Navigeren op het water vergt een vooruitziende blik. In de Waterspecial van Vice Versa worden de uitdagingen die voor ons liggen beschreven, als een kompas voor de toekomst. Drie ‘kapiteins’ schetsen de slimste waterroutes. Austin Beebe, WASH-programmaleider AMREF in Kenia, sluit de rij. ‘Het management van WASHdiensten en –voorzieningen moet gedeeld worden om een duurzame aanpak te bereiken’, aldus de ontwikkelingsprofessional. 

De tijd dat ontwikkelingswerkers op eigen houtje en als concurrenten hun best deden om de meeste ontwikkelingsimpact te behalen, ligt ver achter ons. Samenwerking en integratie zijn de nieuwe sleutelwoorden als het gaat om water, sanitatie en hygiëne (WASH).

Water en sanitatie vormen de grote gemene deler van alle inspanningen op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, heb ik geleerd in mijn eigen loopbaan als ontwikkelingsprofessional sinds de jaren negentig. Wil je de bijna 312 miljoen mensen in Afrika bereiken die nog steeds geen toegang hebben tot verbeterde drinkwatervoorzieningen en de slordige 533 miljoen mensen zonder toegang tot verbeterde sanitaire voorzieningen, dan heb je een goed gecoördineerde, gezamenlijke aanpak nodig van alle betrokken partijen. Het is daarom goed om gezamenlijke initiatieven aan te sporen bij alle WASH-initiatieven. Denk aan publiek-private partnerschappen (PPP) met consumenten, ngo’s, milieu- en gezondheidsactivisten, onafhankelijke dienstverleners, beleidsmakers, donoren en overheden.

In balans

Om tot een duurzaam resultaat te komen, is het essentieel dat de machtsverhoudingen in samenwerkingsverbanden in balans zijn. Bovendien is het van groot belang dat de deelnemers aan een PPP dezelfde belangen en motivaties hebben als het gaat om het managen van water- en sanitatieprojecten. Wat deze samenwerkingsverbanden op moeten leveren, is niet alleen een goede prijs-kwaliteitverhouding, maar ook een toegevoegde waarde ten opzichte van de service die voorheen geleverd werd door andere water- en sanitatiedienstverleners. Daarbij is het van belang dat PPP’s de partijen die ze inhuren én de gebruikers zowel met financiële middelen als met niet-financiële middelen aansporen om transparant te werk te gaan en te voldoen aan de verwachtingen. De verantwoording voor het leveren van diensten in zo’n gedelegeerd managementsysteem heeft diverse lagen. Overheidsinstanties, met name lokale overheden, moeten verder gaan dan de verplichte verantwoording afleggen over hun beleid en het beschikbaar stellen van middelen voor water- en sanitatieprojecten. Zij moeten transparant en open zijn en dienen daarom overzichtelijke informatie voor de gebruikers van de projecten beschikbaar te stellen. Deze gebruikers moeten bovendien de mogelijkheid hebben om vragen te stellen.

Management delen

Als ontwikkelingsprofessional raad ik aan om het management van WASHdiensten en -voorzieningen te delen. Alleen zo bereiken we een duurzame aanpak. Hoewel deze aanpak, community management, duidelijke voordelen heeft voor de betrokkenheid van de gebruikers bij het project en het onderhoud, kleven er ook nadelen aan. Het is geen wondermiddel voor de duurzaamheid op de lange termijn. Er zit een grens aan diensten waar de gemeenschap in ‘meedraait’ en een deel van de verantwoordelijkheid voor draagt. Gemeenschappen in ontwikkelingslanden hebben namelijk vaak te maken met allerlei ontwikkelingsprogramma’s tegelijkertijd.

Ik stel daarom voor dat actoren binnen ontwikkelingssamenwerking ruimte in hun budget inbouwen voor kosten die na de beëindiging van het project worden gemaakt zodat ze kunnen waarborgen dat de WASH-voorzieningen van goede kwaliteit blíjven. Partnerschappen die willen werken aan echt duurzame WASH-projecten – dat is waar we nu over na moeten denken.

Dit artikel is verschenen in de Waterspecial van Vice Versa. Wilt u deze special ontvangen? Neem dan een abonnement en krijg de special nagestuurd.