BLOG – In zijn vijfde blog vanaf de Financing for Development conferentie in Addis Abeba beschrijft Reinier van Hoffen de voelbare frustraties van delegatieleden op de conferentie door moeizame onderhandelingen over belasting. De OECD en de G77 komen na lang onderhandelen toch tot een akkoord, maar niet iedereen oogt hier tevreden mee.

Er is een deal! De Addis Ababa Agenda for Action is een feit. Na dagen van beraadslagingen leek het vanavond erop of eronder. Het hing al een tijdje in de lucht dat de onderhandelingen niet lekker liepen. Een lid van de Franse delegatie waarmee ik het hotel deelde gaf op een ochtend blijk van zijn frustratie: de G77 leek dwars te liggen en aan te willen koersen op een multilateraal orgaan van toezicht op belastingen. Dit zou het huidige comité van experts bij de VN moeten vervangen. En de jongens en meiden van de civil society waren ook al niet constructief. ‘Wij hebben er ons best voor gedaan om hen een plaats aan tafel zouden te geven, en nu keren ze zich massaal tegen ons!’ Was dat ook niet het idee van civil society: countervailing power? Dat betekent op z’n tijd dat je wat tegenkracht kan voelen.

Deadlock

Ik zou vanavond naar een sessie gaan met de paradoxale titel: “Advancing the Monterrey Consensus: CSO recommendations for the Addis Ababa Accord and the future of Financing for Development”. De toegestroomde belangstellenden kregen echter te horen dat alle panelleden nog niet beschikbaar waren omdat er een deadlock leek te zijn tussen de OECD landen en de G77. De zo gewilde tax body ging er niet komen.

In plaats van de paneldiscussie werd er een persconferentie belegd terwijl in de grote zaal de onderhandelingen verder gingen. Met mijn delegatiepas had ik daar bij kunnen zijn, maar ik besloot eens even de sfeer te proeven in de wandelgangen. Ik trof een clubje zeer verontwaardigde civil society mensen die het in elk geval heel erg met elkaar eens waren dat wat daarbinnen gebeurde niet door de beugel kon: ‘Deze conferentie had het keerpunt moeten worden. Vanaf Monterrey zijn we al bezig om een internationaal belastingsregime nu eindelijk eens geregeld te krijgen.’ De inzet vanuit civil society en de G77 was om het huidige comité van experts van de VN, waarbij de ontwikkelingslanden ook een stem aan tafel hebben, te vervangen door een nieuw intergouvernmenteel VN orgaan. Daarmee zou het in plaats van het huidige technische karakter een politiek karakter krijgen. Ik probeerde nog zo hier en daar een tegengeluid te laten horen: weet je wel zeker dat je nog een extra VN organisatie wil? Je wil toch ook resultaat zien? Ik werd meteen met argusogen bekeken: jij bent toch niet ook tegen ons?

Belasting: toch een akkoord

Uiteindelijk kwam het verlossende woord. Er was toch een akkoord. Het comité van experts was aangekleed met allerlei extra verantwoordelijkheden en bevoegdheden. De deuren van de zaal gingen open en het gonsde van de opluchting. Ik vroeg een Aziatisch delegatielid of hij blij was met de deal. ‘De Europeanen zijn blij,’ zei hij, ‘de koloniale tijd is nog niet voorbij’, en verder wilde hij er niet veel woorden aan vuil maken. De Afrikanen leken gematigd positief. De Nederlandse delegatie was redelijk tevreden. ‘Tel je zegeningen’, zei Christiaan Rebergen (Directoraat-Generaal Internationale Samenwerking bij het ministerie van Buitenlandse Zaken). ‘Er worden al goede stappen gezet en het comité van experts wordt versterkt en die veranderingen gaan er echt wel komen.’

Minsiter Ploumen had eerder vandaag ook laten zien dat Nederland concrete stappen wil zetten door samen met de VS, de EU, UK, Duitsland en Ethiopië het Addis Tax Initiatief op te richten. Daarmee werd het International Tax Compact (ITC) vormgegeven. Het ITC is een samenwerkingsverband waarmee aan de ene kant ontwikkelingslanden gesteund worden om hun systemen te verbeteren via capaciteitsopbouw, maar aan de andere kant ook zal worden samengewerkt aan transparantie over waar bedrijven belasting betalen, om zo belastingontwijking te voorkomen. Het initiatief voorziet in verdubbeling van technische assistentie bij het doorontwikkelen van belastingheffing met als doel ontwikkeling aan te jagen en beleidscoherentie te bevorderen. Dat laatste refereert ook met name aan het tegengaan van belatingontwijking door Westerse landen met aandacht voor transparancy, efficiency, effectiveness en fairness. Zeker gezien de huidige status van Nederland, die met haar gunstige belastingklimaat zelfs de Starbucks naar Amsterdam heeft gehaald, een dappere stap. Maar ook zal er aandacht zijn voor wealth management in relatie tot het  mineralenbeheer. Voor veel Afrikaanse landen een fikse uitdaging.

Water: Nederlandse belofte

Daarnaast zijn er ook zaken gedaan met de Europese Investeringsbank (EIB) om de Nederlandse ervaring met waterschapsbelasting beschikbaar te stellen binnen het Fonds Duurzaam Water, wat door de EIB verdubbeld zal worden. Onder leiding van delegatielid en themadeskundige Water en Sanitatie Dick van Ginhoven was een goed panel samengesteld, waarin dijkgraaf Gerhard Doornbos het verhaal uit de doeken deed van waterschappen als Nederlands oudste democratisch orgaan, onafhankelijk van andere overheden. Met een bevoegdheid om waterschapsbelastingen te innen, maar ook met de mogelijkheid om leningen te kunnen afsluiten bij de door de waterschappen opgerichte Nederlandse Waterschapsbank (NWB). Deze bank heeft door haar publieke shareholders (vertegenwoordigers van alle waterschappen) een zeer hoge waardering en kan daarmee ook goedkoop geld ophalen op de internationale financiële markten.

Er zal een scoping studie worden gedaan in tien landen en Kenia heeft al belangstelling getoond. Landen werden uitgenodigd te participeren in dit initiatief. Er wordt een Trustfund opgericht waarin ook andere geintereseerde donoren, zoals de Wereldbank en Unicef, gaan participeren en daarmee ook een aantrekkelijke partner worden voor lokale kapitaalmarkten. Nederland beloofde met deze extra inspanning tot aan 2030 dertig miljoen mensen van veilig drinkwater te voorzien en vijftig miljoen van goede sanitatie en zo een belangrijke bijdrage te leveren aan het behalen van SDG 6.

Brood: geen honger meer in 2030

Was het Millenniumdoel voor 2015 nog om de honger te halveren, de nieuwe doelstelling is dat honger in 2030 niet meer voorkomt. Dan zou in elk geval het Wereld Voedsel Programma (WFP) met haar taak klaar zijn. Samen met de Food and Agriculture Organization (FAO), UNICEF en UN Environment Programme (UNEP) en een aantal andere partijen werd de gebruikelijke rhetoriek nog maar eens afgestoken in een side-meeting onder leiding van Technical Centre for Agricultural and Rural Cooperation (CTA) uit Wageningen.

Hans Herren vroeg aandacht voor multifunctionele landbouw en een agro-ecologische aanpak. In de bespreking is ook de bijdrage van skills-ontwikkeling door goede vakscholing aan de orde geweest. In een van de andere sessies, georganiseerd door de Ethiopische Agricultural Transformation Agency, werd de noodzaak tot talentontwikkeling voor de landbouw ook benadrukt.

Morgen is de laatste dag en in mijn laatste blog nog aandacht voor klimaat en innovatie.

Reinier van Hoffen is namens EP-Nuffic aanwezig op de Finance for Development conferentie. Hij is als regional liaison officer actief voor innovatie in capaciteitsopbouw in Oostelijk en Zuidelijk Afrika.