Morgen is het Prinsjesdag. Wat kunnen we verwachten van de begroting op het gebied van ontwikkelingssamenwerking en buitenlandse handel? En wat staat er de komende maanden op het spel? Vice Versa vroeg het aan Paul van den Berg, politiek adviseur van Cordaid. ‘Met het Budget Internationale Veiligheid is iets interessants aan de hand.’

Wordt dit een spannende Prinsjesdag voor ontwikkelingssamenwerking ofwel: wat staat er voor het komende jaar precies op het spel?

‘Ja en nee. Veel van wat in de Memorie van Toelichting van het ministerie van BuHaOs zal staan voor 2015 zal een continuering zijn van het beleid dat minister Ploumen met ‘Wat de Wereld verdient’ heeft neergezet en dat inmiddels vrij stevig is uitgerold. Als het gaat om de twee grote innovaties van het regeerakkoord van Rutte II (het Dutch Good Growth Fund en het Budget Internationale Veiligheid), kun je stellen dat het DGGF min of meer “gewoon” van start is gegaan op 1 juli 2014, maar dat de regie over het BIV raar genoeg in de voorjaarsnota dit jaar weer terug naar Defensie is gegaan, waar Ploumen eerder portefeuillehouder was. Daar is dus iets interessants aan de hand. Je zou kunnen stellen dat het BIV als een poging het geïntegreerde (3D) beleid op een nieuwe leest te schoeien is mislukt, althans budgettair gezien.’

Interessant is wel de deal tussen Kabinet en de C3 (D66, CU en SGP) op noodhulp. Een fors bedrag van 570 miljoen euro wordt hiervoor uitgetrokken, hoewel de precieze details nog ontbreken. Dit in combinatie met de 375 miljoen voor eerstejaarsopvang asielzoekers (vanwege de extra instroom in Nederland, dat trouwens ook ODA is, én de 50 à 100 miljoen extra voor Defensie, maakt dat voor het eerst sinds jaren het buitenland weer flink op de radar staat. Het is dus zeker moeite waard om dit jaar de Algemene Politieke Beschouwingen te gaan volgen. Waar het in de laatste jaren vooral over binnenlandse economische issues ging en de recessie, zal nu uitgebreid worden stil gestaan bij de wereld buiten ons kikkerlandje.\’

Hoeveel zou er volgens het regeerakkoord in het komende jaar bezuinigd moeten worden?

‘750 miljoen euro. Een interessante politieke vraag is, wat er gaat gebeuren met de voorzichtige groeicijfers die het Centraal Planbureau enkele weken geleden heeft gepresenteerd. Hoewel Nederland de 0,7% BNP als streefgetal voor ODA heeft laten varen onder Rutte II, is ODA nog steeds wel gekoppeld aan het BNP. Ik ga er dus vanuit dat de voorziene BNP stijging verdisconteerd wordt in het ODA budget voor 2015. Of dat ook gaat gebeuren met de “papieren BNP verhoging” (zie volgende vraag) is een ander verhaal.’

Er is de afgelopen tijd een paar keer gesproken over meevallers voor OS: betreft dit alleen extra budget voor noodhulp of ook voor andere zaken?

‘Tja, de meevallers, door onze minister van Financiën trouwens als “tegenvaller” geframed, maar dat terzijde. Dat betrof de papieren herberekening van ons BNP door de Europese Commissie, waardoor we plotseling veel meer hebben verdiend dan waar we tot dan toe op hadden gerekend. Dit is een heikel politiek hangijzer. OS en de Europese afdrachten zijn de enige posten op de begroting die een vast percentage hebben. Daardoor zou dus de gehele meevaller naar deze posten gaan. Dijsselbloem (en met hem een deel van de Tweede Kamer) had en heeft daar problemen mee. Je kunt feitelijk de voorgestelde verhoging van het noodhulpbudget met 570 miljoen euro als de concrete invulling zien van deze meevaller. Hier zal tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen lang bij worden stil gestaan, verwacht ik.’

Wat zijn de belangrijke politieke debatten en hete hangijzers over ontwikkelingssamenwerking in het komende begrotingsjaar?

‘Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen zal het debat vooral over noodhulp gaan en in relatie daarmee een effectief antwoord op alle humanitaire crises die op ons af zijn gekomen, van Zuid Soedan tot Gaza tot Irak tot Syrië.  Daarmee ook een debat over de vluchtelingenproblematiek, opvang in de regio en in Europa.

Qua OS zal er in 2015 verder worden gepraat over de link tussen hulp & handel, onder andere  hoe het DGGF gaat werken. Verder veel debat over de MVO /coherentie portefeuille van minister Ploumen, onder andere  naar aanleiding van de sectorrisicoanalyse van KPMG en de concrete cases Bangladesh (textiel) en Colombia (steenkool). Verder zal er na de Algemene Vergadering van de VN in New York de komende week duidelijkheid gaan komen over het traject om tot de opvolgers van de MDG’s te komen. Daar hoort ook een nieuwe ODA definitie bij en een breder verhaal over ‘financing for sustainable development’. Verder zal er in 2015 ook veel worden gesproken over de voortgang op Ploumen’s speerpunten en zal ook de invulling van de zogenaamde ‘modernisering van de diplomatie’ (n.a.v. rapport Commissie Docters van Leeuwen) en de gevolgen voor het OS- beleid in de Kamer aan de orde komen.

O ja, en natuurlijk zullen ook de Strategische Partnerschappen tot flink wat discussie leiden in het parlement en vooral ook daarbuiten. Kortom: er staat wat op het spel in 2015.’

Volgens NRC Handelsblad van dit weekend zijn PvdA en VVD het niet eens geworden over een nieuwe hervormingsagenda. Speelt ontwikkelingssamenwerking überhaupt een rol in de gesprekken tussen de coalitiepartners?

‘Daar kan ik kort over zijn. Deze discussie vindt niet echt plaats.  De VVD heeft haar inzet al in een vroeg stadium duidelijk gemaakt (verder gaan met korten op OS). De PvdA heeft nu wel steun aan de constructieve 3 als het gaat om pro-OS sentiment,  maar ik zie dit vooralsnog niet leiden tot een structurele verhoging van het budget of een andere invulling van het beleid. Ploumen zit best stevig in het zadel.’