BLOG – ‘De dag die je wist dat zou komen is eindelijk hier’ is de veel-getwitterde zin uit het Koningslied. De zin schoot door het hoofd van Remco van der Veen (Cordaid) bij het zien van het nieuws over Nepal.

Van meer rampen weten we dat ze komen, maar toch steken we meestal onze kop in het zand voor deze toekomstige tegenslagen. Want wat niet weet wat niet deert. Voorkomen is beter dan genezen, is een ander gezegde. Toch denken en hopen we met ons allen dat we de dans ontspringen. Wij bedachten dijken, maar sommige mensen nemen bewust het risico op breuklijnen of in overstromingsgebieden te huizen. In gevarenzones zonder dat het huis op risico’s is voorbereidt, voornamelijk omdat het betaalbaar is.

In 1999 begon ik mijn Cordaid Carrière bij de noodhulp afdeling. Net na de aardbeving in Turkije, waar officieel 17 duizend mensen omkwamen. Officieus lieten ruim 37 duizend mensen het leven in het puin 17 augustus, op mijn verjaardag.  Cordaid was zeer actief. In eerste instantie zorgden we voor de opvang van de vele daklozen in tentenkampen, voedsel en water distributie, ambulances voor ziekenvervoer, uitrusten en neerzetten van containerklinieken, scholen herbouwen, revalidatieklinieken opzetten en uitrusten om de vele botbreuken en amputaties te behandelen, de geest herstellen met traumahulp, om mensen het vertrouwen in moeder aarde terug te geven en het weer opbouwen van hele wijken. De laatste stap in alles dat we gedurende twee jaar deden was het trainen van de brandweer. We rustten ze uit met modern materiaal voor search en rescue en leerden ze dit te gebruiken. Ik zie nog regelmatig Turkse reddingsteams voorbij flitsten na rampen in Azië en ik vraag me iedere keer af: zitten ‘mijn’ brandweermannen erbij?

Afhankelijk van hoeveel we met zijn allen geven om Nepal, zullen veel van deze elementen in de hulp weer terugkomen. Net als de ook de altijd terugkerende kritiek op het gebrek aan coördinatie, gebrek aan snelheid, boze mensen uit de diaspora die zich niet betrokken voelen, het teveel aan corruptie of de te expliciete beelden van slachtoffers om u over te halen geld te geven. We zullen niet zien hoeveel mensen we wel helpen, maar vooral het woord geven aan de mensen die nog niet geholpen zijn.

Beter voorbereiden

Ik denk vooral terug aan de groep brandweermannen, die we klaarstoomden voor wat gaat komen. In Turkije zal de volgende aardbeving volgens de specialisten de grote klapper zijn.  Die valt in Istanbul, een stad met ruim 14 miljoen mensen. Een groot deel van de inwoners woont in huizen die niet voldoen aan gestelde veiligheidsnormen en deze zullen instorten als kaartenhuizen. Mijn eigen reflex om altijd op te letten waar de nooduitgangen zitten, en het liefst op de begane grond of de bovenste verdieping te logeren, stamt uit die tijd. Ook Nepal wist wat ging komen alleen niet wanneer. Deze ramp was niet te voorkomen. Men had zich wel beter kunnen voorbereiden met protocollen, water in voorraad, zwaar materieel klaar hebben, wintertenten en ga maar door.

Een andere ramp die stilzwijgend gaande is, kwam deze week ter sprake in onze afdelingsvergadering. Wat kan en wil Cordaid doen met Non Communicable Diseases (NCD) in de landen waar we werken. Ziektes zoals diabetes, kanker, hart- en vaatziekten en longziektes.  Ieder jaar komen ruim 36 miljoen mensen wereldwijd om, waarvan 80% in landen met lage inkomens. De sombere verwachting is dat dit aantal in de lage inkomenslanden richting 2030 met 50% zal stijgen. Het zijn dus zoals velen denken niet alleen welvaartsziektes. We kunnen natuurlijk hard inzetten op preventie, maar dat vinden donoren doorgaans niet sexy. En ‘money talks’.

We staan erbij en kijken ernaar

Behandeling van de meeste ziektes is een vrij kostbare zaak en alleen beschikbaar te maken voor de happy few. Testen en zorgen dat mensen weten wat ze hebben, dat is te organiseren en te integreren in de systemen en programma’s die we doen. Maar gaan we mensen vertellen dat er iets mis met ze is, zonder ze te kunnen behandelen?  Het komt over als het geven van een doodsvonnis, net als de gepakte drugskoeriers in Indonesië, die vervolgens jaren wachten op hun executie. Het is een stille ramp waarvan we weten dat deze de komende jaren nog veel harder op onze daken gaat vallen met de snelle urbanisatie, slechte voedingspatronen, longaandoeningen van vrouwen die bij het koken teveel rook inhaleren. Maar we staan erbij en kijken ernaar.

Weten wat gaat komen en er iets aan doen is makkelijker gezegd als gedaan. We gaan als Cordaid beginnen ons voor te bereiden en hopen dat we onze ‘financiële partners’ kunnen overtuigen dat voorkomen ook sexy. En beter en goedkoper dan redden wat er te redden valt.