Vrouwen worden consistent buitengesloten van Afghaanse vredesonderhandelingen. Dat blijkt uit het vandaag gelanceerde rapport van Oxfam, Behind Closed Doors. Hierdoor wordt de vrede ernstig bedreigd en komen de winsten die zijn geboekt op het gebied van mensenrechten in gevaar, meent Oxfam.

Oxfam onderzocht 23 vredesbesprekingen die werden gehouden tussen de Taliban, de Afghaanse overheid en de internationale gemeenschap sinds 2005. Geen enkele Afghaanse vrouw was bij deze besprekingen betrokken. Door het uitsluiten van vrouwen van vredes- en ontwikkelingsprocessen worden de beloftes die 13 jaar geleden gemaakt zijn om vrouwenemancipatie te ondersteunen niet nagekomen, concludeert Oxfam.

Niet waargemaakte beloftes

Toen het regime van de Taliban viel in 2001, maakte de internationale gemeenschap de belofte om de rechten van vrouwen in Afghanistan te beschermen. Vrouwen vochten voor hun rechten en deels succesvol. De internationale gemeenschap moedigde deze vrouwen aan door financiering te bieden of politieke druk uit te oefenen wanneer dit nodig was.

Volgens John Watt (landdirecteur van Afghanistan bij Oxfam) heeft het wel degelijk zin gehad om te vechten voor vrouwenrechten: ‘Met behulp van ontwikkelingsgelden hebben Afghaanse vrouwen een enorme verandering in hun levens doorgemaakt. Vrouwen werken als arts, politieofficier, parlementslid, rechter of als lerares. Meer meisjes dan ooit gaan naar school. Maar de vrouwen die op het platteland leven, merken nog weinig van deze veranderingen.’

Ondanks de behaalde resultaten blijft de positie van vrouwen zwak. Politieke, sociale en religieuze factoren belemmeren de bevordering van vrouwenrechten. Een goed voorbeeld is de EVAW wet (EVAW: Elimination of Violence against Women). De wet was onderwerp van discussie in het parlement in 2013. Een aantal parlementsleden was van mening dat een vroeg en gedwongen huwelijk niet beschouwd hoeft te worden als een misdrijf en dat de voorschriften omtrent meerdere huwelijken verwijderd zou moeten worden. Hoewel de wet nog steeds geldig is, betekent het nog niet dat de oppositie overtuigd is om meer aan vrouwenrechten te doen.

De politiek maakt het de vrouwen niet gemakkelijk. Het rapport spreekt zelfs van een roll back. In 2012 bracht de hoogste religieuze Afghaanse raad een niet-bindende verordening uit waarin stond dat vrouwen tweederangs burgers zijn, wat werd bevestigd door president Karzai. Dit jaar werd het quota van vrouwelijke leden van de provinciaalse besturen naar beneden gebracht van 25% naar 20%. Dit amendement is in het geheim aangenomen. Niet dat het veel uitmaakt, want 12% van de provinciaalse bestuurskandidaten was vrouw.

Aanbevelingen

Om vrouwendiscriminatie tegen te gaan doet Oxfam een aantal aanbevelingen die voornamelijk zijn gericht op de Afghaanse overheid. Een verdere roll back dient te worden voorkomen. Ten eerste zou de Afghaanse overheid vrouwen meer moeten betrekken bij alle besluitvormingslagen, zowel bij formele als informele vredesbesprekingen. Ten tweede zou de vertegenwoordiging van vrouwen in alle overheidsinstanties niet moeten dalen van 25% naar 20%, maar juist moeten stijgen naar 30%. Dat moet ook gelden voor de High Peace Council (HPC). Daarnaast moeten vrouwen niet alleen voldoende vertegenwoordigd worden maar ook de kans krijgen om een waardevolle bijdrage te leveren wanneer zij deelnemen aan de vredesonderhandelingen. Er waren dan wel een aantal vrouwen vertegenwoordigd in het HPC, maar hadden weinig meer dan een symbolische functie.

Een derde aanbeveling is dat de overheid en donoren zorg dragen voor substantiële, structurele financiering voor de implementatie van het Nationale Actie Plan 1325 voor Vrouwen, Vrede en Veiligheid. Dit plan herbevestigt de belangrijke rol die vrouwen spelen in de preventie en het oplossen van conflicten. Khojesta Fana Ebrahimkhel (algemeen directeur Human Rights and Women Affairs): ‘1325 is essentieel, het is als voedsel en water voor ons’.

Ook doet Oxfam aanbevelingen voor de Verenigde Naties en de Taliban. De VN moet door blijven gaan met het monitoren van vredesprocessen en technische ondersteuning bieden aan de Afghaanse overheid. Verder zou de Taliban en andere oppositiegroepen vrouwen moeten aanmoedigen om aan te schuiven aan de onderhandelingstafel.

Deuren openen?

Tot nu toe werd er vooral aandacht besteed aan onderwijs om de positie van de vrouw te verbeteren. Oxfam vindt echter dat er meer geïnvesteerd zou moeten worden in de politiek om een betere positie van de vrouw te realiseren. De internationale gemeenschap speelt daarbij een belangrijke rol. Zonder de juiste investeringen bestaat het risico dat de behaalde successen op het gebied van vrouwenrechten in de laatste tien jaar verloren zullen zijn.

Watt: ‘nieuwe vredesbesprekingen komen er aan. Het is tijd dat de Afghaanse overheid en hun westerse allianties vechten voor de rol van vrouwen in de toekomst. De toekomst van vrouwen kan niet achter gesloten deuren blijven.’

Lees hier het hele rapport.