyteller. Volgens Vlastuin moet een campaigner er altijd voor zorgen dat mensen zich onderdeel voelen van de oplossing. Dat werkt makkelijker als er wordt toegespitst op een specifieke doelgroep. De uitdaging voor een storyteller, volgens Anbeek, is juist om iedereen te bereiken.

‘Maar wordt iedereen wel bereikt?’, vraagt Sondij zich af. Nederland is steeds diverser geworden. Is dat terug te zien in de campagnes? ‘Te weinig nog,’ vindt Jaffar. Haar werk richt zich juist op die verschillen in communicatie, en qua campagnes kan daar nog veel in gewonnen worden. Misschien kan hiervoor een oplossing worden geboden door als organisaties meer op de achtergrond te treden: laat je supporters, je helden aan het woord, maar lever daardoor wel wat controle in. Volgens Anbeek is dit de toekomst van de ontwikkelingssamenwerkingssector. Ook Soolsma ziet daar wel wat in: ‘We moeten als Greenpeace minder zichtbaar worden; onze verhalen daarentegen moeten meer naar voren komen. En die moeten te alle tijden waar zijn.’

Broeres uitdaging

De dag loopt op zijn einde. Het slotdebat biedt ruim stof tot nadenken. Broere wil nog aanstippen dat hij onder de indruk is van wat de campagneteams bereikt hebben met zulke kleine budgetten van 1.000 euro. ‘Als je dat vergelijkt met het resultaat van de tonnen die grotere organisaties soms gebruiken voor hun campagnes…’

Zijn uitdaging voor de sector is dan ook dat organisaties 25.000 euro per jaar wegzetten om 25 campagne teams als deze te faciliteren. ‘Een veel betere manier van draagvlakverbreding want je betrekt de donateur heel direct bij het probleem én de oplossing.’ Hij zal het voorleggen aan Partos, de branchevereniging.