Aanhoudende kwetsbaarheid van arme mensen in ontwikkelingslanden staat ontwikkeling in de weg. Tenzij dit systematisch aangepakt wordt, zal ontwikkeling nooit rechtvaardig of duurzaam kunnen worden. Dit stelt het Human Development Report dat vandaag werd uitgebracht door het United Nations Development Programme (UNDP).

‘Nog steeds verliezen mensen hun leven en wordt levensonderhoud en ontwikkeling ondermijnd door natuurlijke of  door de mens veroorzaakte crises. Dat vraagt om basale sociale zekerheden, zoals een werkeloosheidsverzekering en pensioen’, aldus Helen Clark van het UNDP in het voorwoord van het rapport: Sustaining Human Progress: Reducing Vulnerabilities and Building Resilience.

Al is er nog steeds een groei in sociale ontwikkeling, zoals bijvoorbeeld gezondheidszorg, wijst de Human Development Index (HDI) op een vertraging in die groei. Dreigingen zoals de financiële crisis, schommelingen in voedselprijzen, natuurlijke rampen en gewelddadige conflicten zijn een ernstige belemmering voor ontwikkeling.

Ondanks recente vooruitgang in het terugbrengen van armoede, leeft nog steeds 1,2 miljard mensen op minder dan 1,25 dollar per dag en 2,7 miljard onder de 2,5 dollar per dag. Tegelijkertijd heeft 80 procent een gebrek aan sociale bescherming.

Kwetsbaarheid

Het verminderen van armoede en de kwetsbaarheid van mensen om in armoede te vervallen moet een centrale doelstelling zijn van de post-2015 agenda. ‘Het gaat niet alleen om uitbanning van extreme armoede, als we dat eenmaal bereikt hebben moeten we het ook zo zien te houden’, aldus Clark.

Structurele kwetsbaarheid treft vaak groepen als armen, vrouwen, migranten, mensen met een beperking, ouderen en inheemse groepen. Dit is het resultaat van discriminatie en het falen van instituties.  Mensen met beperkingen hebben bijvoorbeeld vaak geen toegang tot het openbaar vervoer, overheidskantoren en andere publieke instellingen zoals ziekenhuizen. Daardoor is het voor hen moeilijk om mee te draaien in het economische, sociale en politieke leven.

De mogelijkheden van mensen binnen deze kwetsbare groepen moeten gedurende het hele leven worden gevoed en onderhouden worden om te voorkomen dat ze stagneren of achteruit gaan. Uit een studie onder kinderen in Ecuador werd duidelijk dat arme kinderen op hun zesde levensjaar al verminderde woordenschat hadden in vergelijking met rijkere kinderen . Tijdige interventies, zoals investeringen in de vroegste ontwikkeling van een kind, zijn daarom van groot belang.

Sociale basisvoorzieningen

Het rapport pleit daarom voor een universele sociale basisvoorzieningen, zoals educatie, gezondheidszorg, drinkwater en sanitatie en veiligheid. Het weerlegt het idee dat alleen rijke landen zich dit kunnen veroorloven. In een lijst met landen dat deze sociale voorzieningen al beschikbaar stelt staan niet alleen rijke Scandinavische landen maar ook landen als Korea en Costa Rica.

Maar op dit moment heeft de meerderheid van de wereldbevolking geen sociale bescherming zoals een pensioen of een werkeloosheidverzekering. Deze sociale programma’s zorgen voor een ondersteuning in kwetsbare tijden, dat er voor zorgt dat mensen hun kinderen niet van school halen of hun gezondheid  verwaarlozen. Het verstrekken van elementaire sociale uitkeringen aan de armen in de wereld zou minder dan twee procent van het wereldwijde bbp kosten, aldus het rapport. ‘Een basispakket aan sociale verzekeringen is te betalen, als lage inkomenslanden hun fondsen herverdelen en binnenlandse middelen mobiliseren, gekoppeld aan steun van de internationale donorgemeenschap’, stelt het rapport.

Werkgelegenheid

Daarnaast roept het rapport regeringen op om zich opnieuw in te zetten voor volledige werkgelegenheid. Volledige werkgelegenheid is niet alleen beter voor uitbreiding van de arbeidsmarkt, het werkt ook als ondersteuning van de sociale voorzieningen.

Volledige werkgelegenheid brengt ook andere sociale voordelen. Werkeloosheid brengt veel hoge economische en sociale kosten met zich mee wat leidt tot  een blijvend verlies van productie en arbeidsvaardigheden. Werkeloosheid heeft op lange termijn ook een serieuze dreiging voor de gezondheidzorg, zowel lichamelijk als psychisch en vermindert het de kwaliteit van leven. Ook is er een associatie tussen werkeloosheid en verhoogde misdaadcijfers, suïcide, geweld, drugsgebruik en andere sociale problemen. Daardoor zijn de sociale voordelen van een baan veel groter dan het persoonlijke nut – het loon.

Politieke instituties zijn essentieel om voor banen en sociale zekerheid te zorgen. Landen die ongelijkheid aanpakken, zijn beter in het voorkomen en herstellen van crises, stelt het rapport. Wetgeving is belangrijk zodat achtergestelde groepen hun rechten kunnen eisen, maar werken aan sociale cohesie in een samenleving is evenzo belangrijk. Zo accepteren mensen dat er universele sociale bescherming nodig is voor iedereen en is men minder geneigd tot conflict.

Gemeenschappelijke actie

Het rapport pleit ook voor een sterkere collectieve actie, evenals een betere wereldwijde coördinatie en inzet om de weerbaarheid van kwetsbaren te versterken. Met name als de oorzaak van die kwetsbaarheid ligt in globale problemen zoals klimaatverandering en grensoverschrijdende conflicten. Als voorbeeld noemt het rapport de hongersnood in Niger, die veroorzaakt werd door een reeks van droogtes. Op hetzelfde moment had Niger te maken met veel inkomende vluchtelingen door een conflict in buurland Mali.

Deze wereldwijde inzet kan bestaan uit het versterken van nationale en regionale waarschuwingssystemen bij natuurrampen. Dit kan erg effectief zijn omdat natuurrampen vaak meerder landen tegelijkertijd treffen. Vroege waarschuwingssystemen zorgen voor een vermindering van de effecten van een ramp.  Het red levens en vermindert materiaal verlies.

Deze grensoverschrijdende dreigingen kunnen niet opgelost worden door individuele landen. Het vereist een nieuwe focus van de internationale gemeenschap dat verder gaat dan korte termijn reacties zoals humanitaire hulp.

Ook financiële shocks kunnen worden voorkomen door betere regulering op wereldniveau, evenals handel waar nu het gevaar bestaat dat landen toevlucht nemen tot bilaterale overeenkomsten. Een gebrek aan samenwerking en coördinatie in het aanpakken van wereldwijde crises is een grote belemmering voor het serieus aanpakken van de problemen. Het rapport pleit daarom voor een sterke terugkeer van de rol van de staat – markten alleen kunnen immers het probleem niet oplossen. In een geglobaliseerde wereld, moeten regeringen daarnaast politieke ruimte behouden om voor bescherming te zorgen van hun bevolking.

Het rapport eindigt met een waarschuwing en een advies. ‘Vooruitgang kost werk. Het lijkt erop dat veel van de millenniumdoelen op nationaal niveau bereikt zijn in 2015, maar die doelen zijn niet noodzakelijkerwijs permanent. Om een stap verder te gaan in ontwikkeling moeten deze doelen beschermt worden tegen kwetsbaarheid door de weerbaarheid te vergroten. Dit kan door kwetsbare groepen te identificeren, ongelijkheid te verminderen en aandacht te hebben voor structurele kwetsbaarheid. Deze acties zijn essentieel voor het behoud van ontwikkeling.’