Minister Ploumen is deze week voor een Nederlandse handelsmissie op bezoek in Brazilië . Hier bespreekt zij onder andere het probleem van landroof met haar Braziliaanse collega Pimentel. Organisaties die actief zijn op dit gebied vinden dat Ploumen haar boodschap nog wat meer kracht bij mag zetten. Zo wijst Survival International op mensenrechtenschendingen en Fairfood International roept de minister op om ook de misstanden in de Braziliaanse vleesindustrie aan de kaak te stellen.

Afgelopen zondag is minister Ploumen met veertig Nederlandse bedrijven in haar kielzog voor een handelsmissie vertrokken naar Brazilië. ‘Dit tweede bezoek binnen een jaar bevestigt hoe belangrijk ik versterking van de economische banden met Brazilië vind’, aldus de minister.  Geen gekke gedachte, aangezien Brazilië het met haar snel groeiende economie reeds de zevende plaats op de ranglijst van grootste economieën ter wereld bereikt.

Als minister van Buitenlandse handel bezoekt de minister tijdens haar reis verschillende commerciele projecten waarbij Nederlandse bedrijven betrokken zijn. Als minister van Ontwikkelingssamenwerking doet zij op de internationale conferentie over kinderarbeid een oproep tot meer inzet om kinderarbeid te bestrijden en heeft zij het Nederlands voorzitterschap van de Global Conference on Child Labour officieel overgedragen aan gastland Brazilië. Gisteren ontmoette ze haar Braziliaanse collega-minister Pimentel en tekenden de ministers samen een intentieverklaring om wederzijdse handel te stimuleren. Ploumen heeft eerder laten weten tijdens deze ontmoeting ook het probleem van landroof aan de orde te zullen stellen.

Nederlandse rol in landroof in Brazilië

Op zowel nationaal- als internationaal niveau spant minister Ploumen zich in om landroof terug te dringen. De minister kondigde eerder al aan dat zij de landrechtenproblematiek wil bespreken met instellingen die investeren in grootschalige (landbouw)projecten en dat zij investeerders wil wijzen op hun verantwoordelijkheid. Nu met een tv-reportage van Nieuwsuur de betrokkenheid van Nederlandse instellingen bij landroof in Brazilië aan het licht is gekomen, is er voor Ploumen ook een aanleiding het onderwerp aan te kaarten tijdens de handelsmissie in Brazilië. In de reportage, uitgezonden op 2 oktober, werd een conflict over land in de suikerrietproductie in het Braziliaanse Mato Grosso aan de kaak gesteld. Met haar grootschalige landbouwproject zou Amerikaanse bedrijf Bunge zich schuldig maken aan landroof en de mensenrechten schenden van de indianen die van oudsher in dit gebied leven. Zes Nederlandse financiële instellingen – ABN AMRO, ING, Rabobank, Aegon en de pensioenfondsen ABP en Zorg en Welzijn – hebben geïnvesteerd in dit grootschalige landbouwproject. Van deze zes instellingen eist Ploumen uitleg over hun banden met Bunge, tot grote vreugde van Survival International dat naar zowel de bedrijven als naar de minister een rapport over deze kwestie heeft gestuurd. Zodoende stelt de reportage Ploumen in staat om de landroofproblematiek zowel via de weg van de Nederlandse instellingen als via bilaterale relaties aan te pakken.

Fairfood International vraagt aandacht voor Braziliaanse vleesindustrie

Survival International vindt het bespreken van landroof een goed begin, maar vindt dat de minister nog niet ver genoeg gaat. Ook Fairfood International hoopt dat de minister andere zaken naar voren brengt:  ‘als minister Ploumen toch vragen aan het stellen is, kan ze gelijk informeren naar de erbarmelijke omstandigheden waar de 750.000 arbeiders in de Braziliaanse vleesindustrie onder te lijden hebben’, aldus Fairfood. ‘Brazilië is de grootste exporteur van vlees wereldwijd. Consumenten in 150 landen worden van vlees bediend door Brazilië en ook Nederland is een grote afnemer. Slechts drie particuliere bedrijven domineren de Braziliaanse vleesindustrie en samen hebben zij zo’n 750.000 werknemers in dienst. Grote fast food-ketens, maar ook vele (Nederlandse) supermarkten zoals Lidl, Alid, Albert Heijn, Super de Boer, Makro, Boni, Spar, Dirk van den Broek en C1000 zijn belangrijke klanten. De Braziliaanse vleesindustrie gaat dus ook de Nederlandse overheid – en consument – aan’, stelt Fairfood.

‘Deze enorme vleesindustrie eist haar tol op verschillende manieren’, legt Fairfood uit. Zo brengt, volgens de organisatie, de grote veestapel ook een groeiende vraag naar grond met zich mee. Hiermee is de vleesindustrie een grote oorzaak van de ontbossing in Brazilië, met alle gevolgen van dien. Bovendien laten de arbeidsomstandigheden in de industrie te wensen over. Fairfood International spreekt in dit kader van slavernij, overexploitatie en gevaarlijke arbeidsomstandigheden in de Braziliaanse vleesindustrie; 19.453 ongevallen en 32 doden alleen al in 2011 vormen hiervan het tragische bewijs. In de afgelopen 10 jaar heeft de Braziliaanse overheid 11.483 werknemers in de vleesindustrie verlost van gedwongen arbeid. Anselm Iwundu, directeur van Fairfood International zegt hierover: ‘de situatie in de vleesindustrie in Brazilië is schrijnend en wordt met de dag schrijnender. We moeten nu iets doen, want wachten op een volgend vleesschandaal is geen optie.’ Fairfood International roept minister Ploumen daarom op om tijdens haar bezoek aan Brazilië niet alleen de landroof te bespreken, maar ook de ‘erbarmelijke toestanden in de vleesindustrie te agenderen.’

Ploumen aan zet

Of de Braziliaanse vleesindustrie ter sprake komt tijdens de handelsmissie van Ploumen aan Brazilië is de vraag. Tot nu toe lijkt Ploumen handig gebruik te maken van haar duale ministerspost door in één ontmoeting met haar Braziliaanse ambtsgenoot enerzijds de wederzijdse handel te stimuleren en anderzijds de landroofproblematiek aan de kaak te stellen. Hiermee vormt deze handelsmissie dan ook een tekenend voorbeeld van de verschillende petten die de minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking – soms bijna tegelijkertijd – op moet zetten. Hoewel de beleidsterreinen mooi samen lijken te komen in Brazilië, valt het nog te bezien of deze missie op beide vlakken vruchten af gaat werpen, maar minister Ploumen vult haar duale ministerspost in ieder geval met ambitie in.