VERSLAG – Nederland gaat inzetten op stevige monitoring op de implementatie en uitvoering van de Sustainable Development Goals (SDG’s), in zowel het Nederlandse beleid als tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de EU. Dit zei minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking gisteren tijdens het algemeen overleg over de VN-top inzake de Post-2015 ontwikkelingsagenda.

De minister zegt ontevreden te zijn over de huidige afspraken rondom monitoring en zal hierop inzetten: ‘Een stevige opvolging vinden wij nodig, nu is het nog wat vrijblijvend.’ Bijna alle aanwezige woordvoerders hebben vragen over dit onderwerp: hoe wordt er gemonitord? Hoe meten we voortgang? Wat is de huidige stand van zaken?

Hier zijn nog geen concrete antwoorden op, maar de minister belooft dat er in juni 2016 een kamerbrief komt waarin concreet staat wat Nederland hierin gaat betekenen. Zij geeft ook aan dat ze hier tijdens het EU voorzitterschap zeker iets mee wil doen: er komen een aantal events en er wordt ook daar duidelijk ingezet op stevige monitoring.

Naast monitoring geeft minister Ploumen aan dat zij wil inzoomen op het wegnemen van ongelijkheid en uitsluiting van bepaalde groepen, zoals homoseksuelen of mensen met een handicap. Roelof van Laar (PvdA) is over deze laatste groep ook heel bezorgd: ‘Dit is een groep die achterop raakt, dit zou eigenlijk in alle doelstellingen terug moeten komen.’ Hij vraagt de minister om extra aandacht voor mensen met een beperking, waarop minister Ploumen toezegt te komen met een brief waarin zij daarop inzoomt. Van Laar neemt hier echter geen genoegen mee en vraagt de minister hierop aan te dringen tijdens de komende VN-top. ‘Het dreigt een ondergeschoven kindje te worden’, aldus Van Laar.

Andere focuspunten zijn meisjes en jongeren. Joost Taverne (VVD) vraagt zich af of deze focus wel concreet genoeg is, en merkt op dat dit zaken zijn die nu al aangepakt worden. Minister Ploumen verduidelijkt: ‘Het zijn juist concrete programma’s die bijdragen aan deze focuspunten.’ En het zijn inderdaad zaken die nu ook al aangepakt worden, maar de aanpakt wordt verbeterd: ‘Aan de hand van SDG’s zijn bestaande programma’s bekeken, of ze scherper kunnen.’

SDG’s geen eindpunt

‘We zijn heel blij met het behalen van de MDG’s, maar we zijn er nog niet. De SDG’s zijn van andere aard en karakter. Het is de volgende fase: de bredere vraagstukken van de wereld’, zo begint minister Ploumen haar verhaal. ‘De SDG’s zijn niet het eindpunt.’ Nederland blijft voorvechter voor vrouwenrechten, en blijft investeren in vrede en veiligheid: ‘Dit is een meerjarig commitment’, aldus minister Ploumen.

Van Laar vraagt daarop aandacht voor de Syrië-crisis en het vluchtelingenprobleem. De successen van de MDG’s en de investeringen in vrede en veiligheid konden deze crises niet voorkomen. Volgens Van Laar is het een keuze om niet meer te financieren, en zou het ‘gat’ van 4,7 miljard zo te dichten zijn. Minister Ploumen geeft aan dat Nederland inzet op nieuwe manieren van noodhulp, niet alleen meer op geld. Maar zij gaat zeker aandacht vragen voor deze problemen. Nederland draagt financieel al een flinke steen bij, geeft ze aan, dus staat in een goede positie om dit aan te kaarten.

Het vluchtelingenprobleem wordt ook door Taverne aangekaart: hoe komt dit terug in de SDG’s? Minister Ploumen vindt het ‘jammer dat er geen expliciete verwijzing is naar vluchtelingen en migratie in de SDG’s’. Maar er wordt aan gewerkt, geeft ze aan. ‘Ook al staat het niet in de SDG’s, het staat toch hoog op de agenda. En er is al budget voor vrijgemaakt.’

Beleidscoherentie

Taverne uit zich verder kritisch over beleidscoherentie: ‘Hoe voorkom je dat de SDG’s een knellend pact wordt waardoor andere zaken niet meer aangepakt kunnen worden?’ Ook Van Laar en Agnes Mulder (CDA) willen van de minister horen hoe beleidscoherentie er concreet uit gaat zien. Concrete antwoorden heeft minister Ploumen hier nog niet op. Ze herinnert er ook aan dat de doelen eerst nog officieel goedgekeurd moeten worden. Maar ze zegt toe dat er een kamerbrief komt die specifiek in zal gaan op beleidscoherentie. Eén punt hieruit geeft ze vast prijs: samen met minister Schippers van  Volksgezondheid, Welzijn en Sport wil ze zich sterk maken voor wereldwijde toegang tot medicijnen. Van Laar benadrukt nog dat er vooral ook gekeken moet worden naar beleid wat niet coherent is, en dat dát dan veranderd moet worden.

Een struikelblok voor beleidscoherentie is belasting: Eric Smaling (SP) uit zijn zorgen over het belastingvraagstuk, met bijvoorbeeld de belastingontwijking die gebeurt bínnen Nederland. Hoe coherent kan het beleid dan zijn? Minister Ploumen geeft aan dat Nederland hierin al goed is opgeschoten, maar we zijn er nog niet. Nederland is bijvoorbeeld de enige speler die belastingverdragen met ontwikkelingslanden herziet. Het Nederlandse beleid ondersteunt het opzetten van belastingsystemen in ontwikkelingslanden. ‘De systemen daar zijn vaak heel belastend voor de armen. Hier willen we een einde aan maken.’ Over hoe dit concreet gaat gebeuren vraagt minister Ploumen meer tijd, ze gaat zich hier in verdiepen.

Met de SDG’s wordt ook meer ingezet op de private sector. Agnes Mulder (CDA) wil daarover weten hoe het zit met wisselkoersrisico’s. Minister Ploumen komt ook hier graag later in een kamerbrief op terug.

Tijdens dit overleg deed de minister een aantal beloftes voor Kamerbrieven waarin zij op zaken terugkomt wanneer deze nader onderzocht zijn. Ook zal ze zaken agenderen tijdens de VN-top, zoals het belang van beleidscoherentie, goede monitoring en aandacht voor achtergestelde groepen. In het voorjaar zal er een rapportage over beleidscoherentie worden gepresenteerd.