Het kabinet is voornemens om online kansspelen te legaliseren. Die voornemens dreigen volgens Robert Wiggers, adjunct directeur van Wilde Ganzen, slecht uit te pakken voor de kans op een beter bestaan van kansarme mensen.

Jaarlijks komt door Nederlandse loterijen ruim 750 miljoen euro beschikbaar voor cultureel erfgoed, gezondheid en welzijn, natuur en milieu, sport, sociale cohesie, internationale samenwerking en de staatskas. Alleen de Nationale Postcode Loterij al stelde uit de opbrengsten van 2012 ruim 291 miljoen euro beschikbaar voor goede doelen, waarvan ruim 120 miljoen voor internationale samenwerking. Voor de goede doelen die dit geld ontvangen, is die bijdrage heel belangrijk. In tegenstelling tot subsidies en veel giften van particuliere gevers is de bijdrage van de Postcode Loterij veelal niet geoormerkt. De ontvangers kunnen er vernieuwende en soms ook risicovolle initiatieven mee steunen: initiatieven die zich nog niet bewezen hebben en waar de overheid of individuele gevers misschien niet zo snel voor geven, maar die wel heel belangrijk zijn. Baanbrekend soms zelfs. Bij afnemende subsidies is een bijdrage van de Postcode Loterij voor veel organisaties een steeds belangrijkere aanvulling op de opbrengsten van hun eigen inspanningen. De loterij biedt bovendien zekerheid voor meerdere jaren.

Legalisering van online kansspelen

Eind mei openbaarde staatssecretaris Teeven de invulling van zijn voornemens om online kansspelen te legaliseren. Volgens het concept wetsvoorstel  gaat niets van de inleg in online kansspelen naar het goede doel of, meer specifiek, internationale samenwerking.  Met zijn voorstellen breekt de staatssecretaris met de Nederlandse maatschappelijke traditie van kansspelen. En ook met een liberale traditie om maatschappelijk relevante activiteiten op te pakken waar de staat verstek laat gaan. Waren het in 1784 immers niet vrijzinnige christenen en liberalen die de Maatschappij tot Nut van het Algemeen oprichtten, ter bevordering van het onderwijs, spaarbanken, bibliotheken en verzekeringen? Zaken die de overheid indertijd liet liggen en die het particulier initiatief oppakte. Datzelfde doen goede doelen nu.

Op zich is het logisch dat online kansspelen gelegaliseerd worden. Ze worden immers al op grote schaal illegaal aangeboden. Grote aantallen mensen nemen eraan deel. Dat kan je maar beter in goede banen leiden. Maar de poort wordt opengezet voor grote buitenlandse commerciële gokbedrijven waarvan vele tot nu toe illegaal op de Nederlandse markt hebben gewerkt en die maar één doel hebben: zoveel mogelijk omzet draaien en winst behalen. Je kan je afvragen of dat doel een goed doel is. Liberalen zullen vanuit hun geloof in de kracht van het vrije ondernemerschap eerder dan anderen geneigd zijn die vraag met ‘ja’ te beantwoorden. Maar een Goed Doel is het zeker niet, dat zal ook de liberaal Teeven moeten erkennen. Deze commerciële bedrijven hebben geen enkele bijdrage aan de Nederlandse samenleving geleverd en zullen dat ook onder de nieuwe wet niet gaan doen.

Gevaren van de voorgestelde legalisering

Grote internationale gokbedrijven met torenhoge reclamebudgetten komen straks de Nederlandse markt op. Nu mogen zij nog geen reclame maken maar straks wel. De consument zal in de stortvloed van reclames het onderscheid niet meer kunnen maken en kiezen voor het spel waar hij het meeste en vaakst kan winnen. De kans is daarom reëel dat meer mensen aan online kansspelen gaan deelnemen. Daar wordt immers niets aan goede doelen afgedragen en heb je dus meer winkansen. Je hebt er de Algemene Rekenkamer niet voor nodig om te voorspellen dat dit ten koste zal gaan van de inkomsten van bestaande aanbieders als de Vriendenloterij, de BankGiro Loterij,  de Postcode Loterij en de Lotto. En daarmee van de beschikbare middelen voor het werk van goede doelen in Nederland.

De opbrengsten zullen daarentegen verdwijnen in de zakken van buitenlandse aandeelhouders. En dat alles voor een relatief kleine extra bijdrage aan de schatkist. Een bijdrage die ook nog eens teniet gedaan kan worden als de inkomsten uit kansspelbelasting vanuit bestaande loterijen sterk afnemen, door teruglopende omzetten. Hoe goed kan Den Haag eigenlijk rekenen?

Kansarmen zijn de dupe

Voor de activiteiten in de sector internationale samenwerking dreigt een nieuwe financiële tegenvaller, na het afnemen van de beschikbare overheidssubsidies, dalende giften van particuliere gevers, lagere bijdragen van bedrijven die zuchten onder de gevolgen van de economische crisis en een nieuwe Geefwet die het moeilijker maakt donateurs voor langere tijd aan je te verbinden.

De bijdragen van loterijen waren altijd al van groot belang, maar onder deze omstandigheden zijn ze essentieel. Zowel in Nederland als elders. Want wie worden uiteindelijk de dupe van het nieuwe beleid? Kansarme mensen in Nederland en kansarme mensen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Het lot van de kansarmen is bij deze regering niet in goede handen als dit wetsvoorstel wordt aangenomen. Dat is extra tragisch bij een coalitie waarin de kampioenen van het particulier initiatief en de kampioenen in het opkomen voor de kansarmen samen werken.

Laten we het unieke systeem van fondswerven via loterijen vooral behouden en verder versterken. Dat zou onze overheid moeten bevorderen in plaats van tegenwerken.