Op dinsdag 17 juni vond de werkconferentie plaats met deelnemers uit de Nederlandse en internationale drinkwater- en sanitatiesector. Deze werkconferentie was ter voorbereiding op de jaarlijkse bijeenkomst van de leden van het Water en Sanitatie Programma (WSP) van de Wereldbank. ‘Het is tijd dat er meer verantwoording over resultaten wordt afgelegd’, klinkt het onder andere uit Kenia.

‘Het gebrek aan adequate sanitatievoorzieningen voor meer dan eenderde van de hele wereldpopulatie, is iets dat we allen ter harte moeten nemen.’ Johan de Bondt, dijkgraaf van het Waterschap Amstel Gooi en Vecht en voorzitter van Wereld Waternet, zegt daarom enthousiast te zijn vanwege de vele mensen die zijn gekomen om actief mee te doen aan de conferentie. ‘De aanbevelingen van vandaag vormen de aanleiding voor verdere dialogen in de vergadering van de leden van het WSP dat morgen en overmorgen plaatsvindt.’

Ook Glenn Pearce – Oroz van de WSP Council roept de zaal op tot actie. ‘We hebben elkaar nodig om de miljoenen mensen die nog op water en sanitatie wachten sneller en beter te bereiken. Jullie ideeën zijn extreem belangrijk voor ons.’

Praktijkverhaal uit Kenia

Na diverse openingsspeeches is het tijd voor verhalen uit de praktijk. Vooral Fatma Awale, minister van Water, voor de provincie Mombassa, Kenia, staat voor een grote uitdaging. Met de nieuwe regering in Kenia is besloten dat de verantwoordelijkheid voor water en sanitatie nu valt onder de provincie, en niet meer onder de landelijke regering. Dit brengt veel veranderingen met zich mee. Voor de Wereldbank betekent dit dat ze niet meer alleen met de landelijke regering moeten praten, zoals vooralsnog gewoonlijk was, maar juist ook met de provincies. Dit is dan ook Awale’s belangrijkste aanbeveling.

Maar niet de enige. ‘We hoeven het wiel niet steeds opnieuw uit te vinden. Het is belangrijk om te leren van andere landen, waarbij we het goede meenemen en het minder goede verder ontwikkelen. We zijn klaar om te leren, maar wel in een sneller tempo.’ Dat ze snel wil gaan blijkt wel uit haar ambitieuze vijfjarenplan. ‘Ik zou trots zijn als we over vijf jaar 90 procent van de provincie Mombassa van drinkwater kunnen voorzien en 60 procent beschikt over sanitatie.’ Op dit moment beschikt 70 procent over drinkwater en 15 procent over sanitatie.

Aanbevelingen voor de Wereldbank

In de middag gaat iedereen uiteen in vier werksessies. De bedoeling is dat elke groep terug komt met twee aanbevelingen voor de vergadering van het WSP de volgende dag. Verantwoording afleggen over resultaten, transparantie en de samenwerking tussen de overheid en de private sector zijn aanbevelingen die vaak worden genoemd.

In een later gesprek met Vice Versa geeft Awale ook aan hoe belangrijk vooral die verantwoordelijkheid is. ‘Bij capaciteitsopbouw zie je vaak dat een trainer bijvoorbeeld betaald krijgt als hij zoveel mensen heeft getraind. Zonder dat het duidelijk is of die training daadwerkelijk iets heeft opgeleverd. Het is tijd dat er meer verantwoording wordt afgelegd.’

Awale hoopt ook dat de Wereldbank echt iets gaat doen met het veranderende politieke klimaat. ‘Doordat de regering in Kenia gedecentraliseerd is, heeft elke provincie heeft zijn eigen plan en daarbij horende behoeften. Dat kan ook verschillen van de nationale regering. Het zou goed zijn als partners hier in de toekomst rekening mee houden.’

Tarieven

Gedurende de dag komt regelmatig naar voren dat de watertarieven ook voor problemen zorgen. Vanuit de overheid staan die tarieven vast. Omdat water een van de mensenrechten is, mogen die prijzen niet te hoog liggen. Het is niet de bedoeling dat er verdiend wordt aan water. Maar het is nu voor bedrijven moeilijk om de kosten eruit te halen. Die hebben namelijk ook kosten aan elektriciteit om het water naar boven te pompen. En naast de alledaagse kosten is er volgens Awale eigenlijk ook een grote investering nodig.

‘In Mombassa hebben we een investering nodig van 200 miljoen. Dat lijkt veel, maar je moet je realiseren dat onze pijpleidingen nog uit koloniale tijden stammen. Toen waren er veel minder mensen die daar gebruikt van maakten. We hebben een grote investering nodig in de infrastructuur als we alle mensen van water willen voorzien. We moeten dat nu namelijk nog rantsoeneren. Zodra je iedereen inderdaad 24 uur per dag en zeven dagen per week van water kunt voorzien, kun je natuurlijk ook de rekening verhogen en komen er meer inkomsten binnen.’

Volgens Awale wordt er in het Westen vaak gedacht dat mensen in sloppenwijken geen water kunnen betalen. ‘Dat is niet waar. Het probleem is de eerste investering in de kraan. Als we ze daarbij kunnen helpen, met bijvoorbeeld een lening, kunnen ze echt maandelijks wel voor het water betalen.’ Zonder die kraan stappen ze naar illegale venters en betalen ze uiteindelijk meer. Die venters zijn er omdat de Mombassa County nog niet iedereen van water kan voorzien. ‘Als we dat kunnen realiseren, is er voor hen geen markt meer. Mijn vijfjarenplan is misschien wat onrealistisch, maar zolang we over vijf jaar maar een verschil zien met nu, dan gaan we de goede kant op. Uiteindelijk zou het mooi zijn als we naar hetzelfde systeem kunnen als in Zuid-Afrika, waar mensen voor een bepaald aantal kubieke meter moeten betalen en alles daarboven gratis is. Maar dan moet het hele systeem eerst volledig ontwikkeld zijn.’

Sanitatie

Ondanks dat de conferentie over water en sanitatie gaat, krijgt dat laatste onderwerp toch aanzienlijk minder aandacht. Hoe komt dat toch? Awale: ‘Er is altijd meer aandacht gegeven aan water omdat dat een fundamenteel mensenrecht is. En dat heeft zijn uitwerking, bij ons heeft 70 procent van de bevolking beschikking over drinkwater maar slechts 15 procent over sanitatie. Gelukkig zie je daar nu wel een verandering in. Het zijn twee componenten die hand in hand moeten gaan. Als we waterpijpen aanleggen, moeten we ook de riolering meenemen. Ik ben daarom blij dat er hier ook aandacht aan wordt besteed. Sanitatie is ook een kostbaar iets, ik denk dat mensen er daarom ook voor zijn weggelopen.’

Awale zou tot slot graag meer gaan doen met recycling. ‘Op dit moment stroomt als ons gebruikte water gewoon de Indische oceaan in. Maar we moeten echt naar een systeem waarbij water gerecycled wordt, zoals bij jullie. Dat zou ook voor de mensen weer schelen in de kosten.’