INTERVIEW – Closing the Loop is een Nederlands bedrijf dat in Afrika afvaltelefoons verzamelt om ze in Europa te laten recyclen. Goed voor milieu, gezondheid én economie, aldus oprichter Joost de Kluijver. Hij vertelt hoe zijn bedrijf helpt het e-wasteprobleem in Afrikaanse landen aan te pakken.

Elektronisch afval, ofwel e-waste, is een hardnekkig probleem. Elektronische apparaten die niet meer worden gebruikt, moeten zorgvuldig verwerkt of gerecycled worden omdat ze vaak chemische en giftige materialen bevatten. Maar zorgvuldige recycling is niet overal mogelijk. Elektronisch afval dat in ontwikkelingslanden op de vuilnisbelt belandt, wordt door gebrek aan kennis en mogelijkheden niet op een goede manier verwerkt. Het wordt vaak gewoon in de open lucht verbrand, in een poging de kostbare metalen die er in zitten terug te winnen. Dit proces is niet alleen erg inefficiënt, maar bovendien zeer schadelijk voor de gezondheid en het milieu.

Al sinds de jaren ’90 roepen bedrijven dat hier iets aan gedaan moet worden, maar er gebeurt weinig concreets. Joost de Kluijver, oprichter van het Nederlandse bedrijf Closing the Loop, zag door zijn achtergrond in bestuurskunde en zijn interesse voor duurzaamheid een kans om hier wat aan te doen. Hij besloot afvaltelefoons in ontwikkelingslanden op te kopen en deze naar een recyclefabriek te brengen die er de waardevolle stoffen uit kan halen en de afvalstoffen op een veilige manier verwerkt.

Urban mining

Door zijn vorige bedrijf Techreturns kwam De Kluijver in aanraking met hergebruik van mobiele telefoons in Afrika: zijn bedrijf verstuurde gebruikte mobiele telefoons uit Europa naar Afrika voor een tweede leven. ‘Telefoons hebben daar echt een sociale waarde, goed dat ze daar hergebruikt worden’, vertelt hij. ‘Maar als zo’n apparaat daar aan z’n eind komt, wordt het elektronisch afval: chemisch en vervuild. Dat kan daar niet op een veilige manier gerecycled worden, dus wordt het gedumpt, verbrand, komt op plekken terecht waar het niet hoort.’

In Europa kan elektronisch afval wél gerecycled worden, door middel van urban mining, iets waar De Kluijver sterk in gelooft. Dit is een duurzame manier om grondstoffen zoals koper en goud te winnen uit de bestaande afvalberg. Op deze manier wordt het elektronisch afval recyclebaar en vormt het een oplossing voor het tekort aan grondstoffen omdat het de druk op de reguliere grondstoffenwinning (bijvoorbeeld kopermijnen) verlaagt.

Break-even

De Kluijver verkoopt  zijn ingezamelde Afrikaanse afvaltelefoons aan de Belgische recyclingfabriek Umicore die er de bruikbare grondstoffen uit haalt en deze vervolgens weer verkoopt. De recyclewaarde van zo’n afvaltelefoon is 70 eurocent. De Kluijver koopt de telefoons in Afrika op voor gemiddeld 50 eurocent per toestel.

Liever zou hij meer betalen, omdat de volumes dan sneller toenemen. Echter is dat op dit moment niet mogelijk vanuit zijn business case: na aftrek van transport- en vergunningskosten wil hij er immers nog van kunnen leven. In 2013 kocht De Kluijver 80.000 telefoons op, maar dat moeten er in 2015 minstens 300.000 worden. ‘Tot nu toe zijn we vooral bezig geweest met het regelen van vergunningen. Nu we dat op orde hebben, moet de groei van de volumes komen.’ De ondernemer is er van overtuigd dat hij vanaf dit jaar break-even zal draaien.

Ghana

Closing the Loop is zijn eerste grote project rond het opkopen van telefoons gestart in Ghana. In de hoofdstad Accra bevindt zich een grote vuilnisbelt voor elektronisch afval. Deze digital dumping ground, genaamd Agbogbloshie, is één van de giftigste plekken op aarde. Dagelijks werken er zo’n 40.000 – 70.000 mensen. Zij verbranden elektronisch afval, waaronder mobiele telefoons, om er metalen uit te halen en te verkopen. Deze manier van “recyclen” zorgt voor milieu- en gezondheidsschade en veel materialen gaan alsnog verloren.

De Kluijver: ‘Door telefoons in zijn geheel over te nemen, is het niet meer nodig dat mensen ze daar gaan verbranden. Daarnaast is het financieel aantrekkelijk: consumenten kunnen deze, in principe nutteloze, afvalstromen aan ons verkopen.’ De Kluijver hoopt dat Ghanezen op deze manier afval gaan zien als iets waardevols, dat het niet meer wordt gedumpt maar juist ingezameld en verkocht aan een partij die recycling kan faciliteren. ‘Ik hoop dat mensen rondom die dumps de mogelijkheid gaan zien om veel makkelijker en veiliger voor zichzelf geld te verdienen.’

In Ghana heeft Closing the Loop al flinke naamsbekendheid opgebouwd. Daarnaast zijn er pilots gedraaid in Nigeria, Kenia, Oeganda en China. Nu duidelijker is hoe de inzameling van telefoons in de praktijk werkt, gaat De Kluijver zich ook op andere Afrikaanse landen richten en dit jaar verkennende stappen zetten in Azië.

Telefoons zijn maar klein onderdeel van e-waste, maar je moet ergens beginnen, vindt De Kluijver. ‘Ik weet wel dat er heel veel producten zijn die vervuilender zijn dan telefoons, maar ik heb niet de kanalen om die vanaf de start erbij te pakken. Ik heb geen verstand van televisies.’ Daarom is de Nederlander van mening dat er volop kansen liggen voor andere sociale ondernemingen om deze business cases te ontwikkelen en recycling te faciliteren.

Levensverbeterend

De ambitieuze ondernemer wil de hele telecomindustrie schoner en eerlijker maken en zou het liefst een speler met grote impact zoals Samsung zo ver krijgen om mee te doen en een brug te slaan naar de industrie. Producenten moeten volgens De Kluijver namelijk hun verantwoordelijkheid nemen in de aanpak van e-waste, ook om hun eigen merk en reputatie sterker te maken. ‘In telefoonreclames zie je altijd het verhaal van hoe levensverbeterend zo’n product is. Zou het niet heel mooi zijn als zo’n toestel dan aan het eind van z’n levenscyclus geen ongezond, milieubelastend afvalproduct wordt? Want daar wordt iedereen beter van en als industrie kun je er volgens mij heel trots op zijn als je dat soort doelen bereikt.’

Bekijk het animatiefilmpje van de werkwijze van Closing the loop hier.

Foto’s: Joost de Kluijver – Closing the Loop (www.closingtheloop.eu)