OPINIE – Alle landen hebben al toegezegd de nieuwe ontwikkelingsdoelen te zullen steunen. Ralf Bodelier legt uit waarom zich dan toch zoveel wereldleiders dit weekend in New York hebben verzameld.

Nooit eerder in de 70-jarige geschiedenis van de VN troffen zoveel wereldleiders elkaar als dit weekend, tijdens het verjaardagsfeestje dat de volkerenorganisatie viert. Nooit eerder ook waren zoveel mensen op de been om New York veilig te maken voor al deze staatshoofden, waaronder presidenten als Poetin (Rusland), Modi (India), Rohani (Iran) en de paus. Nederland wordt bij de feestelijkheden vertegenwoordigd door koning Willem-Alexander en koningin Maxima, premier Rutte, de  drie premiers van de Carabische gebiedsdelen en de ministers Koenders en Ploumen.

Al dagenlang zijn de toegangswegen tot het VN-gebouw afgezet. Vandaag gaan ook de grote Eerste en Tweede Avenue op slot. Want de verjaardag wordt gevierd met wat een van de topmomenten van de VN moet worden: de ondertekening van de nieuwe ontwikkelingsdoelen, de ‘Sustainable Development Goals’, een pakket van 17 doelen en 169 subdoelen die in 2030 de wereld een heel stuk rijker, veiliger en milieuvriendelijk moet maken. Nederland heeft nog geen goede vertaling voor de ‘SDG’s’ gevonden. Worden het de ‘Duurzame Ontwikkelingsdoelen’, de ‘Duurzaamheidsdoelen’ of de Werelddoelen? Ook heeft niemand in Nederland nog de moeite genomen om de het enorme pakket aan doelen te vertalen. Paste het hele pakket Millenniumdoelen op één A4tje, voor de duurzame doelen heb je 14 blaadjes nodig. De enorme omvang van het pakket heeft zowel een voordeel als een nadeel: voordeel is dat in een keer de hele wereld op de schop wordt genomen, van ‘het bevorderen van duurzaam toerisme’ tot het ‘beëindigen van de honger’. Nadeel is dat wanneer je zoveel wilt, er misschien wel helemaal niets zal gebeuren.

Dat de top een succes zal worden, is nu al bekend. Alle landen hebben inmiddels toegezegd dat ze de SDG’s zullen steunen. De handtekening van vandaag is niet meer dan een symbolische handeling. Je vraagt je dan ook af waarom al die wereldleiders en hun escortes naar New York komen. En je vraagt je af waarom cynische leiders als Poetin hun handtekening zetten onder een document waar het idealisme vanaf spat.

Het antwoord op de eerste vraag ligt voor de hand. De bijeenkomst is een ideaal moment om elkaar weer eens te spreken en lopende zaken aan de orde te stellen. Zo zullen Obama en Poetin na twee jaar vol conflicten weer met elkaar praten en dan zal het ongetwijfeld gaan over de Russische inmenging in Oekraïne en Syrië en de sancties die de Amerikanen vervolgens invoerden.

Dat alle landen hun handtekening onder de SDG’s zullen zetten, is van een andere orde. Met deze handtekeningen tonen ze hun goede wil, terwijl het hen tot niets verplicht. Geen enkel land zal erop worden afgerekend wanneer niet iedereen in 2030 een ziektekostenverzekering heeft of wanneer het aantal verkeersongevallen voor 2020 niet is gehalveerd.

Het is voer voor cynici die zullen betogen dat de SDG’s om die reden al op voorhand zijn mislukt. Wat je heb je immers aan de doelstelling om een volledig einde te maken aan de verzuring van de oceanen of de extreme armoede, wanneer er geen enkele verplichting aan vastzit?

Dat was bij de voorganger, de Millenniumdoelen (MDG’s), evenmin het geval. Ook de acht doelen en 18 subdoelen uit 2000 waren niet verplichtend. Toch zijn er wonderen mee verricht, met name in het terugdringen van kinder- en moedersterfte en ziekten als aids, TBC en malaria. Het geheim van de MDG’s was dat landen en ngo’s zelf een aantal doelen gingen kiezen om die vervolgens ook prioriteit te geven. Wie er de 18 subdoelen uit 2000 nog eens op na slaat, ziet meteen dat er uiteindelijk niet meer dan tien ook daadwerkelijk werden nagestreefd.

Iets vergelijkbaars zal ook gebeuren met de nieuwe SDG’s. Het pakket is een enorme grabbelton waar instellingen als het IMF of de Wereldbank, elk land en elke NGO hun eigen keuze in zullen maken. Zo blijft Nederland inzetten op thema’s als ‘water en sanitatie’, ‘voedselzekerheid’, ‘reproductieve rechten’ en ‘veiligheid en vrede’, al lijkt minister Ploumen vooral te gaan voor meer en betere belastingheffing in ontwikkelingslanden. Ook in arme landen wonen rijke mensen, en zij kunnen veel meer bijdragen dan ze nu doen. Daarom is Nederland nu bezig met het opleiden van belastinginspecteurs in Afrikaanse landen. Daarnaast lijkt de minister zich in te zetten voor het aanpakken van ‘belastingontwijkers’ onder multinationale bedrijven, die jaarlijks rond de 100 miljard dollar aan belastinggeld wegsluizen uit de ontwikkelingslanden waar ze werken.

Het is deze inzet van ngo’s, landen en multilaterale instellingen waar het de komende jaren op aan zal komen. Wat van hun gading vinden zij in de grote grabbelton van de SDG’s en hoe gaan ze proberen deze doelen handen en voeten te geven? Dát zijn de vragen waar het uiteindelijk om draait, tijdens deze immense bijeenkomst in New York.