Investeren in good governance en democratie vergroot de kans op het goed besteden van Nederlands ontwikkelingsgeld. Maar hoe is het besef van democratie doorgedrongen in het dagelijks werk van Nederlandse parlementariërs? Sjoerd Sjoerdsma (D66) in de nieuwste special van Vice Versa: ‘Een meerpartijenstelsel is soms frustrerend.’

Wat is de rol van democratie in uw dagelijks werk als parlementariër?

‘Ik werk in het hart van de Nederlandse democratie. Ik zie mensen die petities komen aanbieden en burgerinitiatieven waarbij burgers met 60 duizend handtekeningen ons klemmend verzoeken om een onderwerp te bespreken. De conclusie van een recent boek, De wankele democratie van Jacques Thomassen en Carolien van Ham, is dat de democratie in Nederland niet wankel is. Het vertrouwen in democratische instellingen is structureel groot.’

Loopt de Nederlandse democratie gevaar?

‘Zorgwekkend is het aantal jongeren dat niet stemt. Als zij op jonge leeftijd niet stemmen, dan vaak op oudere leeftijd ook niet. Verkiezingen zijn niet het enige element van de democratie, maar wel een goede graadmeter. De lage opkomst hangt ook samen met de hoge jeugdwerkloosheid. Het ontbreken van perspectief in je leven, en van het vertrouwen dat er vanuit de politiek iets aan kan worden gedaan, is zorgelijk. Daarom hameren we zo op onderwijs en op een betere balans in de verhouding tussen jong en oud.

Deze zomer kwam het buitenland hard binnen. De MH17, het Gaza-conflict dat leidde tot breuklijnen, en de groeiende sympathie voor IS in Nederland. Dat soort afkeer van de Nederlandse maatschappij en de Nederlandse democratie, raakt aan mijn werk. Daar heeft het kabinet een taak om niet meer te doen alsof het buitenlandbeleid alleen maar buitenland is. Het raakt het binnenland.’

Welke trends ziet u op democratiegebied in Nederland?

‘Wat mij in negatieve zin verbaasde, is de opkomst voor de gemeenteraadsverkiezingen. Gemeenten worden steeds belangrijker voor wat dichtbij in het dagelijks leven is. Op Europees gebied zie ik dat ze in Hongarije de democratie zoals wij die hebben, dood hebben verklaard. Dat is een gevaarlijke trend. Als je kritiek geeft, moet je ook bereid zijn om kritiek te kunnen ontvangen en daar wat mee te doen. Die cultuur is er op dat niveau in de Europese Unie niet en het is cruciaal dat die er wel komt. Alleen zo kun je binnen de EU zelfreinigend te werk gaan.’

Is een meerpartijenstelsel altijd de beste bestuursvorm?

‘Het is de beste vorm, maar soms ook een frustrerende. Afghanistan had een grote coalitie en een centrale democratie die werd bestuurd vanuit Kabul. Maar het is een land waar bestuursvormen afhankelijk zijn van stammen, families en tradities die zich niet per se makkelijk laten vangen in een democratie. Je maakt veel grotere sprongen als mensen zich lokaal bewust zijn van het feit dat ze recht hebben op bescherming, het recht zichzelf te kunnen zijn, én dat recht gaan opeisen.’

Mag je een meerpartijenstelsel opleggen als voorwaarde voor ontwikkelingssamenwerking?

‘Ik geloof niet in het exporteren van democratie. De kans dat dat lukt is klein als de mensen ter plekke niet ontvankelijk zijn. Democratie komt van binnenuit. De weg naar een democratie is het meest bloedige en moeizame proces dat we hier op aarde kennen. Als een democratie eenmaal goed functioneert, is het veel vreedzamer en worden burgers beter beschermd. De weg ernaartoe is grillig, onzeker en gewelddadig. Het is belangrijk om de vrije pers en het debat te stimuleren. Dit zijn krachten die de staat scherp houden en bevragen.’

Sjoerd Sjoerdsma (D66, 1981) – Tweede Kamerlid sinds 2012. Woordvoerder voor buitenlandse zaken en ontwikkelingssamenwerking. Werkte daarvoor als ambtenaar op het ministerie van Buitenlandse Zaken, de ambassade in Kabul en bij Nederlandse vertegenwoordiging bij de Palestijnse Autoriteit. Hij studeerde sociologie en internationale betrekkingen.

Dit artikel verscheen in de special over democratie die Vice Versa in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Meerpartijen Democratie maakte. De hele special lezen? Kijk hier of neem een abonnement op Vice Versa en krijg dit nummer nagestuurd!