‘Samenwerking in ontwikkeling’ was dit jaar het thema van Partos Plaza. Tegen een surrealistische achtergrond van kunstoffen schapen, paarse zitkuilen en skyboxes, passeerden vele vormen van samenwerking de revue. Tevens was het de laatste Partos Plaza van afzwaaiend directeur Alexander Kohnstamm. Vice Versa was erbij en deed verslag.

Partos Plaza wordt dit jaar gehouden in het Dialogues House in Amsterdam. Het Dialogues House is een deel van ABN AMRO en vroeger de plek waar aandelen werden verhandeld.  De nieuwe indeling van de ruimte is een mengsel van verschillende sferen en stijlen. Zo staan er een paard en meerdere schapen van kunstof bij de ingang, staan er twee houten barren waarvan één simpel en één de suggestie wekt van een tropisch eiland, hangen er skyboxen in de lucht en staat er een UFO-achtig gebouwtje in de ruimte.

De dag begint met een korte introductie van Alexander Kohnstamm, de directeur van Partos, waarna het publiek wordt wakker geschud door Miriam Brouwer, facilitator op deze dag, met zo-gehete energize oefeningen. Vervolgens sommeert ze het publiek om minimaal 10 onbekende mensen de hand te schudden en aan te kijken met de woorden ‘Wat fijn dat je er bent’. Het ijs is gebroken en een leerzame dag vol ideeën kan beginnen.

Eigen belang

De eerste workshop vindt plaats in een ruimte omringd door glas waarin schuimen krukjes in de  vorm van blaadjes en boomstronken staan en een lichte groene gloed over het geheel valt. Een korte introductie van prof. Rob van Tulder (Partnerships Resource Center) leert in een vogelvlucht over Shared Value, wat het inhoudt en wat de waarde ervan is in een partnerschap. Shared value, zo wordt uitgelegd, gaat over het opzoeken van gedeelde doelen en het creeëren van toegevoegde waarde in een partnerschap. Na deze korte introductie wordt aan de hand van een casus in twee groepen een rollenspel gedaan. Elke rol moet zijn eigen belangen verdedigen en proberen te onderhandelen met de overige actoren om tot een akkoord te komen.

Wat bleek? Zelfs wanneer de deelnemers zich maar heel even inleven in een rol, krijgen ze al snel blinde vlekken en redeneren ze puur vanuit zichzelf. Hoezo gedeelde doelen opzoeken? Een belangrijke les: tijdens een overleg tussen verschillende actoren is er eigenlijk een bemiddelaar nodig, juist om die verschillende belangen bij elkaar te brengen. Daarnaast werden belangrijke actoren, in dit geval het bedrijfsleven en de producenten, in allebei de groepen vrijwel volledig buiten de discussie gehouden. Genoeg stof tot nadenken dus.

Briljante Mislukkingen

De kennis- en netwerkbijeenkomst is ook het uitgelezen moment om aandacht te besteden aan De Briljante Mislukking. Voor de vierde keer wordt deze award voor de goed uitgepakte fouten van ontwikkelingsorganisaties uitgereikt.  De drie genomineerden krijgen een paar minuten de tijd om hun briljante mislukking te pitchen en het aanwezige publiek kan gedurende de dag stemmen voor de organisatie met  het beste leermoment.

De stichting Woord en Daad mag de spits afbijten en beschrijft het BEST-project in Ethiopië. Woord en Daad wilde lespakketten te ontwikkelen, maar ondanks de enthousiaste ontvangst door verschillende partners bleek het lespakket niet goed aan te sluiten bij de houding van de studenten. De belangrijkste leerervaring bleek dat goede partners niet altijd een goed product opleveren. Inmiddels is het lespakket 2.0 ontwikkeld en zijn alle geleerde lessen daarin meegenomen.

NICE combineerde in een innovatief project IT met zonne-energie. De pilot was een succes, maar uitbreiding van het project bleek minder succesvol. Ondanks de veranderingen die waren doorgevoerd was er niet genoeg ingespeeld op de markt, subsidieprocedures hadden te veel tijd gekost, en het was moeilijk om geschikte en betaalbare managers te vinden. Uiteindelijk bleek dat lokaal eigenaarschap van bijzonder belang was en is het project lokaal overgedragen.

PLAN Nepal vertelt over het project om vrouwen een zetje in de rug geven om economisch zelfstandig te worden. Hiervoor had PLAN een bank uitgezocht en de vrouwen gestimuleerd coöperaties te vormen en kredieten aan te gaan. De bank bleek echter een veel te commerciële partij en stond het doel om de vrouwen economisch zelfstandig te maken in de weg.  De ‘mislukking’ heeft er wel toe geleid dat de vrouwen zelf coöperaties zijn begonnen en hun ontwikkeling meer in eigen hand hebben gekregen.

Noodzaak

Een plenaire lezing van Jan Bouke Wijbrandi, directeur van UNICEF Nederland, leert dat de samenwerking in de sector niet altijd makkelijk gaat. Hij vat zelf zijn verhaal over samenwerking binnen de sector treffend samen: ‘De noodzaak is groot, maar de neiging is klein.’ Hij legt het publiek uit dat organisaties niet alleen mooie doelstellingen hebben, maar ook eigen belang. Hij citeert een niet nader benoemd recent onderzoek waaruit blijkt dat 84% van de Nederlanders best wil geven aan een goed doel, maar dat het dan wel goed terecht moet komen. Ondertussen wordt er binnen de sector gepraat over de salarissen van de directeuren en de kosten van fondswerving, terwijl er eigenlijk gesproken moet worden over de 4 miljoen kinderen in en rond Syrië die geen toegang hebben tot een vluchtelingenkamp. Samenwerken is essentieel, weet Jan Wijbrandi duidelijk te maken, want als één directeur in de sector teveel verdient, dan denkt men dat elke directeur in de sector teveel verdient.

Hoe kunnen we overtuigend naar buiten komen? Hoe houden we elkaar bij de les? Waar kunnen we samenwerken om de kosten te drukken? Willen we wel samenwerken, zijn we niet concurrenten van elkaar? Waar hebben we de mogelijkheden om samen te werken? En maken we daar gebruik van? Hij stelt vele vragen, die zwaar in de lucht blijven hangen.

Reframing the message

Tijdens de workshop over het framingsmanifest van IDLeaks in één van de skyboxes wordt gevraagd om feedback te geven en met ideeën te komen over hoe de boodschap te verspreiden binnen de eigen organisatie en daarbuiten. Het framingsmanifest is samengesteld door 70 personen van verschillende achtergronden met als resultaat een aantal aanbevelingen voor zowel de ontwikkelingssamenwerking sector als de media over hoe eerlijk te communiceren over ontwikkelingslanden. Zo wordt bijvoorbeeld gesteld dat er meer respect moet worden getoond voor zowel de verteller van het verhaal als de toehoorder en dat er ook aandacht moet zijn voor wat er al is bereikt; niet alleen voor wat er nog moet gebeuren. Gedurende de workshop wordt er geconcludeerd dat niemand het eigenlijk oneens kan zijn met de aanbevelingen. Het probleem zit hem echter in de uitvoering. Immers, zoals elke keer weer opnieuw geconcludeerd wordt, hebben zowel ontwikkelingsorganisaties als media eigen belang, wat direct of indirect ingaat tegen het werkelijk neutraal presenteren van informatie over ontwikkelingslanden en ontwikkelingssamenwerking. Een lastig dilemma dus. De conclusie van de workshop is unaniem: de aanbevelingen moeten opgevolgd worden en door iedereen.

Onbegrijpelijk

Eén van de vragen van Jan Wijbrandi – waar kunnen we samenwerken om de de kosten te drukken? – wordt diezelfde dag nog (gedeeltelijk) beantwoord in de UFO, beter bekend als de Pressure Cooker. Helaas is geen enkele ngo aanwezig om het antwoord te horen: de zaal is leeg, op één participant na die consultancy geeft op onder andere dit onderwerp. Het antwoord komt van Ad Rombouts, medewerker financiën en personeel bij Partos en luidt: bij Partos door deel te nemen aan de Shared Services. Zij hebben met hun goede onderhandelingspositie voor hun leden goede deals weten te bewerkstelligen voor, onder andere, vliegtickets, visums, hotels, reisverzekeringen maar ook vaste telefonie en kantoormachines. Tijd om hierin te investeren hebben de meeste organisaties blijkbaar niet, want er is tot nu toe nog weinig animo voor. Onbegrijpelijk, zo vinden Ad Rombouts en de enige participant. Gelukkig is er een tweede kans om hier meer over te weten te komen op 28 Oktober op de seminar Geld Besparen.

Dilemma

In de Paarse zitkuil, een naam die de plek goed beschrijft, vertellen Frank Mechielsen (Oxfam Novib) en Jaap Spreeuwenberg (Hivos) over de dilemma’s tijdens het samenwerken met bedrijven en hoe een kritische houding te behouden. Makkelijk is het niet, zoveel wordt wel duidelijk, maar zeker niet onmogelijk. De keuze om met een bepaald bedrijf een partnerschap aan te gaan moet dus ook goed overdacht worden. En belangrijk om daarbij te onthouden is, zo vertellen de mannen, dat je niet de allerarmsten zult bereiken wanneer je met bedrijven in zee gaat. Maar je kunt wel dingen bereiken die je alleen niet zou kunnen bereiken.

Karikatuur

Gedurende de dag was de cartoonist Floris Oudshoorn aanwezig die telkens weer de vinger op de zere plek wist te leggen. Zo verbeeldde één van de vele cartoons van die dag twee vechtende mannen met een collectebus in hun handen en een derde met geld in zijn hand met de vraag: ‘Kunnen jullie niet beter samenwerken?’.

Na de uitreiking van de Briljante Mislukkingen award, met PLAN Nepal als winnaar, volgt een afsluiting door Alexander Kohnstamm. Hij vertelt dat dit zijn laatste publieke optreden is als directeur van Partos. Ondanks dat het een hele leuke baan is, moet je deze functie niet te lang achter elkaar doen, legt hij uit, en het is tijd voor hem om te gaan en de functie door te geven. Hij vat nog kort de dag en de geleerde lessen samen. Maar wat zal er, na alle mooie woorden en geleerde lessen, nu daadwerkelijk in praktijk gebracht worden?