Is China in staat om de rol van de VS als handelspartner voor Latijns Amerika over te nemen? Als Kathleen Ferrier in haar woonplaats Hong Kong om zich heen kijkt, dan heeft ze haar twijfels. Aan de andere kant neemt Europa China nog steeds niet serieus als internationale speler op bijvoorbeeld het terrein van ontwikkelingssamenwerking en is de Chinese bevolking boos om een domme tweet van de Argentijnse president Kirchner.

Cristina Fernández de Kirchner, president van Argentinië, heeft zich de woede én minachting van de Chinese bevolking op de hals gehaald door zich tijdens een staatsbezoek aan Beijing neerbuigend uit te laten over de taalvaardigheid van de Chinezen. Bij aanvang van een evenement met (mogelijke) handelspartners twitterde ze: ‘Más de 1000 asistentes al evento … vinieron sólo por el aloz y el petloleo?’, in vertaling ‘Meer dan 1000 aanwezigen. Zouden ze alleen voor de lijst en petloleum gekomen zijn?’

Neerbuigende reacties waren niet van de lucht: ‘Laat haar maar gauw terug gaan naar haar kleine land’.

Handel

Voor China een klein land, zeker, maar niet onbeduidend.  Al was het alleen al omdat het in Latijns Amerika ligt, een continent waar China de afgelopen decennia stevig voet aan de grond heeft gekregen. Het IMF gebruikt in een artikel van december 2014 de beeldspraak van ‘de draak’ tussen ‘de leguanen’. De bilaterale handel groeide van US$ 12 miljard in 2000 naar US$289 miljard in 2013. China is de belangrijkste handelspartner van Brazilië, Chili en Peru en de op één na belangrijkste, na de VS, van Mexico. Daarnaast zijn er behalve handelsrelaties ook grote infrastructurele projecten op poten gezet. Met name in Midden Amerika. In Nicaragua is men met Chinees geld begonnen met het graven van een kanaal dat, net als het Panamá kanaal, de Atlantische met de Stille Oceanen moet verbinden en daarmee niet alleen de handelspositie van Panamá ondergraaft, maar zeker ook de hegemonie van de VS in het continent. In Mexico is de aanleg door China  van een prestigieuze hoge snelheidstrein op het laatste moment afgeketst. Door de dalende olieprijzen heeft México moeten afzeggen, maar de  Mexicaanse consul in Hong Kong bevestigt volmondig dat de nauwere banden met China gezien worden als een welkome diversificatie van de relaties van haar land, die te eenzijdig gefocust waren op Noord Amerika.

Een winkelcentrum van luxe producten

Maar het is de vraag of China in staat zal zijn de rol van de VS als handelspartner voor Latijns Amerika over te nemen.

Nu is men vooral uit op grondstoffen, zoals die overvloedig aanwezig zijn in landen als Chili, Peru en Venezuela. Geen wonder dat China, om voet aan de grond te krijgen in de mijnsector, in de handelsovereenkomst met bijvoorbeeld Chili,  akkoord is gegaan met meer dan 150 exportbeperkingen voor producten die gevoelig liggen op de Chileense markt, zoals schoenen en landbouwapparatuur. Maar ik hoef hier in Hong Kong maar om mij heen te kijken om te zien dat er hier niet zo zeer behoefte is aan producten uit Peru of Bolivia, maar aan producten die Latijns Amerika niet zo eenvoudig kan leveren.

Onlangs vroeg George Chen, een bekende columnist van de South China Morning  Post zich bijna wanhopig af hoeveel Prada Hong Kong nog kan absorberen. Een goede vraag, de stad wordt steeds meer één groot winkelcentrum van uiterst luxe producten, die gretig aftrek vinden, ook van mainland Chinezen die hier maar wat graag  komen shoppen. In die behoefte kan Latijns Amerika veel minder makkelijk voorzien dan de VS of EU.

Superioriteiteitsgevoel

Een ‘onaantastelijke’ positie, dat is wellicht één van de redenen voor het diepgewortelde superioriteitsgevoel waarmee men vanuit de EU naar de opkomst van landen als China en continenten als Latijns Amerika kijkt. China zal in toenemende mate behoefte hebben aan luxe producten waar juist de EU, met huizen als Armani, Luis Vuitton, Swarovski  patent op heeft.

Daarbij komt dat men in Europa, China nog steeds niet echt serieus neemt  als internationale speler. Of het nu gaat om ontwikkelingssamenwerking of handelsrelaties, China ligt vaak onder vuur wat betreft een ‘serieuze’ (lees: Westerse) visie op ontwikkelingssamenwerking of arbeidsvoorwaarden en milieubeleid.

Maar er is veel aan het veranderen, ook op dat gebied. China leert snel en heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in advisering over wetgeving op gebied van arbeidsrecht en milieu. Deze inspanningen hebben zich onder andere vertaald in de overeenkomst die afgelopen november getekend is door president Obama  en zijn collega Xi Jiping en waarmee China zich ontegenzeglijk positioneert als een serieuze en betrouwbare speler op het internationale terrein.

Toekomst

Sinds een jaar doceer ik Spaanse Taal en-Cultuur op een  universiteit hier in Hong Kong. Mijn studenten zijn ook afkomstig uit mainland China. Steeds weer ben ik onder de indruk van de gretigheid waarmee ze leren. Niet alleen de taal maar ook over de cultuur en de manier van denken in Spanje en Latijns Amerika willen mijn studenten alles weten.  Ze zijn slimmer dan mevrouw Kirchner in ieder geval.

Want naar mijn mening was niet eens haar tweet het domste wat ze deed, veel erger vind ik haar excuus naderhand. Toen twitterde ze: ‘Sorry, maar weet je wat het is? De mate van ridiculiteit en absurditeit is hier zodanig, dat je alles maar met humor moet bekijken’. Ridiculiteit en absurditeit? Pardon?

Mevrouw Kirchner heeft geen idee van de partner met wie ze aan tafel zat. Ze heeft geen idee van wat een draak vermag, zéker tegenover leguanen. Mijn studenten weten dat wel. Aan hen is de toekomst. En die ligt ook in Latijns Amerika, dat weet ik zeker.

Kathleen Ferrier werkte als ontwikkelingswerker in Chili en Brazilië. Van 2002 tot 2012 zat ze in de Tweede Kamer voor het CDA, en was ze woordvoerder Ontwikkelingssamenwerking. Vanuit haar nieuwe woonplaats Hongkong schrijft ze iedere twee maanden over de mondiale positie van China.