OPINIE – Kortgeleden verdronken er 500 migranten voor de kust van Libië. Bob van Dillen (Cordaid) beklaagt zich over de gruwelijkheden. ‘Wat kunnen wij doen om criminele mensensmokkel tegen te gaan en te voorkomen dat het graf van de Middellandse Zee steeds groter wordt?’

Een mogelijk geval van massamoord, zei de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Mensensmokkelaars zouden verantwoordelijk zijn geweest voor het rammen van een migrantenboot met 500 mensen aan boord, enkele dagen geleden voor de kust van Libië. Het schip zou meer dan een week geleden zijn vertrokken uit de haven van Damietta in Egypte. De 500 opvarenden waren vooral Syriërs, Palestijnen en Soedanezen. Volgens Palestijnse overlevenden hadden de  mensensmokkelaars het schip tot zinken gebracht met een andere boot, nadat de vluchtelingen hadden geweigerd op volle zee op een onzeewaardig vaartuig over te stappen. Overlevenden zouden anderhalve dag op zee hebben gedreven voordat zij werden gered.

Onvoorstelbaar veel doden, net als in Lampedusa vorig jaar. Wat gebeurde er op volle zee? Ik probeer het me voor te stellen. Mannen, vrouwen en kinderen, bang en uitgeput. Op de vlucht voor de verschrikkingen in Gaza, Aleppo of Zuid-Soedan. Mensen die mogelijk vanuit het vluchtelingenkamp Agok in Zuid-Soedan waren doorgereisd naar de haven in Egypte.

Het aantal mensen dat vanuit Noord-Afrika per boot naar Europa probeert te vluchten is het afgelopen jaar explosief toegenomen. Volgens de VN hebben alleen al dit jaar ruim honderdduizend mensen de hachelijke tocht hebben ondernomen. Vorig jaar zijn er 700 vluchtelingen verdronken in de Middellandse Zee, dit jaar al 2.200. Vluchtelingenorganisatie UNHCR stelt dat het er in werkelijkheid veel en veel meer zijn.

Op Kreta vertelden vier overlevenden hun verhaal. Twee Palestijnen uit Gaza hadden ieder 2000 dollar aan smokkelaars betaald voor de overtocht naar Italië. Geld dat ze hadden ontvangen om hun kapot geschoten huizen weer op te bouwen. Dezelfde mensensmokkelaars, Palestijnen en Egyptenaren, hadden lachend toegekeken hoe de vluchtelingen, waaronder honderd kinderen, verdronken. Wie zich krampachtig aan de boot vasthield werd hardhandig teruggeduwd in het water.

Waar komt die monsterlijke wreedheid vandaan? Waarom nemen mensen zulke grote risico’s om Europa te bereiken? Wat kunnen wij doen om criminele mensensmokkel tegen te gaan en te voorkomen dat het graf van de Middellandse Zee steeds groter wordt? Het IOM eist dat er legale mogelijkheden komen voor mensen die in Europa bescherming zoeken. ‘Dat is de enige manier om die criminele bendes uit te schakelen’, aldus de organisatie. Ook hoogleraar Hein de Haas benadrukt dat striktere controles aan de Europese grenzen ertoe leiden dat steeds meer smokkelaars via de meest gevaarlijke routes steeds grotere aantallen mensen onze kant op zullen brengen. Striktere controles, speelt de ‘business’ van criminelen alleen maar in de kaart.

Vorig jaar noemde Paus Franciscus de zoveelste scheepsramp voor de kust van Lampedusa ‘een schande’. Hij veroordeelde de ‘wereldwijde onverschilligheid’ jegens de bootvluchtelingen en riep iedereen op om – samen met elkaar – alles te doen om tragedies als deze in de toekomst te voorkomen.

Het lijkt er echter op dat die samenwerking zich vooral richt op strikter toezicht, strengere grenscontroles, meer bootpatrouilles en nog geavanceerdere opsporingsapparatuur. Zouden de mensensmokkelaars daar een seconde wakker van liggen?

Bob van Dillen bevordert de samenwerking tussen Cordaid en particuliere initiatieven in ontwikkelingslanden.