Tax Justice Nederland oordeelt dat het onderzoek van SEO geen eerlijk beeld schets van de voor- en nadelen van het fiscale beleid van Nederland. Het is tijd voor een onafhankelijk onderzoek, bijvoorbeeld door de Algemene Rekenkamer, naar de financiële baten en lasten van de veel te ruime fiscale doorsluismogelijkheden die Nederland op dit moment biedt.

Het ontbreekt aan een gedegen analyse van wat de gevolgen zijn van het  Nederlandse belastingbeleid op Europese landen en op  ontwikkelingslanden, die allen in tijden van economische crisis of in een context van armoede inkomsten mislopen door belastingontwijking  via Nederland. Zo zijn geldstromen door royalty’s, rentes en uitgaande dividenden niet in de berekeningen van de misgelopen inkomsten voor ontwikkelingslanden opgenomen. Dit verklaart mede waarom de cijfers van het SEO rapport en het tevens deze week uitgekomen SOMO rapport (146 miljoen tegen respectievelijk 771 miljoen) zo verschillen.

SEO hanteert ook een andere definitie van ontwikkelingslanden, waardoor landen als Venezuela, Kazachstan en Mexico niet worden meegenomen in hun berekeningen, terwijl zij veel schade ondervinden van belastingverdragen. Het SEO rapport baseert zich daarnaast alleen op belastingverdragen, andere schadelijke aspecten van belastingbeleid  worden niet meegenomen. Een analyse van de gevolgen van Nederlandse  belastingontwijkingstructuren voor belastinginkomsten in Zuid-Europese  landen had niet mogen ontbreken, ook als het gaat om de verantwoording naar de burger toe over de Europese steun aan deze landen.

Niet onderzocht

De kosten en risico’s voor Nederland krijgen te weinig aandacht. Er valt niets te lezen over de misgelopen belastinginkomsten voor Nederland en oneerlijke concurrentie voor  het Midden en Klein Bedrijf die geen kans zien gebruik te maken van doorsluisconstructies.  Het  fiscale systeem trekt daarnaast criminele activiteiten aan, zoals het witwassen van geld. Deze zijn door SEO echter nauwelijks onderzocht of gekwantificeerd. De geldstromen die van en naar zogenaamde secrecy jurisdictions worden gevoerd met Nederland als tussenstation zijn erg hoog, zo blijkt ook uit het rapport. Dit betekent dat het volledig  intransparant is of deze stromen zijn gemoeid met illegale activiteiten. Echter hier wordt verder niet op ingegaan, ondanks dat IMF en OESO rapporten Nederland al eerder waarschuwden. De  kraamkamergedachte dat uit brievenbusmaatschappijen reële economische  activiteit en werkgelegenheid zou ontstaan, wordt door het rapport ook niet ondersteund.

Het rapport levert veel nieuwe data die voorheen niet beschikbaar  waren voor onderzoekers en vormt daarmee een goede impuls voor verder debat. Helaas is het in sommige cruciale gevallen niet duidelijk waarop de cijfers gebaseerd zijn, zoals de 1,1 miljard die Nederland zou innen aan bronbelasting op uitgaande dividenden. Het SEO rapport zet een stap in het onderzoek naar de negatieve gevolgen voor ontwikkelingslanden, zij het veel te beperkt.

Tax Justice Nederland is positief over het feit dat het rapport concludeert dat er meer transparantie nodig is. Een internationale aanpak is –  zoals ook SEO meent – hard nodig, maar ook op nationaal niveau kunnen en moeten  maatregelen worden genomen.

Giuseppe van der Helm (voorzitter Tax Justice Nederland) en  Maaike van Diepen (coördinator Tax Justice Nederland)